— Знаёмцеся. Мая жонка — Ганна,— гаспадарскім голасам сказаў Ціхон Ластаўка. — А гэта Пятрусь Крыніца. Я табе расказваў пра яго... Распранайся, Пятрусь, зараз нас Ганна вячэрай пачастуе... Дачушка! Ручнічок нясі!..
Дзяўчынка знікла за перагародкай і хутка вярнулася, несучы ў руках даматканы, але прыгожа вышыты і дужа белы ручнік.
Пакуль дзяўчынка прынесла ручнік, Пятрусь больш уважліва, чым спачатку, агледзеў сутарэнне. Сцены яго былі шэрыя, у кутках бялела намаразь; аднак холаду не адчувалася: ад печы патыхала гарачынёй. Здзівіла яго акно — маленькае, з кратамі, відаць, да вайны тут размяшчаўся склад. Пад акном былі прычэплены дзве бутэлькі, у якія па скручаных шнурком анучках буйнымі і частымі кроплямі сцякала вада, гучна плёскаючы: «цыб-цыб-цыб!»
Ціхонава жонка збірала на стол вячэру, і прыемны, меладычны голас яе ні на хвіліну не змаўкаў.
— ...Усё б нічога, каб хата была лепшая, а то ж бачыце... 3 нашых папялішчаў усе ў новыя дамы паперабіраліся, адны мы засталіся. А ўсё ён, Ціхон мой. Колькі назаляла яму, прасіла: схадзі ты ў выканком... Гаворыць: дойдзе да нас чарга — і мы вып’ем. А людзі ў лепшым жылі, і атрымалі. Таму, што ходзяць часцей і патрабуюць...
— Ганна! Можа б не назаляла! — са строгім дабрадушшам азваўся Ціхон, кіруючыся да стала: — Нас уключылі ў спіс. Чаго яшчэ? Гаворана табе: вясной атрымаем... Вазьмі ручнік...
Ганна ўзяла ў мужа ручнік і рукой разгладзіла яму каўнер кашулі. Вочы яе ласкава паглядзелі на яго, і святло іх нібы перадалося Ціхону: твар яго расцвіў і папрыгажэў.
— Давай будзем вячэраць....
Яна села не адразу. Зірнула на Ціхона і засмяялася:
— Зеллем сваім госця частаваць будзеш?
— А як жа? Хо! Ты не бойся, не абміну!
Ен узяў тоўстую бутэльку з чорнага шкла, пашкрабаную, пааббіваную, быццам нейкі звер глыдаў яе. Адкаркаваў, паставіў побач толькі дзве шклянкі.
— Мужчынскае пітво. Рабіна на самагонцы. Ягады дачка з лесу прынесла, а гэта — сваяк з вёскі прывёз. Па чарчыне яно не шкодзіць. 3 марозу асабліва...
Пітво сапраўды было мужчынскае. Яно як варам апякло ўсё ў роце, і Петрусю здалося, што ў жывот яму нехта стрэліў. Ганна дабрадушна падсмейвалася з мужчын, жартавала. Паступова яна зрабілася цэнтрам усёй гаворкі і павярнула яе гэтак, што было аб чым гаварыць нават малой Ніне.
Пятрусь не заседзеўся ў Ціхона. Хутка развітаўся з гасціннаю гаспадыняй, і Ціхон правёў яго да рэчкі. На развітанне сказаў Петрусю:
— А пра што я гаварыў — не забывай. Фурс чалавек нядобры. Розныя чуткі ходзяць: быццам ён ніякі там не інжынер... Але быў у нас брыгадзір. Выступіў супраць яго — зволіў. Так што асцерагайся...
— Нічога! У нас з табой адзіны кірунак: наперад! — весела сказаў Крыніца і стукнуў Ціхона па плячы.— Толькі наперад. Ну, бывай...
Зорак на небе ўжо не было, нацягнула хмары, мароз быццам памякчэў, і на зямлю густа паваліў снег. У Петруся было вельмі хораша на душы. Чалавек так ужо створаны: усё прыгожае і сардэчнае, што пабачыць ён у адносінах паміж людзьмі, нараджае ў сэрды цеплыню.
21
У суботу апоўдні, ідучы дахаты, Марфа ўбачыла на вуліцы сваццю. Сцепаніда ішла павольна, схіліўшыся пад цяжарам кошыка, які неслз на плячах.
Сустракацца са сваццяй Марфе не хацелася. На яе думку, свацця ў апошні час стала вельмі ганарлівай: нічога не распытвае ніколі, нават у хату, пасля таго, як маладыя перабраліся да яе, зайшла толькі адзін раз. Марфа бачыла, што Сцепанідзе не падабаецца шмат чаго ў яе хаце, нават рамы без фортак. Добра ёй тыя форткі выдумляць, калі няма нічога добрага ў хаце. А ў Марфы, дзякуй богу, усяго ёсць. Пастаў раму з форткай, дык зладзеі адразу паналятаюць, цераз гэтую самую фортку адчыняць акно, і не агледзішся, як абкрадуць.
Гэтыя Марфіны довады Сцепаніда сустрэла моўчкі і паглядзела на яе ўсміхаючыся, а ў вачах бліснула пагарда і асуджэнне. Пасля тае гаворкі Марфа і не бачылася са сваёю сваццяю. Сустрэцца зараз, зноў адчуць Сцепанідзіну пагарду Марфа не хацела. Але ж куды дзенешся? Вуліца нешырокая, не размінешся....