Яго калацiла яго агарнула жаданне адмовiцца ад сваiх планаў, выйсцi ў ноч i iсцi куды вочы глядзяць. Яму захацелася перайсцi горы, i не спыняцца сто мiляў да Авернi, i там запаўзцi ў сваю старую пячору, i заснуць, i памерцi ў сне. Але ён не зрабiў гэтага. Ён застаўся на месцы i не паддаўся спакусе, хоць жаданне было моцнае. Ён не паддаўся, бо гэта было старое жаданне сысцi куды вочы вядуць i запаўзцi ў пячору. Ён ужо зведаў гэта. А тое, чаго ён яшчэ не зведаў, было валоданне чалавечым водарам, водарам, такiм самым нябесным, як водар дзяўчыны за мурам. I хоць ён разумеў, што за валоданне i потым за страту водару яму давядзецца заплацiць жудасную цану, усё-такi валоданне i страта здавалiся яму больш жаданымi, чым простае адмаўленне ад таго i iншага. Бо ён адмаўляецца ўсё сваё жыццё. I яшчэ нiколi не валодаў i не трацiў.
Паступова сумненi адступiлiя, перастала трэсцi. Ён адчуваў, як яго зноў ажывiла цёплая кроў i воля ажыццявiць задуманае авалодала iм. I авалодала iм мацней, чым раней, бо цяпер гэтая воля дыктавалася не чыста пажадай, а яшчэ i ўзважаным рашэннем. Клешч Грануй, пастаўлены перад выбарам -- цi засохнуць у самiм сабе цi даць сабе ўпасцi, рашыўся на другое, добра ўсведамляючы, што гэта падзенне будзе апошняе. Ён зноў лёг на нары, закапаўся ў салому, накрыўся коўдрай i адчуў сябе героем.
Але Грануй не быў бы Грануем, калi б надоўга задаволiўся фаталiстычна-гераiчным пачуццём. Да гэтага ягоная воля да самасцвярджэння была занадта ж непахiсная, цела яго занадта загартаванае, розум -- занадта вытанчаны. I вось, ён рашыўся авалодаць водарам дзяўчыны з саду за мурам. Хай праз некалькi тыдняў ён яго страцiць i паммрэ ад гэтай страты, хай так. Але было б лепей не памiраць i ўсе-такi авалодаць яе пахам альбо, прынамсi, адцягнуць на як мага даўжэйшы час гэтую страту. Водар трэба зрабiць устойлiвым. Трэба спынiць лятучасць водару, не парушыўшы яго харакутару,-- праблема з вобласцi парфюмерыii.
Ёсць пахi, якiя трымаюцца дзесяцiгоддзi. Сундук, нашараваны мускусам, кавалак скуры, прапiтаны карынкавым алеем, камячок амбры, шкатулка з кедровага дрэва у нюхальным сэнсе жывуць амаль вечна. А iншыя -- лiмерынавы алей, бергамот, экстракты нарцыса i туберозы i многiя кветкавыя пахi -- выдыхаюцца ўжо праз некалькi гадзiн, калi выставiць iх на паветра у чыстым выглядзе. Парфумнiк змагаецца з гэтай фатальнасцю, звязваючы лiшнiя лятучыя пахi --устойлiвымi, як бы накладваючы на iх кайданы не шчыльна, а як бы даючы пэўную свабоду звязанаму паху, але ўсё-такi трымаючы яго дастаткова блiзка, каб ён не мог уцячы. Гэты выкрунтас двойчы выдатна ўдаваўся Граную з туберозавм алеем, эфемерны пах якога ён скаваў малюсенькай долькаю цыбетыну, ванiлi, лабдануму i кiпарысу i менавiта тым выявiў яго чароўнасць. Цi нельга зрабiць нешта падобнае i з пахам дзяўчыны? Хiба абавязкова трэба марнаваць каштоўны пах, самы крохкi пах, ужываючы яго ў чыстым выглядзе? Недарэчна! Жахлiва бяздарна! Хiба алмазы пакiдаюць без агранкi? Хiба золата носяць на шыi сммародкамi? Няўжо ён, Грануй,-- усяго толькi прымiтыўны рабаўнiк пахаў накшталт Друо i iншых мацаратараў, дыстылятараў i выцiскальнiкаў кветак? Цi не ён -- самы вялiкi парфумнiк у свеце?
Ён стукнуў сябе па лобе ад прыкрасцi, што не даўмеўся да гэтага раней. Канечне, гэты адзiны ў сваiм родзе пах нельга ўжываць у натуральным выглядўзе. Яму, як каштоўнаму каменю, патрэбна аправа. Ён вычаканiць араматычную дыядэму,i ягоны водар будзе ззяць у iм на самым версе, адначасова i ўплецены ў iншыя пахi, i ўзнесены над iмi. Ён зробiць парфуму паводле ўсiх правiлаў мастацтва, i пах дзяўчыны з па-за мура будзе яе сэрцам. Зразумела, дзеля аранжыроўкi, дзеля апорнай сярэдняй ноты, дзеля завастрэння i фiксацыi гучання не падыходзiць нi мускус, нi цыбетын, нi ружовы алей, нi амбра, гэта ясна. На такую парфуму, на такую чалавечую духмянасць яму патрэбныя iншыя iнгрэдыенты.
У маi таго ж самага года на ружавым палетку, на паўдарозе ад мястэчка Апiё, што на ўсход ад Граса, быў знойдзены голы труп пятнаццацiгадовай дзяўчыны. Яна была забiтая ўдарам дубiнкi па патылiцы. Селянiн, якi напароўся на труп, быў так уражаны жахлiвай знаходкай, што ледзь не навёў падазрэнняў на самога сябе, калi дрыготкiм голасам расказаў лейтэнанту палiцыi, што нiколi яшчэ не бачыў такой прыгажосцi -- хоць, у сутнасцi, ён хацеў сказаць, што нiколi яшчэ не бачыў нiчога страшнейшага.