— Дык як, Вера, раіце вы мне ісці ў гэты калгас ці не? — запытаўся Іван Іванавіч, як толькі яго жонка змоўкла.
— Вядома, ідзіце, — неяк вырвалася ў Веры.
Машанька здзіўлена паглядзела на Веру, пачырванела, але нічога не сказала.
— I я так думаю. Каму ж, як не спецыялісту, быць старшынёй калгаса!.. Трымайцеся цяпер, у мяне настрой надзвычай ваяўнічы. Праз год-два не толькі дагонім але і абгонім лепшыя калгасы.
Вера зірнула на гадзіннік. Трэба было ісці ў абком. Іван Іванавіч, даведаўшыся, што на бюро будзе Алексіч і Сяльчонак, ускочыў з лаўкі.
— Ты, Машанька, пачакай яшчэ крыху. Вельмі ўжо хочацца пабыць на такім пасяджэнні. Вопыт закружцаў мне вунь як спатрэбіцца.
Машанька нічога на гэта не адказала.
У вестыбюлі ўжо стаалі Алексіч, Даміра, Канькоў, Сяльчонак і яшчэ нейкія незнаёмыя людзі. Вера пазнаёміла закружцаў з Ашманам.
— Дык гэта і ёсць той самы Іван Іванавіч Ашман, які пісаў да нас у акадэмію? — запытаўся Леў Раманавіч.
— Ён самы. I я вельмі рады, што нарэшце пазнаёміўся з вамі. Ведаеце, не мог уседзець там. Саўгас наш — гаспадарка ўзорная. Там ужо і без мяне абыйдуцца. Вось і парашыў я, што трэба ісці ў адсталы калгас. Што ж, можа, спачатку і цяжка будзе, затое потым прыемна і радасна.
Сакратарка спыніла іх размову. Яна запрасіла ўсіх заходзіць у залу пасяджэнняў. Сакратар абкома прывітаўся з кожным за руку, запрасіў садзіцца.
Канькоў зрабіў невялікі даклад, адказаў на пытанні членаў бюро. Затым слова папрасіў Леў Раманавіч.
Да сустрэчы ў абкоме партыі ён добра падрыхтаваўся. Спачатку расказаў пра перспектывы асваення занядбаных зямель і палепшання паплавоў ва ўсім Падзвінскім раёне. Потым вельмі сцісла, мовай лічбау далажыў пра тое, што патрэбна зрабіць, каб кожны кавалачак зямлі прыносіў даход.
Члены бюро больш слухалі ды задавалі пытанні. Час-ад-часу яны нешта запісвалі ў блакноты. Вера, якая першы раз прысутнічала на такім пасяджэнні, была крыху здзіўлена. Ей здавалася, што члены бюро будуць выступаць з доўгімі прамовамі, даваць нейкія незвычайныя парады. А тут атрымлівалася так, быццам яны вучыліся ў закружцаў, як трэба арганізоўваць работу па ўздыму жывёлагадоўлі. Але неўзабаве Вера зразумела, што пытанні, якія задаюць члены бюро, дапамагаюць закружцам глыбей разабрацца ў тым пачыне, які праявілі яны, лепш павесці барацьбу за палепшанне сенакосаў, а значыць і за ўздым жывёлагадоўлі.
Хутка Вера зусім забылася, што яна сядзіць у такой высокай установе, як абком партыі. Пасяджэнне бюро хутчэй нагадвала таварыскую гутарку зацікаўленых у агульнай справе людзей. Кожны выказваў свае думкі, спрачаўся, даказваў, як роўны сярод роўных. Аднаго разу Веры нават здалося, што сакратар абкома партыі — невысокі, сіваваты мужчына — страціў кіраўніцтва пасяджэннем. Але тут жа яна ўпэўнілася, што гэта зусім не так. Сакратар умела і тактоўна вёў бюро. Аддаляючы сваю асобу на другі план, ён умеў адначасна даць магчымасць выказацца людзям і скіраваць іх увагу на вырашэнне галоўнай задачы.
Нарэшце, усе выказаліся. Сакратар устаў, зазірнуў у блакнот, які ляжаў на стале, прайшоўся па вузкім праходзе між сталом і сцяной. Наступіла пачцівая цішыня.
— Вопыт закружцаў,— не спяшаючыся, пачаў ён, відаць, абдумваючы кожнае слова, — мае вялікае значэнне і не толькі таму, што ў калгасах вобласці будзе створана база для развіцця жывёлагадоўлі. Пачын закружцаў — гэта новы і надзвычай важны крок наперад па пераадоленню тых вялізных спусташэнняў, якія прынесла вайна. Гэта — крок да камунізма, да такой арганізацыі працы, калі кожны кавалак зямлі будзе прыносіць людзям карысць. Гэта крок да стварэння багацця прадуктаў, сыравіны, без якіх немагчымы рух наперад. Есць тут і яшчэ адна акалічнасць. Нядаўна мне давялося быць на тым месцы, дзе да вайны стаяла вёска Чырвоная горка. У часе вайны гэтую вёску разам з усімі яе жыхарамі спалілі карнікі. Яшчэ і цяпер на месцы былых дамоў можна ўбачыць руіны, якія густа зараслі лебядой і крапівой. Гэта сляды вайны. Вось там, на папялішчы, у мяне адбылася сустрэча з дзедам, які расстаўляе баптысцкія сеткі нашым савецкім людзям. Гэты дзед, з выгляду зусім бяскрыўдны, кожны раз, калі вядзе сваю агітацыю, паказвае рукой у бок былой вёскі і чытае пропаведзі аб непатрэбнасці барацьбы за лепшае будучае, ён кажа: «Глядзіце, людзі працавалі, а плён іх працы дастаўся агню і знішчэнню. Дык навошта знясільваць сябе працай, лепш маліцца і прасіць бога, каб ён хутчэй даў месца ў раі». I некаторыя трапляюць на гэты кручок. Трапляюць таму, што перад іх вачыма маячыць прывід руін былой вёскі. I вось закружцы смела ўзяліся за працу, якая знішчыць усялякія сляды былой вайны. I людзі, якія будуць удзельнічаць у гэтай барацьбе, зробяць зямлю прыгожай, куды прыгажэйшай, чым той біблейскі рай. Гэта і ёсць практычная агітацыя за камунізм. Вось чаму, таварышы, я мяркую, што мы падтрымаем пачын закружцаў і распаўсюдзім яго на ўсе калгасы і саўгасы вобласці.