Троцкаму такой паважлівасці не хапала, хоць ён стараўся мець яе, залішняя энергія часам рабіла яго мітуслівым, крыклівым.
Але вялікі кабінет, усведамленне значнасці свайго становішча і павага да госця (за павагу ён іранічна ўпікнуў сябе: маўляў, траціш, таварыш, класавую нянавісць!) зрабілі яго на пачатку сустрэчы афіцыйным, дыпламатычна асцярожным.
Павіталіся яны, як старыя знаёмыя. Робінс, які раней наведваў наркома ў Смольным, з цікавасцю агледзеў кабінет, але нічога не сказаў пра новае рабочае месца наркома. Своеасаблівая тактоўнасць? Ці, будучы дзелавым чалавекам, не траціў лішніх слоў на фармальную ветлівасць? Сказаў ён камплімент гаспадару кабінета. Хітры камплімент — адразу падводзіў да сутнасці размовы:
— Пан народны камісар мае бадзёры выгляд. Хоць я адчуваю вашу стомленасць. Нялёгкая справа — падпісаць мір?
— Нялёгкая,— згадзіўся Троцкі.— Пачаць вайну лягчэй.
— Вам здаецца так. Войны таксама пачынаюцца няпроста. Імперыялістычныя, як вы іх называеце. Я ведаю, як нялёгка было майму ўраду ўступіць у вайну. Толькі саюзніцкі абавязак...
Троцкі запрасіў Робінса сядаць на мяккую канапу за круглым столікам. Сам сеў у крэсла насупраць. Ён пісаў у артыкуле, чаму Амерыка ўступіла ў вайну, пісаў з марксісцкіх пазіцый: баялася, што здабычу раздзеляць без яе. Але госцю гэтага не сказаў — не далікатна. Цяпер у яго была іншая задача: заваяваць папулярнасць не ў рускага пралетарыяту, а ў Робінса, а праз яго — у амерыканскай грамадскасці. Аднак рабіць гэта трэба вельмі дыпламатычна. Няхай ведаюць яго рэвалюцыйнасць!
— Нялёгка заключыць мір з імперыялістамі. Але пралетарыят можа скончыць вайну ў любы час.
Робінс не ведаў яшчэ сутнасці тэзіса Троцкага «ні міру, ні вайны», таму на яго пафасныя словы не звярнуў асаблівай увагі, падумаў толькі, што Ленін сказаў бы пра гэта інакш — з нейкім асаблівым, простым і зразумелым тэарэтычным абгрунтаваннем; за ходам ленінскай думкі заўсёды цікава сачыць.
Робінс быў тонкі дыпламат, але паколькі выступаў ён не як прадстаўнік пасольства, то дазваляў сабе ісці да мэты наўпрасцяк, з ваеннай ці камерцыйнай грубаватасцю.
— Мне здавалася, што немцы ў іх становішчы ахвотна падпішуць мір з Расіяй. Не разумею, што хочуць вытаргаваць Гогенцолерны?
Ведаў ён аб нямецкіх прэтэнзіях, бо знаёміўся з сакрэтнай інфармацыяй, якую атрымоўвала пасольства. У Брэсце, у штабе Гофмана, знаходзіўся англійскі агент, але натуральна, што яго інфармацыя даходзіла праз Швецыю з вялікім спазненнем.
Троцкі злавіў сябе за язык — чуць не выдаў сутнасць нямецкага ультыматуму. Безумоўна, Савецкі Урад не робіць тайны з перагавораў, аднак пэўныя дэталі не могуць не быць нейкі час сакрэтам. Выдаць іх раней, чым ён даложыць Саўнаркому, Леніну, было б неасцярожным учынкам. Але разам з тым Робінс павінен ведаць яго адносіны да нямецкіх патрабаванняў, якія раней ці пазней усё адно стануць вядомымі.
Троцкі сказаў катэгарычна, самаўпэўнена:
— Я ніколі не падпішу недэмакратычнага міру!
Робінс трохі не падскочыў на канапе. Пасля ён прызнаваўся, наколькі ўзрадавалі яго такая заява наркома па замежных справах і яго самалюбіва-амбіцыйны тон.
Ніводзін міністр замежных спраў не адважыўся б на падобную заяву без згоды ўрада!
Апраўданы любыя намаганні, каб пачуць такое. Робінс перайшоў у наступленне:
— Пан народны камісар, спадзяюся, што вы знаёмы з прамовай прэзідэнта Вільсана ў кангрэсе. Я перадаў поўны тэкст яе пану Леніну.
— Так, Ленін прыслаў прамову дэлегацыі, і мы азнаёміліся...
— Згадзіцеся, што гэта вельмі сур'ёзны дакумент. Гэта — праграма міру.
— Пан Робінс, не здаецца вам, што вы забываецеся, што я адзін з тых, хто выпрацоўваў нашу, бальшавіцкую, праграму міру,— нагадаў Троцкі пра сваё месца ў Савецкім Урадзе і ў гісторыі.
— Пан Троцкі, я гэтага не забываю. Але я не бачу супярэчнасці паміж праграмай Вільсана і прапановамі Савецкага Урада.
Троцкі ўсё яшчэ паказваў сваю рэвалюцыйнасць:
— Розніца ёсць. Мы за тое, каб справу міру ўзялі ў свае рукі народы...
— Я гатовы згадзіцца, што вайна можа быць імперыялістычнай, як вы сцвярджаеце. Але мір... Мір — дабро ў першую чаргу для тых, хто ў акопах. Для рабочых і сялян. Бачыце, як я засвоіў бальшавіцкую тэрміналогію,— пажартаваў Робінс.— Пан народны камісар, вы, безумоўна, звярнулі ўвагу на пункт шосты праграмы прэзідэнта. Ён прысвечаны Расіі. У ім гарантуецца атрыманне Расіяй «поўнай і бесперашкоднай магчымасці прыняць незалежнае рашэнне адносна яе ўласнага палітычнага развіцця і яе нацыянальнай палітыкі». Гэта сур'ёзная заява.