Каля сваiх каленяў ён адчуў дзiця, маленькую дзяўчынку, заклiненую памiж дарослымi. Ён падняў яе, па-ханжаску строячы клопат, i ўзяў на рукi, каб ёй было лепей вiдаць. Мацi не толькi стрывала гэта, але яшчэ i падзякавала яму, а малаЯ радасна заверашчала.
Так Грануй, у экстазе фальшывпай святасцi прыцiскаючы да грудзей чужое дзiця, прастаяў у натоўпе прыкладна чвэрць гадзiны. I пакуль вясельны поезд пад гром званоў i крыкi людзей рухаўся мiма, а пад iм звiнеў дождж манет, у Грануi бушавала iншая радасць, зласлiвае пачувццё трыумфу, якое выклiкала дрыжыкi i дурманiла яго як прыступ пажады, i ён ледзве стрымлiваўся, каб не выплюхнуць яго як атруту i жоўць на ўсiх гэтых людзей i не закрычаць, пераможна, iм у твар: што ён iх не баiцца, нават амаль не ненавiдзiць, а што ён зацята грэбуе iмi за iх смярдзючую дурноту, бо яны дазволiлi яму ашукаць i абдцрыць сябе; бо яны -- нiшто, а ён -- усё! I нiбы здзекуючыся, ёнмацней прыцiснуў да сябе дзiця, набраў у грудзi паветра i разам з хорам астатнiх закрычаў: "Слдава маладой! Хай жфыве маладая! Хай жыве маладая пара!"
Калi вясельны поезд аддалiўся i натоўп пачаў рассейвацца, ён ддаў дзiця мацi i пайшоў у царкву,каб адпачыць ад узбуджанасцi. Паветра ў саборы было насычана ладанам, якi халоднымi клубамi падымаўся з дзвюх кадзiльнiц абапал алтара i як душная коўдра слаўся пад больш слабымi пахамi людзей, якiя толькi што сядзелi тут. Грануй прысеў на ўслончык пад хорамi.
Раптам на яго наплыла вялiкая замiранасць. Не тая п'янючая замiранасць, якую ён адчуваў тады, у чэраве гары падчас сваiх самотнiцкiх оргiй, а вельмi халодная i цвярозая задаволенасць, якую спараджае ўсведамленне сваёй моцы. Цяпер ён ведаў, на што здольны. З дапамогаю самых мiзэрных сродкаў ён дзякуючы свайму генiю iмiтаваў пах чалавека i адразу дабiўся такога дакладнага пацэлу, што нават дзiця далося на падман. Цяпер ён ведаў, што здольны i на большае. Ведаў, што можа палепшыць гэты пах. Ён мог бы стварыць не толькi чалавечы, а звышчалавечы пах, анёльскi водар, такi неапiсальна прыгожы i жыўнасны, што, пачуўшы яго, кожны будзе зачараваны i мусiць усiм сэрцам палюбiць яго, Грануя, носьбiта гэтага водару. Так i будзе, ён прымусiць iх палюбiць яго. У сферы ўздзеянна ягонага водару, яны будуць вымушаныя не толькi прыняць яго як сабе падобнага, а палюбiць яго без памяцi, да самазабыцця, ён прымусiць iх дрыжаць ад захаплення, крычаць, плакаць ад шчасця, ледзьве пачуўшы яго, Грануя, яны будуць кленчыць, як пад халодным ладанам Бога! Ён хацеў стаць усемагутным божышчам паху, якiм ён быў у сваiх фантазiях, а цяпер -- у рэальным свеце i над рэальнымi людзьмi. I ён ведаў, што на гэта меў уладу. Бо людзi могуць засланiць вочы i не бачыць велiчы, жудасцi, прыгажосцi, i заткнуць вушы, i не чуць людзей або слоўАле яны не могуць не паддацца водару. Бо водар -- брат дыхання.З водарам ён увойдзе ў людзей, i яны не здолеюць ад яго абаранiцца, калi захочуць жыць. А водар пранiкае ў самую глыбiню, проста ў сэрца, i там выносiць катэгарычны вырак пра сiмпатыю i пагарду, пра агiду i прывабу, пра любоў i нянавiсць. 0то валодае пахам, той валодае сэрацамi людзей.
Спакойна сядзеў Грануй на ўслончыку i ўсмiхаўся. Роымаючы рашэнне ўпакорыць людзей, ён не адчуваў эйфарыi пад'ёму. У ягоных вачах не было шалёнага агню, вар'яцкая грымаса не перакошвала ягонага твару. Ён не шалеў.Яму было ўсё ясна, i ён нават весела аытаўся ў сябе: а навота яму ўсё гэта, дзеля чаго? I ён сказаў сабе,што хоча гэтага, бо наскрозь прасякнуты злом. I пры гэтым ён усмiхаўся i баў вельмi задаволены. I выглядаў, бадай што, невiнавата, як шчаслiвы чалавек, як такi, ведаеце, блазнюк.
Нейкi час ён сядзеў у задуменным спакоi i глыбокiмi зацяжкамi ўдыхаў прапахлае ладанам паветра. I зноў самазадаволеная ўхмылка прабегла па ягоным твары. Якi ўсё-такi жалю варты пах у гэтага Бога! Якi смяхотна-гiдкi пах ад яго! Тое, што клубiлася ў кадзiльнiцах, -- нават i не сапраўдны ладан. Гэта падробка, гэта благенькi сурагат, з дамешкам лiпавага вугалю, i карынкi, i яшчэ нават салетры. Бог смярдзеў. Бог тут быў маленькi нiкчэмны смярдзюх. Яго ашуквалi, гэтага Бога, гэтыя людзi, альбо сам ён быў ашуканец, як i Грануй, толькi шмат горшы!
Маркiз дэ ля Таяд-Эспiнас быў у дзiкiм захапленнi ад новай парфумы. Проста дзiва, сказаў ён, нават яму, адкрывальнiку летальнага флюiду, назiраць дзiвочснае уздзеянне такой другараднай i лятучай субстанцыi, як духi, на агульны стан iндывiда: уусё залежыць ад таго, наколькi звязаныя з зямлёй цi аддаленыя ад зямлi iнгрэдыенты гэтай субстанцыi. Грануй, якi толькi некалькi гадзiн таму назад ляжаў тут бледны, амаль самлелы, цяпепр такi свежы i расквiтнелы, як любы здаровы чалавек ягонага ўзросту; можна нават сказаць што ён -- пры ўсiх заганах i пахiбах, уласцiвых людзям яго грамадскага стану -- амаль набыў нешта накшталт асабiстай iндывiдуальнасцi. У кожным разе ён, Таяд-Эспiнас, у раздзеоле пра вiтальную дыетыку свайго рыхтаванага да друку трактата "Да пытання пра тэорыю лектальнага флюiду" абавязковы апiша гэты выпадак. А дзеля пачатку ён сам выкарыстае новыя духi.