Троцкі двойчы паведаміў з двухсэнсавымі прыпіскамі пра дагавор з Радай і вельмі туманна — аб ультыматуме: «Сёння Кюльман і Чарнін падвялі вынікі ўсім спрэчкам, якія праходзілі да гэтага часу...»
Троцкі добра помніў інструкцыю Леніна: «Мы зацягваем перагаворы да прад'яўлення ультыматуму. Пасля ультыматуму мы здаём і падпісваем анексіянісцкі мір».
Апраўдваючы свой ультыматум і падбадзёрваючы знясіленых вайной саюзнікаў — аўстрыйцаў і балгар, Гофман пачаў са злоснай заявы:
— Канчаючы бясплодную дыскусію, якую мы тут доўга вялі, я павінен ад імя майго імператара і ўрада заявіць рашучы пратэст рускаму ўраду ў сувязі са значным, у апошнія дні, павелічэннем колькасці рускіх войск на тэрыторыі Фінляндыі.
Гэта была мана: ніякія новыя часці ў тыя дні ў Фінляндыю не пасылаліся.
Следам за Гофманам выступіў Кюльман. Статс-сакратар гаварыў не так злосна, як генерал,— дыпламатычна:
— Дэлегацыі Чацвярнога саюза ехалі ў Брэст-Літоўск з самымі чыстымі і самымі міралюбівымі намерамі. З такой жа шчырасцю мы заключылі перамір'е. Але рускі ўрад на ўсім працягу перамір'я выкарыстоўваў яго толькі з адной мэтай — каб падбухторыць нямецкіх салдат супраць афіцэраў і генералаў, каб перанесці беспарадкі, якія мелі месца ў Расіі, у Германію, Аўстра-Венгрыю... Урад яго вялікасці кайзера не можа мірыцца больш з такім становішчам. Сённяшняе пасяджэнне сур'ёзнае і адказнае. Ад імя саюзных з Германіяй дэлегацый я прапаную закончыць агульную дыскусію і абмяркоўваць толькі пункты, што даюць магчымасць прыйсці да пэўных вынікаў.
Не пярэчачы Гофману, бо на апошняй нарадзе ваенных падтрымаў кайзер, Кюльман, аднак, спрабаваў уратаваць перагаворы. Гертлінг і ён баяліся аднаўлення вайны.
Усяго некалькі гадзін назад у адказ на катэгарычную тэлеграму Вільгельма, у якой патрабавалася «Троцкага неадкладна паставіць перад пастулатам — заключэнне міру на маіх умовах»,— рэйхсканцлер, па яго, Кюльмана, просьбе згадзіўся паслаць кайзеру тэлеграму, у якой, між іншым, яны нагадалі, што «забастоўка, якая толькі што скончылася, паказала моцнае бражэнне» і што «народ лічыць, правільна ці няправільна, што інтарэсы Германіі патрабуюць заключэння міру». Больш таго, яны адважыліся на «бунт»; Гертлінг згадзіўся падпісаць наступнае: «Як мне гэта ні балюча, але я буду прасіць вашу высокасць, у выпадку, калі ваша высокасць будзе настойваць на выстаўленых патрабаваннях аб ачышчэнні Ліфляндыі і Эстляндыі, як cnditi sine qua nn (абсалютна неабходную ўмову) для міру з Троцкім, зняць з пана фон Кюльмана і з мяне адказнасць за далейшае правядзенне палітыкі вашай вялікасці і літасціва прыняць ад нас назад мандат на завяршэнне мірных перагавораў».
Троцкі выслухаў заяву Кюльмана з саркастычнай ухмылкай.
Міхаіл Мікалаевіч Пакроўскі тройчы піў ваду: да таго часу ён адышоў ад лявацкіх поглядаў Бухарына і цалкам падтрымліваў Леніна, а тут раптам адчуў, што мір пад пагрозай; гэта яго моцна ўсхвалявала.
З надзвычайным спакоем, не без дасціпнасці адказаўшы на абвінавачванні Гофмана і Кюльмана, Троцкі заявіў:
— Мы выходзім з вайны, але вымушаны адмовіцца ад падпісання мірнага дагавору.
Немцы збянтэжыліся. Але яшчэ больш — аўстрыйцы. Граф Чарнін проста такі спалохаўся. Ён не разумеў такой дыпламатыі: «Што робіць гэты чалавек? Ён што, звар'яцеў? Усё сведчыць, што Ленін — за мір. Чаго ж дамагаецца Троцкі? Няўжо ў бальшавікоў такая дэмакратыя? Мяне за такое павесілі б».
Троцкі папрасіў кароткі перапынак. У час перапынку генерал Самойла перадаў яму тэлеграму Лента. Але Троцкі нават не прачытаў яе членам дэлегацыі. Аднак пастараўся, каб заяву, загадзя напісаную ім, падпісалі члены дэлегацыі — левы эсэр Карэлін, які толькі што быў назначаны ў дэлегацыю і не вельмі разбіраўся ў тонкасцях перагавораў, не надта пісьменная Біцэнка, верны аднадумец Іофе, разгублены Пакроўскі...
Аднавілася пасяджэнне — і Троцкі прачытаў гэтую заяву:
— Іменем Савета Народных Камісараў Урад Расійскай Федэратыўнай Рэспублікі гэтым даводзіць да ведама ўрадаў і народаў, якія ваююць з намі, саюзных і нейтральных краін, што, адмаўляючыся ад падпісання анексіянісцкага дагавору, Расія абвяшчае са свайго боку стан вайны з Германіяй, Аўстра-Венгрыяй, Турцыяй, Балгарыяй — спыненым. Расійскім войскам аддаецца адначасова загад аб поўнай дэмабілізацыі па ўсіх лініях фронту.
Такая афіцыйная заява — гэта не тое, што выступленне ў дыскусіі, не пафасная прамова, якіх сказана тут дзесяткі. Яна збянтэжыла нават радаўцаў. Адразу радасць сваю выявіў хіба толькі адзін ваяўнічы Гофман: во адкрываецца магчымасць для яго войска!