- Добры вечар, - устаў з крэсла Касяк і пакланіўся Надзі. - Я да вас у госці.
- Мы не рыхтаваліся вас прымаць, бо не запрашалі, - адрэзала Надзя, сабрала з падлогі кніжкі і пайшла ў суседні пакойчык.
Там сядзела Вера. Яна пальцам паклікала Надзю да сябе і толькі хацела штосьці сказаць, як з-за шырмы пачуўся голас.
- Можна да вас? - Шырма рассунулася, і ўвайшоў Касяк. - Ну, што там, у вашым інстытуце, новага?
- Якая вам справа да інстытута, а калі ёсць, дык схадзіце. Вас жа сюды ніхто не запрашаў, як вам не сорамна?.. - зморшчылася Надзя.
- А як жа, я з тваім бацькам знаёмы, - хацеў быў сесці на заезджанага свайго коніка Касяк.
- Хопіць, як вы ведаеце Рамана, так і бацьку. У вас нейкі несумленны падыход.
- Вы запытайцеся ў сваіх бацькоў, ці ведаюць яны мяне?
- Я вас не ведала і ведаць не хачу.
- А я толькі білеты ўзяў на «Вяселле ў Малінаўцы», думаў, сходзім.
Надзя крута павярнулася і выйшла з кватэры, ляпнуўшы дзвярамі.
- Вы сястра? - звярнуўся ён да Веры. - Вы павінны ўздзейнічаць на Надзю. Чаго яна чакае - з мора пагоды?
Вера нічога не адказала.
- О, трэба тады ісці ў клуб і білеты прадаць, - паглядзеў на гадзіннік Касяк. - Я хутка вярнуся.
Касяк пайшоў.
Маці падышла да Веры і села.
- Куды яна галодная пабегла, дурніца, - сказала маці. - Слухай, дачка, думаю, што не трэба Надзі грэбаваць такім чалавекам. Ён непрыгожы, але ж мужчына ёсць мужчына. Асабліва ў цяперашні час.
Вярнулася Надзя.
- Ну, пайшоў, жаніх гэткі... Слава Богу. Я чула, як ад нас нехта выйшаў. Начавала б у Валі, калі б ён не пайшоў. Перш трапіў да Валі і запытаў, дзе я жыву. Смешны чалавек.
- Зусім ён не смешны, дачушка. Сталы і пра сур'ёзнае думае. Куды ж яму цягнуць, вайна закончылася, гады ідуць. Хлопец не які-небудзь вецер. У вайну не хацеў жаніцца, бо маглі б забраць на фронт, забіць, а сям'я пакутуй.
- Ён яшчэ прыйдзе, - сказала Вера. - Пайшоў у клуб білеты прадаваць.
- Узрадавала ты мяне, я ўсё роўна сыду з дому. Во інжынер, білецікі панёс прадаваць. Я аднойчы рыхтавалася да семінарскіх і не магла пайсці, дык Раман парваў білеты і выкінуў у вядро са смеццем.
- Відаць па чалавеку, - зноў пачала маці, - ён ведае, што капейка рубель зберагае, дбайны, значыць. А мне гэтыя якасці падабаюцца. Хаця я не супраць Рамана, але ж ты ўтойваеш і не гаворыш мне пра яго праўды. Ды што казаць, хлопец ён малады, прыгожы, далібог, ён знойдзе там, у горадзе, сотні, тысячы такіх, як ты.
Надзя павярнулася і кінулася тварам у падушку.
- Адчапіцеся ад мяне, - з плачам гаварыла Надзя, - куды мне ўцякаць ад такога жыцця?
- Маці ж хоча, каб свайму дзіцяці было лепш. Як кажуць, зжывецца-злюбіцца. А то адна хныкала, цяпер крыху адышла, дык другая ў падушку на яе месца слёзы лье. Ну, у Веры прычына, а табе чаго? Ты ж не ведаеш, што чалавек расказваў. У яго дом дзевяць на дванаццаць, зусім блізка ад горада.
- Ага, ты была і змерала, - заўважыла Надзя.
- Слухай, там жыве толькі старэнькая маці, трымае карову, свіней, гусей, курэй. Усё гэта ён вунь і бацьку гаварыў, перавязе сюды, і ўсе мы пяройдзем да яго. А так, з'явіцца дзіцё ў Веры, далібог, будзеш спаць пад ложкам.
- Правільна маці гаворыць, правільна, - данёсся хрыплы голас бацькі. - О, дачушка, я ніколі б не стаў падтрымліваць маці, каб Раман застаўся тут на месцы працаваць. Слаўны хлопец, я многа людзей бачыў на вяку, скажу прама - хлопец на рэдкасць. Але - што не, відаць, не наша - шчасце, яго падхопяць. Будуць у яго дочкі і генералаў, і адміралаў. Я думаў, што ў зямлю лягчэй будзе лажыцца, калі ён стане маім зяцем. А так не лёс, не, не, дачушка...
- Бачыш, што бацька кажа, мы ж не згаварваліся. А гэты хлопец прыйшоў, паглядзеў на наша жыццё і адразу кажа, што ён прыйшоў сур'ёзна пагаварыць з намі, ну і сказаў, чаго ён хоча, паказваў бацьку дакументы. У яго распараджэнні многа машын, рабочых.
- Няхай імі і кіруе, навошта ён вам? Галоўнае адразу ж жаніцца думае, нягледзячы на тое, падабаецца ён ці не. Ды ён, можа, яшчэ і вам абрыдае за месяц, - гаварыла Надзя.
- Не бойся, ён культурны і не дурны хлопец, - заўважыла Вера.
- І ты за яго, дурніца? Які ён хлопец, стары чалавек, - са злосцю паглядзела Надзя на Веру.
- Не так ужо і стары, трыццаць два гады, - адказала Вера.
- Як табе не сорамна, я напішу Раману. Скажы, ты б так зрабіла?
- Не ведаю, каб з табой здарылася тое, што са мной, можа б, і зрабіла. Тут галоўнае, на што ты можаш спадзявацца. Я не думала, што Міша загіне, а ты думаеш, што Раман праз нейкіх пяць гадоў прыедзе і забярэ цябе. Ты верыш у гэта?
Надзя крыху памаўчала, уздыхнула і не зусім цвёрда сказала: