VIII
Ніна адкрыла вочы і адразу аслепла. Следам адрывіста і суха трэснуў гром. Потым наступіла цішыня. Чулася толькі, як за сцяной лапочуць аб капусныя лісты спорныя дажджавыя кроплі ды ў кутку шэпча малітву бабуля. Затым маланка зноў асвяціла хату сіне-белым святлом. 3 цемрачы на імгненне выніклі стол, шафа, распластаная на падлозе чалавечая постаць, ды зноў усё знікла.
— Бабуля! — крыкнула Ніна ў цемру. — Хадзі сюды...
— Страхоцце, не давядзі бог!.. А ты спіш... — бабульчына постаць засланіла шэры квадрат акна. — Баюся, Ніначка, вельмі. Даўным-даўно, яшчэ я ў дзеўках гуляла, наваражыла мне цыганка па лініях рукі раптоўную смерць ад нябеснага агню. I вось, як блісне з хмары, дык уся калачуся: няйначай, думаю, Ілья-прарок у мяне цэліцца.
— Такога паляўнічага даўно трэба з работы зняць...
— А табе ўсе кпіны!.. Аднаго разу вось настолечкі ад смерці была. Узнялася неяк навальніца — свету белага не відаць... Адно маланкі свішчуць, ды пяруны б’юць. Я тады за парабчанку ў Сапуна служыла. Сабраліся мы ў каморцы за печчу, зубамі ляскаем. Раптам уварваўся гаспадар: «Варка, нягодніца, чаму дзверы ў пуні наросхліст пакінула? Зараз жа зачыні, а то вецер паломіць». Скаваў мяне страх, не магу з месца скрануцца. Прашуся: «Дзядзечка, баюся я на вуліцу высці». Толькі ў Сапуна не адпросішся. Бывала, як задумае што, хоць кол у яго на галаве чашы, — не адступіць. Кінулася я на двор. Як дабегла да пуні, не помню. Толькі ўзялася за дзверы аж перад вачыма як бліскане зялёны агонь... Запахла смаляным... А далей цёмна зрабілася. Апрытомнела, гляджу, сонца свеціць, я ў зямлю па грудзі закапаная ляжу і ў галаве маёй званы звоняць. Думала, на тым свеце апынулася. Страх мяне калоціць: раз закапана ў зямлю — значыць, у пекла трапіла, а за які грэх не ўспомню. Толькі раптам вочы мае ўгледзелі пуню і тры бярозы пры ёй. Адна бяроза зверху да нізу абсмалена і да самага нізу надвое расшчэплена. Тут я ўсё прыпомніла і заплакала. 3 таго часу і баюся грому.
Нехта моцна загрукаў у дзверы, Бабка здрыганулася, палезла пад коўдру, шэпчучы.
Ніна, як была ў адной кашулі, так і выбегла ў сенцы. Праз маленькае акенца зазірнула на двор. У далёкім водсвеце бліскавіц угледзела Даміру, праставалосага, у сподняй кашулі. Адкінула засаў, прапусціла начнога госця. Ні слова не кажучы, Даміра зайшоў у хату, спыніўся ля парога. Ніна ледзь абышла яго згорбленую постаць.
— Хто там прышоў? — спалохана спытала бабуля.
— Гэта я — Тарас. Няшчасце ў мяне. Анюце кепска...
Ён чыркнуў запалкай. Жаўтаватае святло на хвіліну асвяціла хату. Аганёк стух, і цемра зноў абступіла людзей.
— Дык што ты хочаш, дзетухна?
— Прасіла Ніну зайсці. Хоча пагаварыць.
— Схадзі, унучачка, — параіла бабка.
Ніна знайшла ў цемнаце плацце, адзела, накінула на галаву хустку.
— Пойдзем, — і першай вышла з хаты.
Дождж надціхаў. Па вуліцах цяклі плыткія ручаі, весела булькалі, шумелі ў каляінах. Рэдкія бліскавіцы драбіліся ў іх. Было сыра і свежа. Дыхалася лёгка. Даміра ішоў наперадзе. Яго квадратная постаць то паяўлялася, калі раптам успыхвала маланка, то зноў прападала, калі яна тухла.
На двары стаяў запрэжаны конь і злосна фыркаў, відаць, на агорклы дождж. 3 хаты падаў на мокрую сцежку белы пук святла. Пераходзячы яго, Ніна заглянула ў пакой. На ложку, як прылеплены да сцяны, стаяў Коля. Вочы яго, поўныя страху, пазіралі некуды ўбок, маленькія ручкі распачліва трымаліся за худую доўгую шыю.
Жонка Даміры ляжала, закінуўшы галаву. Ніна бачыла толькі жоўты Схуднелы яе твар і завостраны нос.
«Не жылец...» — падумала яна.
Хворая ўбачыла Ніну, паклікала да сябе. Голас у яе быў ціхі і нейкі надта спакойны.
— Дзякую, Ніна, уважыла... Сіротак маіх пашкадуй, сама сіратой расла.
— Паправіцеся яшчэ, — сказала Ніна знарок весела.
— Не ўжо, не выладнею.
Увайшоў Даміра.
— Дождж зусім сціх, паедзем, Анютка, — ён адварочваў галаву ад святла. Ніна ўгледзела, што твар яго мокры не толькі ад дажджу.
— Няхай бы не вёз ты мяне.
— Не выдумляй, Анютка, паправішся. Доктарка сказала, хутчэй трэба везці.
Ен падышоў да ложка, загарнуў жонку ў коўдру.
— Пачакай, Тарас, апошняе слова скажу, — яна некалькі хвілін цяжка дыхала, пад тонкай коўдрай натужна ўздымаліся і апускаліся грудзі. Нарэшце адпачнула. — Ніначка, цябе дзеці любяць і ты іх таксама — за матку ім застанься. Слова дай мне, што не кінеш іх.
Ніна, разгубленая дашчэнту, камячыла канцы хусткі, маўчала. Даміра падняў жонку на руках.
— Што ты толькі вярзеш...
— Не, Тарас, пакляніся, што нікога замуж не возьмеш, апрача яе. Я ўжо даўно свой лёс ведаю. Невылечная хвароба мая. Усё я абдумала. Яна дзяцей шкадаваць будзе, а ты яе не кідай.