Пра Сахуту ўзгадалі і за сталом, калі частаваліся свежыною. Дзед Раковіч гаварыў і пазіраў на ўнукаў, якія са смакам, навыперадкі . адзін перад адным, елі смажаную пячонку са шкваркамі. Ды так шчыравалі, што, здавалася, у хлопцаў за вушамі трашчыць. Растуць унукі здаровымі, крэпкімі. Максіму ўжо трынаццаць год. Раніцой ён сказаў:
— Дзеда, давай памераемся. Ці дарос я да тваёй барады?
Унук прыхінуўся стрыжанай круглаю галавою, стары Раковіч учуў знаёмы, нейкі цёплы родны пах. Прыставіў шурпатую далонь да Максімавай макаўкі і да свайго падбароддзя.
— Ну, таскаць, дастаеш ужо. Вядома, дзед уніз расце. А ты ўгору цягнешся. Таскаць, закон прыроды. Старому аджываць, маладому расці, квітнець. Налівацца сокамі, набірацца сілы. Жыцё не любіць слабакоў.
— Дзеда, а ты ж у тоўстых шкарпэтках. А я ў тонкіх. Так нячэсна, — петушыўся ўнук. — Глядзі, тата, я дзеда скора пераганю.
— Так, сынку, за лета ты моцна выцягнуўся. Цяпер трэба ў плячах набіраць моцы. Мужнець трэба. Дровы сячы. Гантэлі цягаць, — лагодна павучаў бацька. — Жыццё сапраўды не любіць слабакоў.
— Захацеў памерацца і малы Міколка. Той дастаў дзеду да грудзіны. Уткнуўся галавою ў жывот.
— А ты, Міколка, ужо вышэй майго пупа, — рагатаў шчаслівы дзед.
Радаваўся і бацька сыноў. Мільганула думка: можа, і правільна, што тады адразу пасля Чарнобылю, не паехаў на Віцебшчыну намеснікам старшыні райвыканкама. Можа б. дасюль і хадзіў у намесніках, а так — гаспадар раёна. І бацькам лацвей каля яго, і яму лепш. Утульней. Ніколі не прыехаў да іх з пустымі рукамі, затое і яго улегцы не выпускалі з дому.
Першыя дні пасля разгрому ГКЧП перажываў ён моцна. Але дзякуючы земляку Шандабылу ўсё пайшло на лад. Цяпер не трэба праводзіць бюро райкама. а там кожны мог выказацца — усе ж таварышы па партыі. Усіх выбраў пленум. А цяпер Анатоль Раковіч кожны панядзелак праводзіць планёркі. І рэдка хто асмельваецца пярэчыць яму. Дэмакратыя — дэмакратыяй. А дысцыпліна, субардынацыя — перш за ўсё. Вось і заўтра а сёмай раніцы збяруцца ўсе раённыя кіраўнікі: старшыні селсаветаў, старшыні калгасаў, праўда, аддаленыя не заўсёды прыязджаюць — бракуе паліва. Раковіч гэта разумее, дужа не ўшчувае за тое, што не быў на планёрцы, а вось калі кепска падрыхтаваў ферму да зімы, за гэта ўсыпле па першы нумар.
Але наступны панядзелак пачаўся зусім не так, як планаваў Анатоль Раковіч. Прачнуўся, як звычайна, а палове шостай — улетку падымаўся а пятай. Зімой даваў сабе паслабку. Мог і жонку прылашчыць, але ў панядзелак гэтым не займаўся — такую работу лепей рабіць пад выхадны, каб потым добра выспацца. Набрацца новых сіл.
Як заўсёды, па даўняй звычц,ы выканаў некалькі няхітрых практыкаванняў. Пацёр вушы, каб ажывіць мозг. Напаследак разоў дзесяць прысеў. Адчуў, што спіна ўгрэлася, цела ўзбадзёрылася. Пасля гэтага — душ. Варанае яйка, пару кубачкаў моцнага чаю і ён гатовы актыўн, мэтанакіравана распачаць працоўны тыдзень. Чай гатавала жонка. Яна працавала ў школе. На заняткі ёй к дзевяці — мела час выправіць мужа на работу, а потым сабраць на заняткі дзяцей.
Усё было, як звычайна раніцою. І раптам Анатоль Раковіч пачуў радыё: у Белавежскай пушчы падпісаны Дагавор паміж Расіяй, Украінай і Беларуссю… Разанула вуха фраза: Савецкі Саюз перастаў існаваць… Створана садружнасць незалежных дзяржаў, што гэтая садружнасць адкрытая для іншых дзяржаў. Цэнтр яе размесціцца ў Мінску, што Станіслаў Шушкевіч спярша патэлефанаваў у Амерыку Бушу, а потым Гарбачову…
Вестка ашаламіла Раковіча, быццам удар з-за вугла. Рой думак завіхурыў у агаломшанай галаве. Чаму ў Белавежскай пушчы? Значыць, баяліся арышту, схаваліся, магчыма, пад выглядам палявання, а калі падпісалі падрыхтаваныя паперы, далажылі амерыканскаму прэзідэнту: заказ выканалі…
І што ж цяпер будзе? Чаму Гарбачоў спіць у шапку? Няўжо КДБ заадно з гэтымі белавежскімі “зубрамі”? Няўжо таксама, як і Гарбачоў, праспалі?
Пытанні, пытанні віхурылі ў галаве старшыні выканаўчага камітэта, кіраўніка ўжо былой савецкай улады аддаленнага радыяцыйнага раёна ў Прыбяседдзі. Горш, чым Чарнобыль, ужо нічога не будзе, падумаў ён, похапкам дапіў гарбату і пачаў збірацца на службу.
Катэдж Анатоля Раковіча быў недалёка ад будынка райвыканкама, таму на працу звычайна ён хадзіў пешкі, адно ў кепскае надвор'е карыстаўся машынаю. Пайшоў пехатою і сёння. На дварэ ціснуў марозік. Свежы снег рыпеў пад нагамі, як у Каляды. Але ён не чуў гэтага здаровага, смачнага парыпвання, не адчуваў бадзёрасці марозлівага паветра, чаму парадаваўся б у іншы дзень. Сёння ўсе думкі былі пра пачутае паведамленне…Увушшу, нібы засела фраза: Савецкі Саюз перастаў існаваць…Сабраліся цішком, як злодзеі, кульнулі па чарцы “белавежскай”, той самай, якую некалі ўпадабаў Мікіта Хрушчоў, і разбурылі магутную звышдзяржаву. Канечне, гэтая падзея наспявала, усе рэспублікі сталі незалежнымі. Усе чакалі нечага вырашальнага, як цяжарная жанчына чакае дзіця. І вось дзіця нарадзілася. Садружнасць незалежных жзяржаў. А хіба можа быць дзяржава без незалежнасці? Гэта — марыянетка, калонія. А хто цяпер Гарбачоў? Прэзідэнт неіснуючай дзяржавы? Марыянетка? Во, як павярнулася жыццё. Хто мог падумаць два-тры гады таму, што такое можа здарыцца?! Нават і ў сне не магло прысніцца.