…Рудая барада калолася, як шчотка для абутку, густое вецце бэзавых кустоў чаплялася за швэдар, а я ледзь магла ўцяміць сэнс словаў.
– Нікому не вер, мне вер… Каралеўна мая…
Па дарозе назад я дарэмна рыхтавала адказ – дзе так затрымалася, Мацей нават галавы не павярнуў. На маніторы ноўта мітусіліся знаёмыя значкі з дзедавага сшытка, а Салома перагаворваўся тым жа нязвыкла злым голасам па гарнітуры айфона.
– Я ведаю, што гэта сакрэтная інфармацыя. Я ўсведамляю, што гэта п-парушэнне. Уся адказнасць на мне, Марго. Т-так, я ведаю, што раблю. Не крычы.
Цікава, што адчувалі тыя прынцэсы, дзеля якіх на рысталішчы біліся рыцары? Ты такая сядзіш у зацягнутай шоўкам ложы, трымаеш спіну выпрастанай, а набеленую фізіяномію – ганарыстай. І хтосьці з гэтых мужыкоў унізе, скрываўлены, потны, злы, смярдзючы – хутка падымецца сюды і атрымае цябе. Ці не было якой-небудзь прынцэсе невымоўна брыдка?
Мне дык дакладна было б. Як і ад Мацеевых гераічных намаганняў прывязаць мяне да сябе.
– Ірынка, т-трэба загрузіць больш малюнкаў. Штосьці не сыходзіцца. Нібыта нейкай ст-таронкі ў сшытку не хапае.
Пальцы Мацея пырхалі над клавіятурай. Канцы фенечак на запясцях матляліся. Я зачапілася вокам за абсечаны мезенец.
– Варта на могілкі схадзіць. Там на помніку доктара, кажуць, якраз такая выява, як у ягоным трактаце, і напісана штось.
Інфармацыю зліў Корвус – ён жа даўно над сшыткам біўся. Але нават намаляваць не браўся, як знайсці помнік у некропалі, дзе захаваліся магілы яшчэ сямнаццатага стагоддзя. Трэба звяртацца да мясцовых…
Цяпер Арыядна Мартынаўна сустрэла нас як дарагіх людзей. Тым больш я прынесла ёй стос грамат і газетных выразак з архіва ейнага куміра. А пачула пра адведванне магілы – ледзь не расплакалася расчулена. Умудрылася яшчэ і напаіць нас кампотам з трускавак і напхаць мне ў кішэні грыбочкаў з цеста – кранальнае правінцыйнае печыва.
Старавежскія могілкі нагадвалі крэпасць, якая ўсур’ёз збіраецца бараніцца. Агароджа з чырвонай цэглы, там-сям пачарнелай. Высокія цёмныя дрэвы шчыльнай сцяной, шаты да шатаў. Пабеленая брама з гербам, ад якога засталася толькі замазаная цэментам пляцоўка і кавалачак геральдычнай лілеі, што вытыркаўся з-пад цэменту. Калі прыгледзецца, па ўсім версе брамы цямнелі сляды ад збітых літар «Никогда не забудем подвиг народа».
Спадарыня Арыядна па-свойску раскруціла дрот на каваных варотцах брамы і энергічна тузанула іх, нібыта запускала на ўласны падворак.
Ціша, прыцемак і тужлівы спакой… Цёмныя ствалы таполяў, з-за якіх, здавалася, нехта выглядае. Каменныя анёлы са сляпымі вачыма быццам паварочваюць за табой галаву… Палын і дзядоўнік на закінутых магілах нахабна прытуляюцца да іржавай агароджы, быццам тубыльцы з-за плота назіраюць за нежаданымі прыхаднямі. Ды яшчэ і цяжкі туман падымаецца ад зямлі, робячы пейзаж ідэальным для здымкаў містычнага трылера.
Я сто разоў паспела пашкадаваць, што абула не красоўкі, а чорныя скураныя туфлі з раменьчыкамі, якія па-школьнаму перацягвалі ступакі. Трава была мокрай, гліна слізкай. Я спатыкалася аб каменні, што калісьці, можа, роўненька ляжалі на сцежках між магіл, пакуль нябожчыкі не выштурхнулі іх наверх.
Крумкачы і вароны лена абсыпалі нас лаянкай, хаця што ім было да нас. Яны ў густых шатах мелі горад і вырашалі асабістыя справы. Цяпер, падобна, кагось са свайго племя судзілі, а той упарта адмаўляў віну, яшчэ больш злуючы супляменнікаў.
Спадарыня Арыядна адчувала сябе ў гэтым дэкадансным свеце цалкам утульна. Мне падалося, што са многімі магіламі ветла віталася – кіўком галавы, усмешкай, лёгкім ласкавым дакрананнем да парослага мохам каменя.
– У такіх месцах самыя няверуючыя пачынаюць верыць, – амаль весела шчабятала ваяўнічая краязнаўка, да яе ружовага вязанага берэта прыліп брунатны лісток. – Вунь там капліца стаяла, зруйнавалі… А вунь ля той магілы што здарылася…
Бібліятэкарка кіўнула на сучасны помнік з чорнага граніту, які нібыта праштурхаўся на сваё месца між магіл пазамінулага стагоддзя.
– Хавалі адну нашу жанчыну, у рэстаране адміністратарам працавала. Сваякі купілі тут участак, на месцы закінутага пахавання. Ненавіджу гэтый звычай – хаваць нябожчыкаў над нябожчыкамі…
У гэтым я са спадарыняй Ружовы Берэцік была згодная.
– Дык вось, на пахаванне прыехаў сваяк з Мінска, мастак. Калі труну апускалі ў яму, адна вяроўка абарвалася. Мастак кінуўся падтрымаць, паслізнуўся і ўпаў сюды, на агароджу…
Агароджа нагадвала іржавыя дзіды.
– Яму прабіла сэрца… Проста на могілках і памёр.