Вецер пацягнуўся да вады. Я падумаў, што яго варта напаіць, але не адразу. Перабраўшыся на той бераг, я саскочыў на зямлю, адпусціў папругі, а сам лёг на траву.
Мабыць, я праляжаў доўга, бо Ветру надакучыла стаяць і ён пацягнуў повад. Я падняўся, падвёў яго да вады.
Вецер піў доўга, злёгку кранаючыся ружаватай пысай вады. Часам ён паднімаў галаву — тады ў рэчку звонка падалі белаватыя кроплі. Каню, мабыць, падабалася стаяць у рацэ. Ён увесь час пераступаў тонкімі пародзістымі нагамі, абдаючы сябе і мяне халоднай вадою.
Далей — вёрст пяць — давялося ехаць то крокам, то надакучлівым трушком, бо Вецер выпіў шмат вады, і яна аж ёкала ад кожнага кроку. Мяне гэта раздражняла.
«Чаго і куды я еду? — з горыччу і злосцю падумалася мне.— Яшчэ траплю да немцаў». Але тут жа я здагадаўся, што Вілюга сачыў за кожным маім крокам і не пусціў бы, калі б мяне пільнавала небяспека.
У бары стаяла задуха. Вецер адразу ж узапрэў. Пад грыўкай і ля сядла выступіла пена, нібы хто нацёр каня мылам. У мяне таксама паліўся пот па твары, аж балюча шчыпала вочы.
Метраў за сто ад хутара мяне спыніў вартавы. Ён сказаў, што мухінцы, здаецца, яшчэ тут, і нават паказаў на рэдзенькі сасоннік, у якім стаялі буданы падрыўнікоў. Мне хацелася пагаварыць з Надзяй сам-насам, таму я папрасіў яго паклікаць падрыўніцу Аксану,
— Дык я ж не магу пост пакінуць,— сказаў партызан.
На шчасце з сасонніка выйшаў другі падрыўнік. Вартавы паклікаў яго.
Падрыўнік паглядзеў на мяне з недаверам, але пагадзіўся паклікаць Аксану. Я пачаў чакаць. Стаяў, абапёршыся аб крываватую, з парэпаным камлём бярозу. Аднекуль наляцеў вецер, а над самым лесам я ўбачыў чорную хмару. Яна памалу, амаль непрыкметна сунулася на ўсход, а перад ёю шпарка-шпарка беглі шэранькія, вірлівыя воблачкі.
Надзі ўсё не было, і я падумаў, што яна не прыйдзе. Але яна паявілася неспадзявана і не адтуль, адкуль я чакаў яе. Я ўзняў галаву і ўбачыў яе. Надзя ішла хутка, неяк па-мужчынску стаўляючы ногі.
Мне падабалася ў Надзі ўсё: і тое, як яна гаварыла, заўсёды з насмешкай, і тое, як усміхалася, ледзь раскрываючы губы, і тое, як схіляла набок галаву, калі слухала каго і не згаджалася з ім. Мне падабалася ўсё, нават яе хада, якая цяпер нагадала мужчынскую.
Надзя спынілася крокі за тры, схіліла набок галаву, запытала:
— Ты хіба не паехаў?
Я ўсміхнуўся. Людзі, калі ім няма чаго сказаць, гавораць глупства. Раз я тут, значыць — не паехаў.
— Ты мог не застаць мяне,— крыху памаўчаўшы, сказала яна.— Мы ідзем на аперацыю.
Зноў наступіла маўчанне. Цяпер Надзя, як бы пасмялеўшы, глядзела на мяне не хаваючы вачэй, і я бачыў, што маё маўчанне бянтэжыць яе.
— Ночы цяпер месячныя — нам будзе цяжка дабрацца да чыгункі.— Яна гаварыла абы-што, абы не маўчаць.
Мне хацелася запомніць яе вось такой, збянтэжанай, і я знарок упарта, назойліва глядзеў ёй у вочы. Яна не вытрымала.
— Чаго ты маўчыш? — раззлавана спытала яна.— Калі прыехаў, дык няма чаго маўчаць.
— Я кахаю цябе,— сказаў я, па-блазенску ўсміхаючыся.
— Ну і што?..
— Кахаю — і ўсё. Таму і прыехаў.
— У мяне ёсць муж,— сказала яна.
— Хто? Мухін? Дык ён жа стары...
— А табе што? — сказала Надзя.— Ты хто мне, каб указваць?
Яна хацела пайсці. Я затрымаў яе.
— Надзя, я не сказаў табе. Я іду на вельмі небяспечнае заданне.
Яна адвярнулася. Пачала капаць носікам бота зямлю.
Я адвязаў каня, падцягнуў папругі. Вецер весела фыркнуў, адчуваючы дарогу дамоў.
— Бывай, НадзяІ — сказаў я.— Жадаю табе выйсці з вайны жывой...
Здаецца, маё пажаданне кранула яе. А можа ёй проста стала шкада мяне. Усё ж мы гадаваліся разам. Нашы хаты стаялі поруч, і, бывала, маці часта прыводзіла Надзю пагуляць да нас, бо яна адна баялася заставацца дома.
— Жадаю табе ўсяго добрага,— сказала Надзя.
Яна абняла мяне і тройчы пацалавала ў лоб, як нябожчыка.
2.
Вузенькая вулачка — дзве каляіны між густой і зялёнай муравы — недзе хавалася за ўзгоркам. Хаты стаялі не густа і не пры самай вуліцы, а далей, у агародах; хаваліся ад цікаўных вачэй за густой зелянінай садоў.
Я пазнаў патрэбны мне дом па сіняй галубятні на даху. Вулачка пуставала, і я адразу ж павярнуў у брамку.
У палісадніку на лавачцы пры хаце сядзеў дзед — лысаваты, з белымі кужэльнымі валасамі, клеіў гармонік. Убачыўшы мяне, дзед адсунуў убок гармонік, і той неяк жаласліва рыпнуў.
— Марына Цяцерына тут жыве? — запытаўся я.
Дзед зірнуў на мяне абыякавымі выцвілымі вачыма, паклаў гармонік на калена, пачаў прыглядацца да яго.
— А навошта яна табе?
Добра, што спытаў так: значыць, я нічога не пераблытаў, а то ўжо здалося, што трапіў да кагосьці чужога.