Васіль яшчэ раз напомніў пра сяброў, якія маглі. б прыняць яе і дзіця, даць ім прытулак. Але яна нават не хацела думаць пра іх, у душы сваёй ціха росцячы зло на тых, хто скруціў душу Васіля, аказаўшыся мацней за яе каханне — а ці ж не аддала яна ўсё, што мела ў жыцці, не кінула-рынула ўсё, каб найсці за ім? Дый хто яны былі? Ёй успаміналася, з якім захапленнем Васіль неяк расказваў пра аднаго з паплечнікаў: той, асуджаны на вісельню, паспеў крыкнуць перад смерцю: «Вешайце вышэй, каб было мне відно перад смерцю, як гараць вашыя маёнткі!» Здаецца, ён зваўся Андрэем… I з таго часу яна не магла спакойна сядзець, калі нехта з іх заходзіў да Васіля, каб да позняй ночы гаварыць пра тое, што на тытунёвай фабрыцы за адзін толькі месяц дзесяць няшчасных выпадкаў, што пакойчык на сям'ю каштуе ўжо трыццаць злотых і што заробак тут, «на крэсах усходніх», у два разы ніжэйшы. Што з тых размоў? Хіба можна было змяніць свет — такі непахісны ў сваім парадку, законах, звычаях? Нашто класці галаву пад сякеру, калі ёсць сям'я, дзеці, калі, нягледзячы на галечу, ёсць у чалавека хвіліны, моманты шчасця — ці то каханне, ці то проста ад яснага сонца, маладой травы, вясновага дажджу?! Алена, нягледзячы ні на што, прагна жадала шчасця — хаця крышачку яго, хаця драбочак. Калі надта захацець — збудзецца. Прыходзілі думкі — не вечны ж і бацька, што адрокся ад яе, даведаўшыся пра Васіля. А маці… маці, бадай што, даруе. I тое, што ёсць недзе вялікі драўляны дом, гаспадарка, дзе працуюць наймічкі, што стаіць пад абразамі скрыня, дзе паўнюсенька ўсялякага набытку і дабра, неяк сагравала яе, прымушала яшчэ болей аддаляцца ад тых, хто хацеў нешта змяніць, бунтаваў і трапляў у турмы і на шыбеніцы. У апошні час ёй часта чамусьці ўспаміналася родная хата, дзявочыя ўборы, якія штогод купляла маці, асабліва ж хромавыя чырвоныя боцікі, у якіх так лёгка і прасторна назе, калі бяжыш праз вуліцу і ловіш цікаўныя позіркі хлопцаў…
А дні рабіліся карацейшыя, святло запальвалі раней, і брамніца, з якой Алена пасябравала, усё часцей дазваляла ёй пасядзець у старожцы і нават давярала ключы ад брамы. Бывала гэта ў дні, калі старую сястру Антолю асабліва апаноўвалі ўснаміны пра даўняе нераздзеленае каханне, з-за якога яна ў свой час і пайшла ў кляштар. Можа, якраз таму Антоля была адзінаю, хто мог слухаць прызнанні Алены, прызнаваць за ёю права на шчасце, наіўныя развагі пра грэх і пакуты. А можа, таму наблізіла да сябе старая брамніца маладую сялянку, што толькі ёй, адвергнутай, магла даверыць сваю невялікую слабасць. Так ці іначай, калі згасалі над цёмнымі завіткамі манастырскіх сценаў ружовыя водбліскі, калі рабіліся чорнымі вокны ў пакоях і над прыціхлым дваром пачыналі лётаць кажаны, Алена, захутаўшы дзіця, ціха ішла да старожкі. Сястра Антоля, некалькі разоў выходзячы на двор і агледзеўшы ўсё навокал пільна і падазрона, вярталася да сябе і, хутка азіраючыся, налівала ў вузкі алавяны кубачак цёмнай пахкай вадкасці. Выпіўшы, яна кожны раз хрысцілася, і застарэлы адчай стаяў у блакітных яе вочках, у акуратных, нібыта вымытых зморшчынах і складках маленькага пудкага тварыка. Яшчэ раз выглянуўшы са старожкі і праверыўшы, ці няма каго паблізу, яна ўсаджвалася і пачынала расказваць Алене ўсё тую ж бясконцую гісторыю пра маладога паручніка і яго бацькоў, што не пажадалі беднай паненкі ў нявесткі.