Але другі разведчык узяў бутэльку і пачаў разліваць у шклянкі.
- Раману штрафная.
- Што ты, Іван, запытай у Міколы, мы з ім не адзін раз былі за сталом, я не п'ю.
- Ну, выпі, ты ж у цешчы, - не адставала гаспадыня.
- Цешча ж павінна быць задаволена, што зяць не п'е.
- Давай, давай, і я з табой вып'ю. Лена, давай падтрымай кампанію, бо я зараз пайду на поле палоць бульбу, а ты будзеш карміць тут Рамана. Гэтых хлопцаў пакладзі спаць, яны выпілі ды і стаміліся.
- Не, мы будзем піць і смяяцца, як дзеці, - зацягнуў Іван.
- Што ты нясеш, пець, а не піць, - паправіў Мікола. - Дзеці не п'юць.
- А гэта вось яшчэ дзеці, - Іван абняў Рамана. - Зайздрошчу я табе. Каб такія ўсе хлопцы былі, як ты, на нашай зямлі, дык мы б далі дыхту немцам у Беларусі.
Гаспадыня неяк непрыкметна знікла з хаты. Раман з'еў кавалачак сала і выпіў шклянку малака. Лена запрашала яшчэ есці, але ён не хацеў. Раман думаў, што прыедуць хлопцы і ён нават ім не скажа, куды паедзе Лена. А скажа, каб яна забрала свае манаткі і ішла да іншай хаткі. Бо рана ці позна гэта жанчына яе загубіць. Яна хоча пакуль што прыкрывацца дачкой камісара. Раман са спачуваннем глядзеў на Лену. Па дарозе ён думаў, што абавязкова пацалуе яе сёння. Які ён будзе, гэты першы пацалунак у яго і яе жыцці? Але адразу ўсё разбурылася, і настрой знік. Цяпер зусім не час лезці да яе, яшчэ, чаго добрага, напалохаецца і не паедзе з ім. Ён гэта зробіць дома. Маці не будзе ведаць, ніхто, а яна будзе яго назаўсёды. Прагоняць фашыстаў, і яны паедуць разам вучыцца. І тады ён маці скажа дзякуй, што дапамагла ўзрасціць яму жонку.
- Слухай, Лена, а дзе гаспадыня? Можа б, яна яшчэ паўлітэрку дала. Мы тую ноч не спалі, а сёння ў глухамані гэтай можна і адпачыць, - сказаў Іван.
- У глухамані? Тут менш за тры вярсты да нямецкага гарнізона. Скажы, што яны сюды амаль не наведваюцца. Тут нават ніякага соцкага няма. Немцы і паліцаі ездзяць па вёсках і праз сваіх стаўленнікаў кіруюць, а што тут ім рабіць? Праўда, Мікола? - звярнуўся Раман да разведчыка, які, седзячы, драмаў.
- Гаспадыня, гаспадыня пакінула адну Лену і не пабаялася. А калі Раман размаўляў з яе Ленкай за дзвярамі, дык да шчылінкі пад клямкай вуха прыкладвала. А можа, ты там Лену і пацалаваў? Чаму гаспадыня цябе зяцем назвала, а не мяне? Падслухала штосьці, падслухала, - гаварыў Іван.
Лена сціснула руку ў кулачок, другой рукой абхапіла і прытуліла яго да грудзей і збянтэжана глядзела на Рамана.
- Іван, Мікола, вы ведаеце, што гэта гаспадыня сястра во...
Расчыніліся насцеж дзверы, і ў хату ўскочыў паліцай Грыбоўскі.
- Рукі ўгару! - зароў паліцай.
- Ай-й! - крыкнула Лена і кінулася на дула аўтамата.
- Бальшавіцкая кроў, не падха...
«Тр-р-р...» Змяшаліся дым, кроў, гільзы, шкло. Яшчэ Лена не ўпала, і Раман за яе плячамі шмыгануў за грубку, Іван кінуўся ў акно і быў зрэзаны той жа чаргой, што і Лена, Мікола нырнуў пад стол. Другая чарга адсекла вугал грубкі, але Раман паспеў высунуць дула аўтамата і пусціць доўгую чаргу ў жывот Грыбоўскаму. Затым пераскочыў цераз яго і кінуўся ў сенцы. Там тварам у твар сутыкнуўся яшчэ з адным паліцэйскім. Той стрэліў першым і трапіў Раману ў руку, але пакуль ён перазараджаў вінтоўку, Раман змог націснуць спускавы кручок аўтамата, і паліцэйскі ўпаў, як сноп. Раман асцярожна паглядзеў за вуглы хаты. Выскачыў Мікола ўжо з аўтаматам Грыбоўскага.
Раман адчапіў каня і кінуўся да веснічак, але тут жа заўважыў, як з-за крайняй хаты вёсачкі выскачыла многа немцаў. Ён хуценька павярнуўся, вывеў каня за хлеў і ўскочыў у сядло.
- Давай хутчэй! Сядай ззаду!
Мікола адразу стаў цвярозы. Нібы вавёрка, спрытна ўзлез на каня. Яны паехалі рыссю па мяжы за вішняком да лесу.
Стрэлаў было не чуваць. Раман азірнуўся. Пагоні не было.
- Давай я перавяжу табе руку, а то з крыві сыдзеш, - сказаў Мікола.
- А чым?
Мікола падняў сваю верхнюю сарочку і са сподняй адарваў вялікі кавалак матэрыі. У лесе Раман спыніў каня. Куля прайшла ніжэй локця па мякаці, не зачапіўшы косці. Раман дастаў з кішэні гімнасцёркі хустачку.
- На, спачатку прылажы вось гэту, яна чысценькая. Ай, Лена, Леначка, - моршчыўся Раман.
- Ён ёй секануў прама ў твар, - сказаў Мікола.
- Я толькі зразумеў, як на мяне пырснула яе кроў. Каб не Лена, ён бы нас усіх пасек. Ён думаў, што можа хто з нас на яго кінуцца, але такога не чакаў, каб аўтамат засланіла дзяўчынка, і крыху разгубіўся, празяваў мяне. Пакажы аўтамат, а сваю ржавую ты кінуў?
- Так.
- Гэта аўтамат дэсантніка. Значыць, яго Грыбоўскі забіў. Глядзі, выпуск адзін - 1942. Фрыцы лепшаму ваяку нават свайго аўтамата не далі, хаця для Грыбоўскага і гэты аўтамат - гонар. Я Грыбоўскага яшчэ да партызанаў бачыў у сваёй вёсцы. Ён трымаў за ствол таксама нашу вінтоўку і ішоў па вуліцы, як з кіём. Трэба заехаць на дарогу і сустрэць сваіх хлопцаў. Піць смаліць.