Што звонка пырскнула, струмень віна аж свіснуў
У вочы і, нібы ў душу падсыпаў жару -
Так бліснуў зрок, і чырвань хлынула да твару.
Ўсхапіўся гаварыць і перш штось невыразна
Малоў, пакуль праз зубы выціснуў: "Ад... блазна...
Вось я! Ах ты, Графчук! Тамаш! Дзе шабля? Я тут
Табе навучку дам! Ты, блазан! Пойдзеш к кату!
Урады, ўвагі нудзяць вушка без прывычкі!
Вось зараз паласну цябе праз завушнічкі!
За дзверы! Вон! Тамаш, дай шаблю мне ў той хвілі!"
Тут Падкаморага наўкола абступілі,
Суддзя ўхапіў за рукі: "Гэта наша справа!
Я першы вызваны. За мной адпомсціць права!
Пратазы, шаблю! Зараз ён мне тут паскача!"
Тадэвуш прьшыніў Суддзю: "О не! Задача
Утаймаваць яго павінна мне застацца,
А вам няёмка з гэткім фарсуном вязацца.
Пакіньце гэта мне, я дам яму навуку.
А ты, што на старых сваю ўзнімаеш руку,
Пакажаш заўтра нам, якога ты пакрою,
Што ты за рыцар, заўтра знойдзем пляц і зброю:
А сёння, покуль цэл, ідзі!"
І добра радзіў,
Бо Ключнік з Графам апынуліся ва ўладзе
Абураных людзей, дзе адыход быў цяжкі,
А тут ужо з канца стала ляцелі пляшкі
Над Графа галавой. Жанчыны ўсе ў трывозе -
У плач, а Талімэна ў слабасці к падлозе
Хінуцца стала, раптам крыкнуўшы жалосна,
Пасля на рукі Графу ўпала і павісла млосна
Грудзьмі на грудзі у бяспамяцтве ад жаху.
А Граф, хоць злы, стрымацца мусіў у размаху,
Стаў церці, ажыўляць.
У той жа час Гервазы
Пад градам пляшак, табурэтаў, хоць не зразу,
Хістацца стаў. А чэлядзь, ссунуўшы рукавы,
Натоўпам бегла да яго. Ды тутка ў справы
Ўступіла Зося: хутка скокнула к старому
І засланіла ад напасці і пагрому.
Стрымаліся. Гервазы трохі ўзад падаўся
І знік з вачэй. Шукалі, дзе пад стол схаваўся,
А ён з канца другога вынырнуў, як з тоні,
I, лаву падхапіўшы ў дужыя далоні,
Крутнуўся, як вятрак. Уміг суцішыў залу,
І разам з Графам сталі адступаць памалу,
Заслоненыя лавай, к дзверцам за філяры.
А тут стары, зірнуўшы ворагам у твары,
Няўпэўнена хвіліну думаў: адступіцца
Ці ў бітву з новай зброяй раз яшчэ пусціцца.
Другое выбраў: лаву, як таран для муру,
Узад падаў дзеля размаху, ўсю фігуру
Напружыў і хацеў папхнуць, зрабіць дарогу,
Ды Войскага заўважыў і адчуў трывогу.
Сядзеў спакойна Войскі і з прыжмурам вока,
Здавалася, задумаўся над чымсь глыбока.
Але як з Падкаморым Граф пачаў спрачацца
І пагражаць Суддзі, стары аддаў табацы
Належнае і стаў ацэньваць Графа крокі.
Пан Войскі быў Суддзі якісь сваяк далёкі
I, жывучы здаўна ў яго гасцінным доме,
Так сябру спачуваў, як, пэўне, больш нікому.
Дык зацікаўлены ўсёй гэтай валтузнёю,
Руку на стол дастаў угору даланёю
І палажыў на ёй нож тронкамі да ногця
ўказальніка, лязом павернуты да локця,
І стаў ківаць рукою, быццам забаўляўся,
Прытым у Графа безупынна углядаўся.
Мастацтва кідання нажоў, страшное ў звадзе,
У той час у Літве было ўжо ў заняпадзе
І між старымі. Ключнік кідаў нож нярэдка,
Але ніхто так не пускаў, як Войскі, метка.
Відаць па руху рук, што нож запусціць з жарам,
А па вачах, што ў Графа цэліцца з ударам
(Ў апошняга з Гарэшкаў, хоць і па кудзелі).
Не ўсе з прысутных рухі тыя зразумелі.
Збялеў Гервазы, засланяе Графа лавай,
Здае к дзвярам. А вокал крык: "Лавіце! Жвава!"
Як воўк, калі яго над падаллю застануць,
Рванецца ў гурт сабак, убок не ўспеўшы глянуць,
І гоніць іх: вось-вось рване, ды сярод брэху
Пачуе трэск курка - на новую памеху
Вачыма косіць. Бачыць: цалкам недалёка
Стралок прыкленчыў, к стрэльбе прытуліўшы вока,
Кранае спуск і рулю на яго наводзіць.
Воўк туліць хвост і ўміг на ўцёкі пераходзіць,
А псярня з брэхам жудкім клубіцца зноў ззаду,
За кудлы рве. Ён на сабак знайшоў бы раду,
Бо ледзь зірне, пашчэмкай плясне, клык аголіць,
Уся арава рассьшаецца й скуголіць.
Так і Гервазы грознай адступаў паставай,
Вачыма ворага спыняючы і лавай,
Пакуль не ўскочылі абодва ў цьму фрамугі.
"Лаві!" - крычалі, бегучы за імі, слугі.
Аж раптам над галовамі неспадзявана
На хорах Ключнік паявіўся ля аргана
I з трэскам алавяныя пачаў рваць трубы.
I, пэўне, шмат каго прывёў бы да загубы,
Ды госці ўжо таўпіцца пачалі ў парозе.
І слугі не ўстаялі, хутка ўсе ў трывозе,
Ледзь што-мага хапіўшы, следам падаліся
І розных рэчаў, і начыння шмат зракліся.
А хто ж, не чуткі ні на ўдары, ні абразы,
Апошнім адступіў? - Брахальскі Пратазы.
Ён, стоячы ў Суддзі за крэслам непарушна,