— Матуля, нёс я табе на шыі нізку абаранкаў — не данёс. Бацька, нёс я табе цераз плячо катанкі — не данёс. Колькі было веставых крыжоў на шляху, столькі сустрэў пакутнікаў. А вы ж самыя ўсё жыцьцё мяне вучылі: не абміні гаротніка.
Маці крыжыкам вышывае,
не адвесьці ад рук вачэй,
нітка — кроў на радно жывая
з пальца ўколатага цячэ.
У зашыйку заціхлі мышы,
а на сьпіцах стары павук
павуцінкаю ружу вышыў,
падсачыўшы узор у рук.
На каленях ручнік чырвоны,
быццам самы каханы сын,
пахнуць жаўранкамі і лёнам
яго белыя валасы.
Маці крыжыкам вышывае,
павуцінку павук пляце,
маці песьню мышам сьпявае
пра дарослых сваіх людзей.
Вышый мяне на падушцы сваёй,
памякчэюць грачыныя пер’і,
я прыснюся табе — еду зноўку дамоў,
да зямлі адтуліўшы бязьвер’е.
Блудны сын, блудны сын —
разам з сэрцам маім
лямантуюць на рэйках колы.
Блудны сын, блудны сын, блудны сын —
словы, быццам кусьлівыя пчолы.
Мама, мама, што мне парабіці з сабой,
калі позна дадому прыеду,
калі ў хату зайду — анямелы сабор —
безь вясьнянак, бязь лясканьня бёрдаў?
Ты сьпявай, ты сьпявай,
ты сьвяці, ты сьвяці,
расьсьцялі ручнікі, як сьцяжыны,
можа, здарыцца так, я заблудну ў жыцьці,
тагды выйду па іх да Айчыны.
Мне было ўсё адно, куды ехаць, абы пазбавіцца ад гэтага горада. I раптам скончыўся асфальт і пачалася брукаванка. I я ўспомніў, які быў шчасьлівы, калі ў дзяцінстве браў мяне з сабою бацька і мы прасёлкавай дарогай выязджалі на брукаваны шлях і скіроўвалі мядзянага каня ў горад…
…I раптам скончыўся асфальт і пачалася брукаванка. Сівая і стомленая, як калісьці бацькаў Орлік у канцы дарогі. I я ўспомніў, што ў мяне яшчэ ёсьць родная хата, а ў ёй адна, як зязюля, маці. I я ўспомніў, што калі з прасёлкавай дарогі павярнуць на брукаваны шлях — стаяць могілкі, а пасярод іх, як сьвечка, белаю бярозай сьвеціцца бацькава магіла.
Расьце раса!
Так расьце добры сон,
так расьце радасьць дзіцяці,
так расьце таемнасьць поўні.
Расьце раса!
Так расьце мая душа.
Адвяду вочы:
добры сон забываецца,
дзіця пахмурнее,
а поўня прасьвечваецца,
як парожняя шклянка.
Расьце раса… —
па інэрцыі вышэптваюць мае вочы,
асьлепленыя ранішнім сонцам.
Адтуляюся.
I сустракаю радасны братаў позірк:
расьце сонца!
Брат, уражаны сонцам,
з вакна, як шалёны, выскаквае ў канюшыну.
…І гіне раса…
Над белай як сьнег ракою
воблакаў астравы
дайце цяжарнай спакою
быццам цяжарныя Вы
і сына яна народзіць
асьвенціць вадой з ракі
князь-рыба ў Дунаі ходзіць
каб вырас і сын такі!
*** Гэта памятае толькі маці…
Гэта памятае толькі маці,
як вясной я любіў крыгаход,
калі зайцы, нібы паяцы,
каля рэчкі зьбіралі народ.
Было сьмеху і сьлёз дзіцячых,
калі заяц ішоў пад лёд
ці па крыгах скакаў, як мячык,
не зважаючы на народ.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Гэта ведае толькі маці,
як засьцігнуў мяне крыгаход,
як і зайцам зрабіў, і паяцам
і для зьдзеку сабраў народ.
Я — зямля, на якой не растуць дрэвы.
Я — дрэва, на якое не садзяцца птахі.
Я — птах, якога ня сочаць нават паляўнічыя.
Я — паляўнічы, у якога вечна галодныя сабакі.
Я — сабака, якога не баяцца злодзеі.
Я — злодзей, якога ня гоняць ад вогнішча.
Я — вогнішча, якое не сьцеражэцца леяў.
Я — лея, якой не шкада вандроўнікаў.
Я — вандроўнік, якому ўсё адно, куды вядзе дарога.
Я — дарога, якая ня сьніць ройсты.
Я — ройста, на якой валацуга бязмысны.
Я — валацуга, які страціў радзіму.
Я — радзіма…
Я — радзіма?
Паляўнічы, сабака, бадзяга, злодзей…