Рыпнулі дзверы, і ў пакой увайшоў Хведар. Убачыўшы Рамана, кінуўся да яго, і сябры на хвіліну застылі ў абдымках.
- Марына, дык чаму ты не запрасіла госця распрануцца?
- Няхай прабачыць, у нас адразу завязалася такая цікавая размова, што я нават забылася.
- Канечне, пра Галубку. Ну, спадзяюся, цяпер ты канчаткова пераканалася, што не мне было важдацца з ёю?
- Што гэта ты пра мяне так... Знайшоў нейкага выключнага прыгажуна, - усміхнуўся Раман.
- Я заўсёды радаваўся, што такая зорка, як Галубка, кахала майго сябра. І цікава, як толькі мы з ёю сустракаліся дзе, з яе твару адразу ж знікала строгасць і яна кідалася да мяне. І хаця з сарамлівай асцярожнасцю, але заўсёды пыталася ў мяне, ці не чуў я, як жыве Раман. Аднойчы, прачытаўшы ў газеце твой верш, Надзя расчулілася і кажа мне: «Няўжо Раман шчаслівы? Такія людзі, як ён, звычайна не могуць быць шчаслівымі. Цяпер, калі я зразумела больш жыццё, зразумела глыбей і Рамана. Ён з чулай і тонкай душою, бескарыслівы і добры чалавек. Але, як кажуць педагогі, у яго вельмі рухавы характар. Яго гонар можна адным цёплым словам зняць і пакінуць каля сябе добрага чалавека. Але варта яго папракнуць чым-небудзь, як ён робіцца яшчэ больш ганарысты, недасягальны. Ой, як я яго ведаю».
- Здаецца, не так многа часу мінула, а якія мы ўсе сталі філосафы, - працягваў Раман. - Тады мы летуценнічалі, малявалі нейкія прыгожыя ўзоры жыцця. Але варта было ўступіць у сапраўднае жыццё, і ўсе гэтыя ўзоры расплыліся, расталі. А цяпер круціся, глядзі, які намаляваны ўзор узяць, каб захаваць яго навечна, каб ён не паплыў, не знік. Я памятаю моманты з тагачаснага жыцця, калі перад сабой бачыў толькі туман. Гэта было ў сорак чацвертым. Мы з табой атрымалі ўзнагароды і ішлі з партызанскага штаба злучэння. У нашых рэчавых мяшках былі нейкія амерыканскія рызманы, што атрымаў Беларускі штаб па ЮНРУ, па дзве бляшанкі тушонкі. Мы закончылі вайну, але на чым спыніцца, не ведалі. Ты быў надзвычай узнёслы і радасны. І я тады сказаў табе: «Можа, яшчэ пашкадуем, што міма нас праляцелі варожыя кулі». І сапраўды, у далейшым мне праз Надзю давялося пацвердзіць тую, тады так безгрунтоўна выказаную думку. Я ж так любіў яе, а што выйшла...
- Прызнацца, мне іншы раз было цяжка, але я пра смерць не думаў. Першы раз ажаніўся, ты ведаеш, не па любві, але жыў, і мне было някепска, - сказаў Хведар.
- Я не зайздросціў тваёй жаніцьбе і нават здзіўляўся. Хаця ты з усіх навучэнцаў рачнога тэхнікума вылучаўся. Насіў скураное паліто і быў падобны на бывалага капітана. Я думаў, што Маша не ведае пра тваю першую жонку, і асцерагаўся прагаварыцца. А дзе яна, твая першая жонка?
- Яна аказалася несумленным чалавекам. Працавала ж бухгалтарам у тэхнікуме. Я хадзіў у плаванне, яна недагледзела дзіця, і яно памерла, сама запіла, пачала гуляць. І, больш таго, залезла ў дзяржаўную касу, судзілі. Адсядзела і сюды не вярнулася.
- Гм, дык гэта тое, што атрымалася з твайго ружовага малюнка ў жыцці?
- Я думаю, што ўсе, хто ваяваў, сваё будучае сямейнае жыццё ўяўлялі ў ружовым святле. Вайна не кідала на распусту людзей, а крышталізавала, чысціла і вучыла ставіцца сур'ёзна да дзяўчыны. Я маю на ўвазе сапраўдных воінаў...
- Загаварыліся, а чалавек з дарогі, можа, паесці хоча, - заўважыла Маша.
- Ты ў мяне разумніца, правільна, правільна. Зараз збегаю ў краму.
- І я прайду з табой, - сказаў Раман.
- Ты лепш пасядзі.
- Не, пайду з табой. Крама жа ў гэтым доме.
Сябры выйшлі. Раман яшчэ на лесвічных прыступках выказаў сваё жаданне пабачыць Надзю.
- Што ж, можна! Яна яшчэ ў школе, і мы з крамы пазвонім.
У Рамана адразу ж ёкнула сэрца. Пра што ён будзе гаварыць з ёй пры сустрэчы? Але не, ён толькі паглядзіць ёй у вочы. Так яна сустрэне яго позірк, як калісьці, ці не? А можа, яна зусім не захоча сустрэцца з ім? Раман сціснуў зубы ў чаканні, пакуль Хведар набіраў нумар.