Я знаёмлюся з археолягам, і ён налівае ў кілішкі па кроплі бурштынавага напою. Каньяк пахам і смакам нагадвае францускі “Comus”.
— Приехал в Москву молодым человеком, женился на русской, а когда Никита с Энвером разругались — остался с Союзе, — паведаміў сп. Будзіна і зноў напоўніў чаркі.
— А калі б вярнуліся?
Суразмоўца моўчкі махнуў рукой і нагбом, зусім па-расейску, кульнуў чарку.
Каб перавесьці размову ў іншае рэчышча, я пацікавіўся альбанскай археалёгіяй, і сп. Будзіна з натхненьнем стаў апавядаць пра антычныя гарады, якія яму давялося раскопваць, пра матэрыяльную культуру іліраў, пра так званую багіню Бутрынту — старажытнагрэцкую скульптуру, знойдзеную ў Альбаніі італійскімі археолягамі, а потым, як бы між іншым, спытаў:
— Вы москвич?
Пачуўшы, што я зь Беларусі, стары археоляг адразу пасуравеў і неўпрыкмет адышоў убок.
Зрэшты, без суразмоўцы я не застаўся.
— Дарма ваш Лукашэнка абдымаўся з Мілошавічам,— прамовіў на дзіўнай мешаніне расейскіх і альбанскіх слоў мужчына, які стаяў поруч. — Я прафэсар Прышцінскага ўнівэрсытэту, займаюся паліталёгіяй і мушу сказаць: гэтыя абдымкі карысьці Беларусі не прынясуць.
Я адказаў прафэсару, што з названымі асобамі ня маю анічога супольнага, мы выпілі па чарцы і закусілі чырвонай рыбай.
Публіка разьняволена і даволі гучна гаманіла, і сярод гэтага гаманкога збою прыкметна вылучаўся каржакаваты маладзён у клятчастым пінжаку. Маладзён гаманіў гучней ад астатніх і, падобна, быў паважанай асобай: усе навыперадкі імкнуліся зь ім выпіць.
— Хто гэта? — запытаўся я ў прафэсара.
Наколькі я зразумеў з адказу, гэта быў касавар, кіраўнік будаўнічай фірмы, якая працуе ў Маскве па кантракце.
— Gani! — крыкнуў прафэсар, і маладзён азірнуўся.
— Mё lejoni t’ju prezantoj me mikun nga Bjellorusi (Дазволь табе прадставіць сябра зь Беларусі), — пачуў я з прафэсарскіх вуснаў, і той, каго клікалі Гані, наструнена перабіў: — Lukashenko? Прафесар ізноў загаварыў, але таропка — я разабраў толькі адно слова “opozitё” і маладзён палагаднеў з твару.
Спытаўшы — на якой мове я размаўляю, Гані наліў мне поўную чарку і на ламанай расейскай мове пачаў казаць, што нам, альбанцам і беларусам, ня варта «ваяваць» з ЗША ды астатнім цывілізаваным сьветам.
— Альбанія свойчас паваявала, — выдыхнуў, разам з каньячным духам маладзён, — і без штаноў засталася.
Прафэсар на знак згоды кіўнуў галавой і паляпаў спакрэвіча па плячы, маўляў: не чытай лекцый, людзі прыйшлі на сьвята.
Гані ўзяў у мяне нататнік, запісаў нумар тэлефону.
— Будзеце ў Прышціне — званіце. Прыму, як роднага брата.
Наступнымі маімі суразмоўнікамі былі: аўтар манаграфіі “Гісторыя Альбаніі” Р. Л. Арш ( “Дзякуй Лукашэнку — ён адзіны ня здрадзіў нашаму братэрству”); маладая альбанская паэтка Мірэля Спахіў ( “Якуб Колас — гэта ваш?”); рэдактарка альбанскай рэдакцыі радыёстанцыі “Голас Расеі” Лілія Мілько (“Перакладзіце на беларускую мову Ёрга Блацы. У яго геніяльныя вершы”); нарэшце, маскоўскі мастак Аўген Молакаў, творы якога той парой экспанаваліся ў Альбаніі (“Прыходзьце заўтра на Кузьнецкі — паглядзіцё мае новыя рэчы”).
Размаўляючы з мастаком, сьпінай адчуў нечы пагляд. Кабета, што мела шмат знаёмцаў-менчукоў, глядзела ў мой бок, а поруч зь ёю тоўкся яшчэ нехта, апранены ў шчыгульны “дыпляматычны” гарнітур. Гэты “нехта” неўзабаве апынуўся каля мяне.
— Вы из Минска? Я слышал ваш разговор с господином Будиной и захотел с вами познакомиться.
— А вы, відаць, з ФСБ? — запытаўся я, жуючы чырвоную рыбу, і “нехта” няўпэўненым голасам прамармытаў: — С чего вы взяли?
Напятае маўчаньне перарваў залівісты жаночы сьмех. Тыя самыя кабеты, якіх я сустрэў на КПП, віселі на шыі Лігора Цулуфэ і, перабіваючы адна другую, гукалі: — Лігор, дай я цябе пацалую!
Сакратар амбасады пры гэтым пачуваў сябе ніякавата. Дый дзіва што — у ягонай напаўмусульманскай краіне жанчыны, ды яшчэ сталага веку, на шыях у чужых мужоў ня віснуць.
— Мяне ж адзін альбанец пакахаў, студэнт пятага курса, — паведаміла, з настальгічным прыдыханьнем, адна з кабетаў, — пісаў мне потым лісты, а я не адказала.
— Работали когда-то в Албании, — патлумачыў сп. Цулуфэ, адбіўшыся ад заляцаньняў, і працягнуў мне торбу з пляшкай альбанскага каньяку: — Выпьете за наше здоровье...
Ля шатні мяне пераняў усё той жа фацэт у шчыгульным гарнітуры.
— Адресок свой всё-такі дайте.
Я дастаў нататнік, сьпехам напісаў: “гор. Минск, пр-т Ген. Булак-Балаховича... М. А. Стрекопытову”, аддаў “адресок” фацэту і выйшаў з гатэлю.
Знадворку гула, сьвяціла агнямі і сьмярдзела выхлапным чадам Вялікая Якіманка — адна з цэнтральных маскоўскіх вуліц. Каб пазбыцца замарачнага шуму, я завярнуў у завулак і ўзьбіўся на гранітную набярэжную. Тут было суцішна і прыцемна; па рацэ плыў серабрысты шарон, і жоўтыя адбіткі ліхтароў сьвятлявымі афіюрамі варушыліся ў цёмнай вадзе. Праваруч грувасьцілася нейкая цёмная гаргара — прыгледзеўшыся, я пазнаў цэрэтэлеўскі помнік Пятру. Леваруч, на тле нэонавай зараніцы, напятымі струнамі зьвінелі ванты Крымскага мосту.