— Але нешта я не пазнаю цябе?
— Дык і я таксама цябе, — быццам гуляючы словамі, паказаў Чубар зубы.
— Мусіць, нетутэйшы?
— Чаму ты думаеш?
— Дык сваіх жа я ведаю! — усміхнуўся чалавек.
— А сам з якой вёскі? — зноў спытаў Чубар.
— З Шыраеўкі.
— Дзе гэта?
— Ды выедзеш з лесу, і вёска наша адразу.
— У цябе паесці няма чаго? — спытаў Чубар.
— Няма. Бегаю каля самага дому, дык навошта?
— І то праўда, — нібы толькі цяпер усвядоміў гэтую акалічнасць Чубар.
— А конь у цябе нішто, — пахваліў чалавек.
— Добры конь.
— Але, няйначай, крадзены?
— Чаму ты падумаў? — зусім шчыра здзівіўся Чубар.
Чалавек хітра паглядзеў на яго, разважліва сказаў:
— На сваім кані нават цыган не ездзіць без аброці.
— Цыган і на чужога без аброці не сядзе, — пажартаваў Чубар.
Чубару не хацелася далей гаварыць пра каня, таму ён спытаў пра другое:
— Немцаў у вёсцы няма?
— Учора былі на матацыклах, а сёння, здаецца, яшчэ не наведваліся.
— Ну і што? Як яны?
— Рагоў пад каскамі не відаць было, а там хто іх разбярэ, — паціснуў плячамі чалавек. — Пакаталіся на матацыклах па вёсцы, пахапалі на вуліцы гусей, а благога не нарабілі.
— А гусі — гэта не благое?
— Дык...
— Можа, спяшаліся куды?
— Можа, і спяшаліся.
— А ты кажаш!..
Чубару патрэбна было мець хоць якое ўяўленне пра мясцовасць, таму ён пачаў распытваць чалавека пра навакольныя вёскі.
— Значыць, Шыраеўка ваша недалёка ўжо?
— За лесам адразу.
— Як туды ехаць?
— Проста — па дарозе, па дарозе...
— А за вашай вёскай — якая наступная будзе?
— Дык гэта, як куды, — разважліва сказаў чалавек. — Калі туды, — ён паказаў на поўнач, — то на Аўчынкіна выедзеш, а калі сюды, — і ён зноў паказаў рукой, але ўжо трохі лявей, — то на Папаратню пападзеш.
— Журынічы адсюль далёка? — спытаў Чубар.
— Журынічы... Журынічы... — Чалавек ссунуў калматыя бровы. — Журынічы...
— Там блізка яшчэ другая вёска, Пёкліна, — падказаў Чубар.
Тады чалавек раптам усміхнуўся:
— Гы, пра гэту я чуў. Пра гэту ў мяне пыталіся ўжо. Пёкліна цяпер недзе там, за фронтам.
— Дык там вось і Журынічы, — важка сказаў Чубар.
— Тады не ў той бок едзеш, — пачаў тлумачыць чалавек. — Трэба павярнуць назад і падавацца на Петраполле, пасля на Мядзведзі, на Жанвіль, а за імі і Пёкліна недзе. Гэта ўжо не нашага раёна.
— А Шыраеўка ваша якога? — спытаў Чубар.
— Гардзееўскага, — з нейкай асаблівай годнасцю адказаў чалавек, быццам Гардзееўку ведалі ва ўсім свеце.
— А на Гардзееўку як трэба ехаць?
— Гэта ўжо на Папаратню...
— Ну вось і пагаварылі, — зрабіў Чубар выгляд, што наважыўся ехаць.
Але чалавек паціснуў плячамі.
— Нешта я не разбяруся — тутэйшы ты ці нетутэйшы, ваенны ці неваенны...
— А сам чаму не ў арміі? — спытаў тады Чубар.
— Бялет маю.
— Белы?
— Вядома, не чырвоны!
— Што ў цябе?
— А мяне як неслі хрысціць у царкву, дык у халоднай вадзе пакупалі, — бліскаючы вачамі, адказаў чалавек. — Кум з рук выпусціў малога.
— Ну і што? Кума ж ты пасля, як вырас, хоць пабіў?
— Завошта? З белым бялетам таксама можна пражыць.
— Асабліва як цяпер? — пакпіў Чубар.
— Я — па закону, — як незалюбіў чалавек. — А ты вось таксама... мусіць, нечага не ваюеш?
Чубар натужна памаўчаў. Тады нібы спахапіўся:
— А хто ў цябе яшчэ пытаўся пра Пёкліна?
— Ці ж вас цяпер разбярэш? — сказаў з усмешкай чалавек. — Хто сустрэне на дарозе, той і пытае.
— Ну, а ўсё-такі?
— Выйшлі нейкія два ў ваенным на дарогу і гаварылі.
«Мусіць, акружэнцы?» — падумаў Чубар.
— Дзе гэта было? — спытаў ён.
— Там, — махнуў чалавек рукой на дарогу за сабой.
— А даўно?
— І ўсё табе хочацца ведаць! — раптам нібыта заўпарціўся чалавек.— А можа, я таксама слова даў!
— Добра, — сказаў як нездаволены Чубар, — тады трымай сваю клятву. Але пра немцаў ты праўду сказаў?
— Якую ты праўду хацеў?
— Ну, што ў вёсцы няма іх?
— Дык я казаў, што не было.
— Ладна, праверым, — з наўмыснай пагрозай наперад сказаў Чубар.
— Дык ім жа на машынах нічога не каштуе цяпер, — нібыта апраўдваючыся, сказаў чалавек.
Чубар крануў каня. І ўжо ад’ехаўшы, крыкнуў наўздагон:
— А можа, купіў бы за што каня ў мяне?
Але крыкнуў проста так, дзеля аднаго свавольства.
Чалавек павярнуўся і на хаду таксама крыкнуў:
— Едзь ужо, едзь! Пакуль не папаўся з гэтым канём! У нас адзін так прадаваў ужо! А назаўтра высветлілася, што конь быў з суседняга калгаса! Украдзены!
— Мой не крадзены! — дзеля большай пераканаўчасці засмяяўся Чубар.
Над дарогай з абодвух бакоў навісалі яловыя лапы. Яны ледзь не сашчэпліваліся на сярэдзіне, таму неба праглядвалася толькі праз вузкую палоску, якая выгіналася ўгары разам з дарогай.