Салдат, пакуль мае не выгаяцца раны.
Дык як, каханая?"
І Зося твар румяны
К яму ўзняла і стала гаварыць нясмела:
"Не помню, як яно тады ўсё стацца мела,
Ды ўсе казалі мне, што замуж трэба
За вас, а я заўсёды згодна з воляй неба
I са старэйшых воляй". Апусціўшы вочы,
Прамовіла: "Калі вы, помніце, той ночы,
Як ксёндз памёр у буру, двор наш пакідалі,
Заўважыла, што вы нас моцна шкадавалі,
Аж слёзы мелі у вачах. Скажу вам смела,
Што тыя слёзы помніла я й пэўнасць мела,
Што любіце мяне, і мне душа балела,
А ў час малітвы вы ў маім стаялі зроку
З бліскучымі вялікімі слязамі ў воку.
Пасля мяне Падкамарына ў Вільню брала
На зіму, але я там вельмі сумавала
Па Сапліцове і па тым сваім пакоі,
Дзе ў нас спатканне дзіўнае было такое
І дзе мы развіталіся. Вось так памалу
У сэрцы нешта, як расада, прарастала
Усю зіму; хоць не казала я нікому,
Ды вельмі сумавала і па гэтым дому,
І па пакойчыку, і нешта мне шаптала,
Што тут вас зноў убачу, - вось і прычакала.
Вас маючы ўсё ў думках, часта імя ваша
Я паўтарала, дык таварыства ўсё наша
Мяне ўвесь час лічыла ў Вільні закаханай.
Дык вось, калі кахаю, то, напэўна, пана".
Адчуў Тадэвуш немалую асалоду
З тых слоў, і пад руку пайшлі яны з гароду
Ў напрамку да пакойчыка малога,
Дзе пражываў Тадэвуш год таму ўжо многа.
У той пакой жаночы пара падалася,
Дзе жыў Тадэвуш некалі ў дзяцінства часе.
Цяпер там Рэент быў у новенькім убранні
І памагаў збірацца сэрца свайго пані,
Падносячы пярсцёнкі, скрыначкі, падушкі,
Флаконы, ланцужкі, то парашкі, то мушкі,
Ды на нявесту пазіраў з трыумфам, рады.
А маладая, скончыўшы ўціраць памады,
І пекнасць перад люстрам пільна правярала.
Дзве пакаёўкі шчыпчыкамі спрытна, ўдала
Падкручваюць астылыя ўжо кос пярцёнкі,
Другія, ўкленчыўшы, працуюць ля фальбонкі
Калі так Рэент ля нявесты мітусіўся,
Ў акно пастукаў кухарчук: "Шарак з'явіўся.
Пракраўшыся з лазы вялізарнага куста,
Праз луг матнуўся ў сад тым бокам, дзе капуста,
Ды там сядзіць. Не цяжка ўзяць яго ні трошкі,
Калі хартоў паставіць пасярод дарожкі".
Бяжыць Асэсар, цягне Сокала ў бок саду,
І Рэент выбег, ён імчыцца з Кусым ззаду.
Паставіў Войскі іх з сабакамі ля плоту,
Сам з біткаю у сад пайшоў. Ля павароту
Дарожкі свіснуў, пляснуў - звера так трывожыў.
А кожны з цкавачоў зрок пільна насцярожыў,
Паказвае сабакам сцежку перад стартам
I цмокае сцішка. Глядзяць харты упарта,
Насы наставілі, дрыжаць нецерпяліва,
Як быццам дзве стралы адна дзяржыць цяціва.
Тут Войскі крыкнуў: "Вычга-га! " Заяц - скок з-за плоту
На луг, харты - за ім, і ў той жа момант, з лёту
Сакол і Кусы зайца разам ухапілі,
Зляцеўшы з двух бакоў, як быццам птушкі крыллі,
І зубы, быццам кіпцюры, убілі ў плечы.
А заяц выдаў нейкі голас чалавечы,
Жалосны! Цкавачы бягуць: ляжыць без духу,
І ўжо харты кудлачаць шэрсць яго на бруху.
Сабак адводзяць, гладзяць. Войскі ў гэтым часе,
Дастаўшы нож, што ля папругі целяпаўся,
Абрэзаў зайцу лапы і сказаў: "Па праву
Харты аднолькавую заслужылі славу.
Іх роўная дасужасць, роўная і праца -
Палац быў варты Паца, а пан Пац палаца.
Яны ў вас роўныя, адзін другога варты,
Дык ваша спрэчка скончана ўжо не на жарты.
А я, што вамі запрашаны быў у суддзі,
Даю свой прыгавор: няхай пачуюць людзі,
Што выйгралі абодва, фанты не прайграны,
Дык падпішыце згоду". Тут усхвалявана
Абодва цкавачы у ветлівым паклоне
І ў шчырай радасці паціснулі далоні.
Пан Рэент мовіў: "Я стаўляў каня з нарадам,
Даў подпіс, нашым земскім сцверджаны урадам,
Што аддаю суддзі пярсцёнак мой прыгожы.
Фант, стаўлены ў заклад, забраны быць не можа.
Прашу, няхай жа персцень той пан Войскі прыме
I ўласнае на ім загад дасць выбіць імя,
А не, дык герб Грачэхаў - што больш да спадобы.
Рубін жа ў золаце адзінаццатай пробы!
Каня сягоння ў армію ўзялі уланы.
А той камплект пры мне, ён быццам маляваны,
Выгодны і трывалы, зроблены, як цацка.
Сядло па модзе ці турэцкай, ці казацкай,
Багата ўбранае ў каштоўныя каменні,
Падушачка з рубронту пушыцца ў сядзенні.
А як, ускочыўшы, у стрэмя ўставіш ножку,
Дык ты між куль сядзіш, нібыта ў ложку.
А як галопам пусціш (тутка пан Балеста,
Які, як ведама, ахвотнік быў да жэстаў,
Расставіў ногі, бы ў страмёнах падымаўся,
Пасля галоп паказваючы, ў такт ківаўся),
А як галопам скочыць, дык чапрак іскрыцца,
І проста золата пачне з каня валіцца,
Бо і табэнкі золатам панабіваны,