Разгублены ў сітуацыі, якая абвастрылася, Сталін прапанаваў нерэальнае: міру не падпісваць, але перагаворы пачаць.
Дзяржынскі сказаў, што ён таксама не можа галасаваць за вайну. Але ён і Стасава ўпікнулі Леніна за бескампраміснасць.
Уладзімір Ільіч тут жа адказаў, на гэты раз не ўстаючы:
— Некаторыя папракаюць мяне за ультыматум. Я. яго стаўлю ў крайнім выпадку. Адказваю папярэднім прамоўцам. Калі тут гавораць аб міжнароднай грамадзянскай вайне, то гэта здзек і невуцтва. Грамадзянская вайна ёсць у Расіі, але яе няма ў Германіі. Наша агітацыя застаецца. Мы агітуем не словам, а рэвалюцыяй. І гэта застаецца. Сталін не правы, калі ён кажа, што можна не падпісваць. Гэтыя ўмовы трэба падпісаць. Калі вы іх не падпішаце, то вы падпішаце смяротны прыгавор Савецкай уладзе цераз тры тыдні. Гэтыя ўмовы Савецкай улады не чапаюць. У мяне няма ні малейшага хістання. Я стаўлю ультыматум не для таго, каб яго здымаць, калі пераможа рэвалюцыйная фраза. Умовы трэба падпісаць! Калі потым будзе новы нямецкі ультыматум, то ён будзе ў новай сітуацыі.
Пасля паўторных выступленняў Бухарына і Сталіна, які на гэты раз згадзіўся, што ўмовы трэба неадкладна прыняць, раптам вылез Ломаў і сказаў тое, чаго не адважыўся сказаць ніхто:
— Калі Ленін пагражае адстаўкай, то дарэмна палохаюцца. Трэба браць уладу без Леніна.
Усім зрабілася няёмка. Усе насцярожыліся. Стасава абурылася:
— Ну, ведаеце!
Дзяржынскі імкліва падняўся і, напэўна, каб адвесці ўвагу ад гэтай тэмы, прапанаваў зрабіць перапынак, каб звязацца са штабам і атрымаць апошнюю інфармацыю аб становішчы на фронце. Ён аспрэчыў Зіноўева, які перад гэтым даводзіў неабходнасць падпісання міру тым, што маляваў абстаноўку ў Петраградзе і краіне ў самых змрочных фарбах: усюды песімізм, няўпэўненасць, паніка, хлеба няма, патронаў няма. Старшыня Петраградскага Сазета або не ведаў, або знарок хаваў той уздым, які панаваў сярод рабочых пасля ленінскага Дэкрэта-зварота «Сацыялістычная Айчына ў небяспецы!».
Паколькі атмасфера на пасяджэнні накалялася, зноў выступіў «голуб» Троцкі. Ён пачаў разважаць наконт таго, што самае правільнае было б, каб Каменеў і Іофе яшчэ ў снежні падпісалі мірны дагавор. Але тады, маўляў, сам Ленін стаяў за тое, каб зацягваць перагаворы, што, маўляў, не было яснасці прычын, чаму мы яго заключаем.
Троцкі ўсё пераварочваў дагары нагамі. Троцкі не жадаў успомніць, што для Леніна ўсё было ясна яшчэ ў тую кастрычніцкую ноч, калі ён уласнаручна пісаў Дэкрэт аб міры. Зацягванне перагавораў было не толькі тактычным, але і стратэгічным ходам з мэтай рэвалюцыянізацыі пралетарыяту Германіі і краін Антанты. Троцкі ўпікнуў Леніна:
— Ільіч ухіліўся і не абараняў маёй пазіцыі, калі яна праходзіла. Не магу згадзіцца, што ёсць толькі адзін выхад са становішча. Небяспека нам пагражае і на шляху міру, і на шляху рэвалюцыйнай вайны. Можа быць сярэдняя пазіцыя.
Гэта значыць яго, Троцкага.
Далей Троцкі сказаў:
— У пазіцыі Леніна многа суб'ектывізму. У мяне няма ўпэўненасці, што пазіцыя яго правільная, але я нічым не хачу перашкаджаць адзінству партыі, насупраць, буду памагаць, чым магу. Але я не магу заставацца і несці персанальную адказнасць за замежныя справы.
У гэтых словах — увесь Троцкі, уся яго дэмагогія, усё фарысейства. Ён — за Леніна і супраць Леніна. Ён — за мір, але супраць прыняцця нямецкіх умоў. Ён — за адзінства партыі, але сваёй адстаўкай дае сігнал хаўруснікам.
Ленін зразумеў манеўр Троцкага. Выступіў зноў. Давёў, што без арміі мы не застанёмся, што «дагавор можна тлумачыць, і мы яго будзем тлумачыць». Дэмабілізацыю, якую патрабуюць немцы, можна тлумачыць у чыста ваенным сэнсе. Немцы не патрабуюць замены палітычнага ладу, і мы не дамо ім умешвацца ва ўнутраныя справы Савецкай рэспублікі.
— Я ні секунды не сумняваюся, што масы за мір!
Ленін патрабаваў галасавання па трох пунктах:
Ці прыняць неадкладна нямецкія прапановы?
Ці рыхтаваць неадкладна рэвалюцыйную вайну?
Ці рабіць неадкладна апытанне сярод савецкіх выбаршчыкаў Петраграда і Масквы?
Толькі геній Леніна мог прыдумаць такое простае і мудрае спалучэнне пытанняў, па якіх належала прыняць рашэнні. Хто выступіць супраць таго, што да рэвалюцыйнай вайны трэба рыхтавацца? Ніхто, безумоўна. Гэта заспакоіць «левых». Праціўнікі міру добра разумеюць, што савецкія выбаршчыкі — пралетарыят (буржуі права голасу пазбаўлены) — выкажуцца за мір. Паспрабуйце, Бухарын і Ломаў, прагаласаваць супраць апытання пралетарыяту дзвюх сталіц!