Выбрать главу

I вось з усімі гэтымі вартасцямі i асаблівасцямі кніга A. Аўруціна «Поворотный круг» атрымалася даволі-такі шэрай i невыразнай. Чаму? Ды таму, што на прыкладзе гэтага зборніка мы сустракаемся з супрацьлеглай з'явай: не хапае Паэзіі. А без гэтай таямнічай i свавольнай асобы, нягледзячы на ўсе нашы шматлікія намаганні i хітрыкі, не абыдзецца ніводная кніга, i пра што б мы ні пісалі, якую б важную праблему ні ўзнімалі, якімі б высакароднымі мэтамі ні кіраваліся ў сваім крэмзанні безабароннай паперы, але без яе прысутнасці ўсе нашы намаганні — марныя i небеззавадныя. Як паэзія без жыцця, так i жыццё без паэзіі кожнае паасобку еднасці душ паэта i чытача ў вершах не ствараюць:

Плохая книга, как недобрый дом, Где нету для гостей гостеприимства. Раздельных душ внезапное единство Не озарит вас в хмуром доме том.

Дарэчы, А. Аўруцін адчувае ўсё ж калі-нікалі сваю слабасць i пэўную бездапаможнасць, i вось менавіта на гэтым адчуванні ўзнікла некалькі цікавых вершаў («Всё так быстро, так скоро», «Плохая книга, как недобрый дом», «А вдруг мы тоже не поэты?»). Сустракаецца некалькі неблагіх вершаў i іншага характару, i мы не можам адпінацца ад ix, але ўсё ж такі наша задача: даць агульны разгляд зборніка «Поворотный круг» i звярнуць увагу ў першую чаргу на тое, што перашкодзіла аўтару данесці свае думкі i ўражанні да чытача, чаму шматлікія абрынутыя на яго з'явы i падзеі жыцця не зрабіліся, аднак, паэзіяй...

Вершы «Общие вагоны» i «Alter ego» выклікаюць з гэтага боку асаблівую цікавасць. Спынімся пакуль што на першым. У ім гаварыцца пра тое, што вось раней лірычны герой ездзіў у агульным бітма набітым людзьмі вагоне, апісваюцца абставіны гэтых паездак, разам з цеснатой i няўтульнасцю паказваюцца ix перавагі: сувязь з людзьмі, лепшае ix разуменне. Затым герой паведамляе, што зараз ён вымушаны часцей карыстацца паслугамі купэ, такім чынам, мы ўспрымаем верш як філасофскую алегорыю, а яго ідэю — як прысуд адчужэнню i замкнёнасці людзей у сучасным жыцці, бо, калі ўспрымаць верш канкрэтна-непасрэдна, узнікае справядлівае меркаванне, што ніхто не забараняе аўтару i яго герою ездзіць у агульным вагоне i зараз.

Вось менавіта гэтыя два спосабы не толькі падарожжа, a i спосабы глядзець на сусвет, думаць, ствараць, з ix перавагамі i недахопамі, узгадваюцца, калі чытаеш зборнік. Спачатку згаджаешся з паэтам i на карысць агульнаму вагону «адмаўляешся» ад купэ як ад увасаблення адзіноты i свядомай ізаляванасці ад людзей у імкненні да ўласнага спакою i абасобленасці (своеасаблівая вежа са слановай косці).

Але вось адкрываеш першую старонку зборніка «Поворотный круг», i пачынаецца гэтае падарожжа ў агульным вагоне, якое інакш як жудасным не назавеш. Першая частка мае назву «Со второго взгляда...». Між тым калі-нікалі здаецца, што не было i першага.

Як i ўступны верш «Пока живу тревогами людскими...», першы верш i некалькі наступных вылучаюцца імкненнем аўтара ўзяць высокую, урачыстую ноту любові да Радзімы. Мэта пачэсная, але, на жаль, яна застаецца толькі мэтай. Усе звароты аўтара да Радзімы, падыход да яе праз канкрэтныя вобразы i тэмы час ад часу нагадваюць звычайнае агульнае базыканне; верш «Эти светлые названья...» сваёй зацягненасцю пераўтвараецца ў самамэтнае абыгрыванне назваў беларускіх вёсак i мястэчкаў, якое больш было б да твару вершу жартаўліваму, лёгкаму. Увогуле, пра край, дзе ён жыве, паэт піша няўдала, у вершах не адчуваецца адпаведнай гармоніі паміж душой паэта i душой прыроды, зямлі, хоць спробы ўсвядоміць сувязь з ёй, сувязь з продкамі сустракаюцца: верш «Комок земли в ладони подержав...», а ў першую чаргу — «Бревенчатая Русь. Исторические мотивы...» — жанрава не вызначаная аўтарам рэч, нешта накшталт трыпціха, i тое, што эпіграфам узяты радок М. Цвятаевай, не робіць менш прыкметным падабенства з Ю. Кузняцовым. Праўда, трэба адзначыць, што падабенства гэтае — зусім невялікае, у чым пераконвае нас нейкае бязладдзе сэнсу i непрадуманасць вобразаў, уласцівае твору A. Аўруціна. Як, дарэчы, i вершу «Зеленый край... Щемящие слова...», дзе з малазразумелай мэтай выкарыстоўваюцца беларускія словы, у выніку атрымліваецца моўная мутацыя: «луч-прамень», «судьба» i «лёс», «аист» i «бусел». Зноў — абыгрыванне слоў, мова, не стаўшы беларускай, страчваецца як руская, зваротам «О Родина! О русский мой язык!» (у вершы пра беларускі край) лагічна завяршаецца гэты гармідар слоў i эмоцый, думак тут няма.