Раптам нехта пастукаў у дзверы. Хлопец хуценька адвярнуўся ад люстэрка і сказаў:
- Уваходзьце.
На парозе з'явілася Роза.
Раман устаў, прывітаўся і запытаў:
- Гэта вы ў мяне такі парадак навялі?
- Як бачыце. Люблю парадак, чысціню.
- Хочаце сказаць, што я брудны? Гэта толькі сёння. Законаў не ведаў, дык так здарылася, што давялося ў рабочай форме ўвесь дзень быць.
- Законам для цывільных не прадугледжана мяняць форму.
- Я ведаю, але трапіў у такія абставіны, што хоць бы і хацеў, дык не памяняў.
- Не разумею вас. Лепш давайце пойдзем пап'ём чаю.
- Што вы, дзякую. У мяне ёсць што есці.
- Ведаю я, што ў вас ёсць. Я без вашага дазволу і тумбачку праверыла.
- Ну і што, хлеб ёсць, - усміхнуўся Раман.
- А я сёння па літару атрымала добры паёк.
- А што такое літар?
- Гэта такая картачка. Адказным работнікам выдаюць.
- А я таксама быў сёння адказным работнікам, але мне не далі літара.
- На самай справе пойдзем, я запрашаю вас.
- Чаму гэта вы запрашаеце, а не ваша цётка?
- Я перабіраюся сюды жыць. - Яна пільна глядзела на Рамана і толькі, калі сустрэліся іх позіркі, адвяла вочы ўбок.
Раман на хвіліну разгубіўся і не ведаў, што сказаць. Як гэта яны будуць удваіх у адным пакоі? Хаця ў партызанах даводзілася спаць у адной зямлянцы з жанчынамі, але ж там ніхто не распранаўся.
«А што, калі даведаецца Надзя пра такое яго жыццё?» - мільганула думка, і Раман спахмурнеў.
- Бачу, вам не падабаецца, што я пераходжу да Сімы Навумаўны. Тут будзе чыста, утульна. Не сорамна будзе і дзяўчыну запрасіць.
- Мая дзяўчына сюды не пойдзе.
- Хадземце павячэраем, а потым музыку паслухаем. У мяне патэфон ёсць і многа пласцінак.
- О, музыку я люблю.
- Але ж, як кажуць, на галодны страўнік музыку не слухаюць.
- Гэта праўда. Тады, прабачце, я пераапрануся і зайду.
Роза павярнулася і выйшла.
«Што рабіць? - пераапранаючыся, думаў Раман. - Як жыць разам? Надзенька мая, не ведаеш ты, у якое я сёння трапіў становішча, раскажу пры сустрэчы табе ці не? Не, напэўна, бо табе будзе гэта непрыемна. А можа, і раскажу. Так будзе лепш, чым ты сама даведаешся».
Раман пайшоў. На стале ўжо былі талерачкі, на якіх ляжалі лустачкі бекону, джэм з апельсінавых лупінак, побач стаяла пляшка гарэлкі, ляжаў пачак цыгарэт.
- Вось і адсвяткуем наваселле маёй пляменніцы, - з усмешкай сказала Сіма Навумаўна.
- Так, так, - пацвердзіў яе муж, - сядай, Раман, будзь як дома.
Раман сеў. Гаспадыня наліла ўсім па чарцы. Навум Майсеевіч пасля першай чаркі стаў вельмі гаваркі. Ён прызнаваўся ў вялікай любві і павазе да партызан, выказваў сваю нянавісць да фашыстаў і здраднікаў, шкадаваў па-бацькоўску сына.
- Нам намнога стала весялей і смялей, як ты, Раман, пасяліўся ў нашай хаце. А то што - двое старых. Хто хочаш пакрыўдзіць. Ну, які я абаронца? Вось цяпер дык мы ўсе будзем смялейшыя, бо з намі пракурор. А, як вядома, пракурора ўсе баяцца.
Роза рассмяялася. Затым узяла цыгарэту, закурыла і прапанавала таксама Раману, але той адмовіўся.
- Дзякую, я не куру. У партызанах хто курыў, дык пакутаваў без табакі. А дзе ж вы навучыліся?
- У мяне быў адзін знаёмы афіцэр, таксама не курыў, а папяросы атрымліваў, дык я балавалася. А потым, калі ён загінуў, дык мяне ўжо і ўсур'ёз пацягнула на курэнне. Давайце яшчэ вып'ем.
- Цётка штосьці зусім не п'е. Навум Майсеевіч таксама не дапіў сваёй, - сказаў Раман.
- Яны многа не п'юць. Давай з табой вып'ем, - перайшла на «ты» Роза.
- Я многа не п'ю, ды і гарэлка нейкая вельмі моцная.
- Які ж ты партызан, воін мне называецца. А я сёння хачу напіцца.
Раман скора забыўся пра сённяшні непрыемны дзень. У галаве стала светла і весела, а Роза ўсё падлівала ў чаркі сабе і яму.
- Я ніколі такім п'яным не быў, як цяпер у вас на наваселлі.
- Гавары: у цябе.
- Не магу, вы хто, а я навучэнец.