- Не шкодны, а на рыбу палюе.
- Гэта рэдкая птушка, і яе шкода зусім нязначная.
- Як і твая, так? Калі адну рыбіну знішчыць з такой вялікай рэчкі, дык хіба гэта шкоднік? Рыбы ж многа? - з хітрынкай глядзела Надзя ў вочы Раману. - Давай тут выйдзем, глядзі, які прыгожы луг, лес блізка.
Адразу ж нос лодкі ўткнуўся ў бераг. Надзя скокнула, але няўдала - намачыла свой беленькі прарызінены тапак, які яна пафарбавала зубным парашком, ідучы на спатканне. Яна зморшчылася і паскакала на адной назе на траву. Яе паркалёвую сукенку ў жоўты гарошак лёгка крутануў прыбярэжны ветрык і загаліў вышэй каленяў. Надзя стала на ногі і прыціснула падол абедзвюма рукамі.
«А ўчора гаварыла, што яна мяне не саромеецца. Каб Ліля так сказала, я паверыў бы...» І тут жа Раману стала непрыемна, што ён зноў успомніў Лілю, праз якую ён і так паўночы не спаў. Раман усцягнуў лодку на бераг і пайшоў услед за Надзяй. Калі ступіў на луг, неабсяжны прасцяг яму нібы даў крылы. Ён паклаў на траву пакунак, кіцель, зняў чаравікі і пабег за Надзяй. Раптам яны апынуліся ля зарослага лілеямі і сітнякамі яра. Штосьці залапатала, Надзя напалохалася і адскочыла, а Раман прысеў і рукою клікаў яе.
- Гэта качка з маленькімі качанятамі. Бачыш, яна лопае крыламі нібы падстрэленая, вунь паплыла на сярэдзіну, а качаняты юркнулі ў ваду. Яны зараз не будуць выплываць на паверхню, а высунуць галоўкі, каб дыхаць, і так прасядзяць, пакуль старая не зробіць, як кажуць, адбою, што небяспека мінавала. Вунь крануўся лісточак лілеі, а за ім галоўка тырчыць. Качанё нас бачыць і, можа, нават першы раз у жыцці глядзіць на такіх дзіўных істот, іменна драпежнікаў, так яно і разумее, бо маці не ўздыме трывогі, калі нават сюды з'явіцца конь або карова.
- Я хацела табе так і сказаць, што не скапа драпежнік, а ты, - уважліва гледзячы на качанё, гаварыла Надзя.
- Усе звяры, птушкі і цябе лічаць драпежнікам, толькі я - не.
- Бо я і не драпежнік, нікога жывога не забіла.
- Якая ты добрая, але чалавека можаш забіць.
- Што ты мелеш?
- Варта табе сказаць, што ты мяне ненавідзіш - і ты мяне забіла. Мне лягчэй кулю паслаць сабе ў скроню, чым расстацца з табой. А хоць і не зраблю гэтага, дык буду жывым мерцвяком.
- Я пачала аналізаваць сябе, хто я такая, калі сустрэлася з табой. Увесь час толькі думала, хто мне сустрэнецца і які хлопец у мяне будзе. Я ніколі не думала, якая буду побач з ім.
Раман схапіў Надзю на рукі, закруціў яе і панёс назад да берага рэчкі.
- Адпусці, адпусці, табе цяжка.
- Мы ўдвух у блакаду па балоце выносілі станкавы кулямёт. Ты ў параўнанні з ім матылёк.
- Адпусці, а то за руку ўкушу.
- Кусай, нага пакусаная, дык няхай і рука будзе.
- Не, сапраўды, мой добры драпежнік, табе цяжка.
Раман паставіў Надзю на ўзгорку. Яна моўчкі пагладзіла яго па галаве.
- Глядзі, якая прыгажосць навокал!
Непадалёк ад рэчкі, ледзь абдымаючы луг на даляглядзе, маўкліва стаяў лес. Ён нібы любаваўся на заліты сонцам травяністы прасцяг, на далёкі вятрак, што ўзвышаўся за лугам, і чакаў, калі той узмахне крыламі, тады і ён не будзе маўчаць, а заспявае сваю адвечную песню.
Надзя разаслала на траву пасцілку, а Раман паклаў пад галаву кіцель.
- Чаго ты на краёк легла, сунься бліжэй, - падняў адну руку Раман.
- Мне і тут добра. Як гэта ляжаць побач з хлопцам?
- А ты ж гаварыла, шкада, што не бачыла партызанаў, а то пайшла б з імі. Там, міленькая, сама б ціснулася да мужчынскага боку.
- А што - там не было асобных па-а... - хацела сказаць «пакояў» і запнулася Надзя.
- Спалі дзе даводзілася, холад прыціснуў бы, дык пасярод мужчын легла б.
- Гэта страшней, чым ваяваць, - зноў задумалася яна. - Яшчэ б з табой...
- Ой, мая родненькая, са мной яна б не баялася. - Раман падсунуўся і абняў Надзю за плечы, а тварам прытуліўся да яе валасоў.
- Пусці, пусці, а то зусім устану.
- Пацалуй мяне, тады адпушчу. Што - саромеешся?
- Не, баюся ды і не ўмею.
- Хіба гэта трэба ўмець. Можа, і я не ўмею, а цалаваў цябе.
- Ну, ты недзе навучыўся. Напэўна, у партызанах. Хоць бы расказаў што-небудзь цікавае.
- Пра што?
- Пра тое, як некага цалаваў, ці пра баявы подзвіг.
- Было, што хацеў адну пацалаваць, але... - Раман падняў галаву і задуменна паглядзеў удалеч.
- Чаму але? - перапытала Надзя і сама дадала: - Напэўна, не такая дурная была, як я. Бо пацалункі маюць якуюсьці дзівосную сілу. Ты мне паказаў, што гэта значыць. А тая, напэўна, не захацела звязвацца з партызанам. Я ўяўляю, каб ты цяпер пайшоў у бой, я не вытрымала б. Ну як гэта было б, каб цябе забілі? А самой што?
- Фантазіруй, фантазіруй. А мне што? Люблю цябе, а тая загінула, якую хацеў пацалаваць.