- Бацька пра гэта не ведае?
- Ён яшчэ ніводнага пісьма не атрымаў і не ведае нават, што мы жывыя.
- Ён гаварыў, што вызвалілі яго вёску і што чакае ад вас вестак. А ці атрымаў ён што-небудзь, мне невядома.
- Сястра пераслала мне яго пісьмы адразу ж, як толькі атрымалі.
Маёр устаў, некуды выйшаў з пакоя. Праз хвіліну вярнуўся. Хутка яму рапартаваў старшына, што з'явіўся па выкліку.
- Зімін дзе цяпер, на дзяжурстве?
- Не, адпачывае.
Маёр на хвілінку замоўк, потым устаў з крэсла і выйшаў за старшыной за дзверы. Там ён штосьці сказаў яму і вярнуўся. Больш за стол не садзіўся, а ўсё хадзіў па пакоі. Зрэдку задаваў Раману пытанні: як жыве сям'я, ці ёсць хата, ці ёсць карова. Раман адказваў, што жыццё вельмі цяжкае. Маёр спыніўся пасярод пакоя, паглядзеў на яго і сказаў:
- Я, будучы тваім бацькам, і цяпер бы даў табе рэменя, як за тых куранят. Гэта ж не сорак другі ды і не сорак трэці гады. Управімся ўжо як-небудзь без цябе. А вось у некаторых галінах народнай гаспадаркі людзі могуць прынесці шмат карысці фронту. Многіх спецыялістаў, выкладчыкаў ужо адзываюць з фронту.
- Таварыш маёр, дык я ж не спецыяліст і не выкладчык, а проста бедны студэнт.
- Напэўна, з табой вучацца такія, што яшчэ нічога не зрабілі ў імя перамогі. І маўчаць, вучацца.
- Ім лепш жыць...
Адчыніліся дзверы, і ў пакой шустра ўвайшоў каржакаваты пажылы салдат. Раман устаў, а салдат, прыставіўшы руку да шапкі, рапартаваў маёру. Потым бацька кінуў позірк на сына, які ў флоцкай мічманцы і ў чорным шынялі быў ростам амаль з маёра. Сын кінуўся да бацькі, абхапіў яго за плечы і пачаў цалаваць. Бывалы салдат разгубіўся, адступіў на крок да дзвярэй і толькі тады пазнаў Рамана. На вачах у абодвух выступілі слёзы. Бацька абхапіў яго за шыю.
- Сынок мой, як гэта ты мяне знайшоў?
Маёр накінуў шынель і выйшаў з пакоя, пакінуўшы бацьку з сынам удвух. Вярнуўся ён толькі праз гадзіну.
- Зімін, вядзі сына ў сталовую, пакармі, а потым пойдзеце на прадпункт. Я загадаў старшыне выдаць вам канцэнтраты, мяшок бульбы, ну і яшчэ тое-сёе. Потым ён падвязе вас да шашы, а там спыніце машыну, і сына завязуць да самай кватэры. Ён табе гаварыў наконт фронту?
- Сказаў.
- Гэта сумленны парыў, але твой сын ужо заслужыў таго, каб вучыцца. Мы хутка бацьку таксама дадому адправім. Хопіць! Ён ужо і так трэцюю вайну топае.
Зіміны развіталіся з маёрам і пайшлі.
На зваротным шляху ў Рамана думкі плылі ўжо ў іншым напрамку. Бацька даў сыну многа грошай. Іх ён сабраў за гады вайны, а гэта значыць, што ў Рамана можа быць новая кватэра, і Надзі ён можа зрабіць добры падарунак на жаночае свята. Толькі цяпер Раман пачаў перадумваць тое, пра што раней яму гаварыў дырэктар. Вайна хутка закончыцца, і не франтавымі подзвігамі будуць жыць людзі, а мірнай працай, вучобай. Хто яму, Раману, сказаў, што яго вучоба закончыцца тэхнікумам? Можна працаваць і вучыцца далей, каб і ў адукацыі не адстаць ад сваёй дзяўчыны. Ён прыедзе і зараз жа пойдзе да Надзі дамоў. У яе ёкне сэрца, што Раман забег развітацца, і хто яго ведае, можа, і назусім. А калі ён прызнаецца, чаго забег да яе, яна, канечне, узрадуецца, і яны адразу пойдуць у кіно. А да сённяшняга дня кішэня была такой, што ён вельмі рэдка мог запрасіць дзяўчыну ў кіно. Хацеў часцей сустракацца і саромеўся. А цяпер іншая справа, калі знайшоў бацьку.
На змярканні Раман прыехаў дамоў. Розы ў хаце не было. Ён хуценька перанёс з машыны ўсе прадукты і толькі цяпер разгледзеў, што яму далі на прадпункце. Раман адклаў у кораб некалькі бляшанак кансерваў, пачкі канцэнтратаў і раздзяліў сушаныя яблыкі.
Раптам хлопец пачаў хвалявацца, як гэта расцэніць Надзя, калі ён занясе ёй такі падарунак. Нядаўна прызнаваўся ў сваёй беднасці, а тут столькі прынёс. Прытым ён яшчэ незнаёмы ў іх кватэры чалавек. Каб не падумалі, што нейкімі бляшанкамі ці канцэнтратамі хоча купіць каханне. Можа, для іх прадукты не маюць такога значэння, як для яго, і тады гэты падарунак будзе зусім недарэчны. А можа, Надзя пераканалася ў тым, што Раман ідзе на фронт, і вырашыла наладзіць сувязь з Сарокіным? Можа, ён, Сарокін, будзе сядзець там? Што тады рабіць? Раман тады кіне гэты кораб на парозе і сам пойдзе назад. Надзя супакоіцца, што яго ў горадзе ўжо няма.
Але што ён малюе ў сваёй фантазіі? Надзя, напэўна, чакае Рамана і ў той жа час баіцца апошняга яго візіту. Яна забываецца пра Рамана хіба толькі ў інстытуцкіх сценах, на лекцыях. А дома любы стук у дзверы насцярожвае яе, як насцярожвае ўсякую жанчыну, у якой муж на фронце і да якой паштальён заяўляецца на парог.
Вось так, як паштальёна, і сустрэла Надзя Рамана. Яна не заўважыла нават кораба ў яго руцэ, а глядзела на хлопца не то вінаватымі, не то спалоханымі вачамі.