Увесь дзень, ад полудня да вечара, ён нышкарыў па горадзе. Горад быў неверагодна брудны, нягледзячы на,а, можа нават, дзякуючы вадзе, якое тут было пропадзь, яна струменiлася з тузiна крынiц i фантанаў, булькатала ў недагледжаных ручаях i канавах i падмывала, i заглейвала завулкi. Дамы ў некаторых кварталах так скупiлiся, так стаўклiся, што на праходы i лесвiчкi заставалася шырынi па тры пядзi, i прахожыя, якiя прадзiралiся па гэтым балоце, шчыльна цiснулiся адзiн да аднаго, калi каму трэба было каго абагнаць. I нават на пляцах i на нямногiх шыршых вулiцах карэты ледзьве маглi раз'ехацца. I вось жа яно, прыўсёй гразi, ры ўсёй сталочанасцi i цеснаце горад распiрала прадпрымальнасць рамеснiкаў. Робячы абыход, Грануй налiчыў не менш за сем мылаварняў, тузiн парфумных i пальчатнiцкiх майстэрняў, безлiч дробных катухоў, дзе рабiлi дыстыляты, шмiнкi i спецыi i, нарэшце, нешта з сем оптавых лавак, дзе ўжо гэтымi ўсiмi пахошчамi гандлявалi.
У кожным разе тут былi гандляры з сапраўднымi буйнымi канторамi парфумных вырабаў. Па дамах не заўсёды можна было пазнаць. Бо фасады глядзелiся па-буржуазнаму някiдка. Затое, што ляжала за фасадамi -- на складах, у кладоўках i ў велiзарных сутарэннях -- барылы з алеем, штабелi духмянага лавандавага мыла, балоны з кветкавымi эсэнцыямi, вiны, настоi, рулоны пахучых скур, мяхi, i куфры, i скрыпкi, набатаваныя спецыямi...-- Грануй улоўлiваў iх пахi ва ўсiх дэталях праз самыя тоўстыя сцены -- было багацце, якога i князi не мелi. А калi ён унюхваўся мацней, праз празаiчныя гандлёвыя i складскiя памяшканнi, ён з вулiцы пазнаваў, што за гэтымi нехлямяжымi буржуазнымi дамамi стаялi будынкi самага раскошнага кшталту. Вакол маленькiх, але чароўных садкоў, дзе раслi алеандры i пальмы i дзе плескаталi фантаны сярод клумбаў, мясцiлiся збудаваныя "спакоем", расхiнутыя на паўднёвую палавiну ылыя прыбудовы сядзiбаў: залiтыя сонцам, абабiтыя шаўковым шпалерамi чспальнi ў верхнiх пакоях, раскошныя гасцёўнi з панэлямi з экзатычнай драўнiны ў нiжнiм паверсе i сталовыя, часам прыбудаваныя ў форме тэрасаў, якiя выходзяць у сад; тут i сапраўды, як казаў Бальдзiнi, елi з парцалянавых талерак залатымi вiдэльцамi, i нажамi, i лыжкамi. Панства, якое жыло за гэтымi сцiплымi кулiсамi, пахла золатам i ўладаю, цяжкiм надзейным багаццем, i яно пахла ўсiм гэтым мацней, чым усё, што толькi нюхаў Грануй за час сваёй вандроўкi па правiнцыi.
Перад адным такiм закамуфляваным палацца ён прпастаяў даволi доўга. Дом стаяў на пачатку вулiцы Друат --галоўнай вулiцы, якая перасякала горад па зсёй яго даўжынi з захаду на ўсход. З выгляду ў iм не бло нiчога адметнага, хiба што з фасаду ён здавайся шырэйшым i салiднейшым за суседнiя будынкi, але зусiм неiмпазантнейшым. Перад брамаю стаяў воз з бочкамi, з яго разгружалi бочкi, скочвалi iх па шырокай дошцы. Другi воз ужо стаяў на чарзеНейкi чалавек з паперамi ўвайшоў у кантору, потым выйшаў з другiм чалавекам, i абодва знiклi ў браме. Грануй стаяў на другiм баку вулiцы i сачыў за гэтай мiтуснёй. Тое, што там адбывалася, яго не цiкавiла. I ўсё-такi ён не сыходзiў. Нешта трымала яго на месцы.
Ён заплюшчыў вочы i засяродзiўся на пахах, якiя iшлi ад будынка. Тут былi пахi бочак воцату i вiна, сотнi цяжкiх пахаў складу, потым пахi багацця, якiя пранiкалi сюёды праз сцены, як залаты пот, i, нарэшце, пахi саду, мабыць, з па-той бок дома. Было нялёгка ўлавiць гэтыя далiкатныя пахi саду, бо яны толькi тонкiмi смужкамi сцякалi з даху ўнiз на вулiцу. Грануй унюхаў магнолiю, гiяцынты, шаўкоўнiцу i рададэндран... -- але, здавалася, там было яшчэ нешта, нейкая забойча цудоўная духмянасць. Ён нiколi ў жыццi -- ды не, усяго толькi адзiн раз ув жыццiчуў нюхам такi вытанчаны водар. Яго павабiла наблiзiцца.
Ён падумаў, цi нельга паспрабаваць перабрацца ў сядзiбу проста праз арку брамы. Але там столькi людзей займалася разгрузкай i праверкай бочак, што ён напэўна прыцягнуў бы да сябе ўвагу. Ён рашыў вярнуцца назад на вулiцы, каб знайсцi завулак цi праход да гэтага дома папярок галоўнай вулiцы. Праз некалькi метраў ён спынiўся каля гарадское брамы на пачатку вулiцы Друат. Ён прайшоў яе, забраў крута ўлева i ўздоўж гарадскога мура пачаў спускацца ўнiз. Яшчэ крыху -- i ён пачуў пах саду, спачатку слабенькi, змяшаны з паветрам палёў, потым усё мацнейшы. Нарэшце ён зразумеў: сад каля гарадскога мура быў зусiм блiзка, проста перад iм. Крышку адступiўшы назад, ён мог бачыць верхняе голле дрэў за мурам.
Ён зноў заплюшчыў вочы. На яго абвалiлiся пахi гэтага саду, пракрэсленыя выразна i ясна, як каляровыя стужкi вясёлкi. I той каштоўны, той, да якога яго надзiла, быў сярод iх. Грануй адчуў гарач шчасця i схаладзеў ад жаху. Кроў лiнула яму ў галаву, як злоўленаму махляру, i адхлынула ўсярэдзiну цела i зноў паднялася i зноў адхлынула, i ён не мог нiчога з гэтым зрабiць. Надта раптоўная была атака паху. На iмгненне -- на iмгненне ўдыху, на цэлую вечнасць -- яму здалося, што час падвоiўся або, наадварот, знiк, бо ён перастаў разумець, цi цяпер -- гэта цяпер i цi тут -- гэта тут, або, можа, цяпер -- было тады, а тут -- было там, на вулiцы Марэ, у Парыжы, у вераснi 1753 года: водар з саду быў водарам рыжай дзяўчыны, якую ён тады забiў. Тое, што ён спачатку знайшоў у свеце гэты водар, напоўнiла яго вочы слязьмi радаснага шчасця,-- а тое, што гэтага магло i не быць, напалохала яго да смерцi.