Саламон Давідавіч накладае сабе на гжэльскую парцаляну гефельтэ-фіш і крэветкавы салат ды пастарэчы рыпіць: “Ось так ось… Такія справы вынікаюць… Марная марнасць… Пагоня за… (паўза, падчас якой кавалак гефельтэ небяспечна балансуе на відэльцы) …ветрам”.
Доўгі, доўгі шлях гэтага кавалка да месца прызначэння! Тым часам голасам, поўным філасофскае стомы, засяроджаны на відэльцы Саламон Давідавіч працягвае мармытаць сабе пад нос. Яшчэ нешта пра адсутнасць новага і карыснага пад сонцам, пра немагчымасць крывому выпрастацца, а воку – насыціцца бачаным.
Аднак тут кавалак гефельтэ, цэлы і здаровы, урэшце прызямляецца на талерку. Саламон Давідавіч спрытненька хапае акраец хлеба і паспешліва завяршае: “…Адным словам, вы самі ўсё разумееце”. І вышнураваны абапал стала дзядоўскі сінедрыён ухвальна ківае галовамі на манер спружынных цацак. Хоць я гатовы паклясціся, што ў гэты самы момант кожны з прысутных насамрэч захоплены думкамі не пра марную марнасць, а пра пяцьсот жонак і тысячу наложніц, якіх меў Саламон Давідавіч у маладосці.
Выбухаў здзіўлення або захаплення за чальцамі ордэна Тых, Хто Самі Ўсё Разумеюць, заўважана не было. Праявы замілавання назапашваліся і па трошачкі адшкадоўваліся: падрыхтаванымі дозамі, адрэпетавана і цэнтралізавана, як раз на тыдзень песцяць дзетак кішэннымі. Шчырымі пачуццямі дзяды часам дзяліліся, але загадзя папярэдзіўшы пра прыліў эмоцыяў па тэлефоне ці праз бацькоў. Расставаліся з імі на дзень нараджэння ці майскія.
Пачуцці прадугледжвалі цырымонію. Проста так, без дай нагоды пацалаваць ці абняць? Ідзьяцізм! Далібог мы надта дасведчаныя, каб ведаць, што адразу пасля весялосці і пяшчоты сэрцы сыноў чалавечых сталёвымі абцугамі сціскае гора і адчужанасць. “Дык нашто, Ігароша, звівацца, як засранец у бочцы з рассолам?”
Далі пудла дзяды толькі двойчы. Мне вядомыя толькі два выпадкі, калі залётныя эмоцыі здолелі апанаваць сэрцамі і розумам Бабарозы і Дзядзюлі.
Спярша пра Бабарозу. У 2000 годзе яе папрасілі апазнаць далёкага прапрапляменніка Дзядзгрышу, які разам з палюбоўніцай захлынуўся газам у гаражы.
На дварэ ціснулі маразы, і таму напярэдадні вечарам каханкі схаваліся ад непагадзі ў гараж. Зашыліся там у машыне. Завялі матор, каб у салон пайшоў абагрэў. Пасля любошчаў заснулі. Выхлапны дым, які не змог выблытацца з закрытага памяшкання, задушыў іх. Пачуўшы пра палюбоўніцу, жонка Дзядзьгрышы Цёцьвера адмовілася апазнаваць мужа-здрадніка.
Калі мы прышлі ў трупярню, санітар адгарнуў адразу дзве прасціны. Бабароза, ледзьве глянуўшы на ссінелы твар племяша-жыгала, стала ўзірацца ў правільныя рысы незнаёмай ёй палюбоўніцы. Па нейкім часе, замест звычайнай шматдумнасці кшталту: “Ось так ось!” або: “Людская дурота ўсё, прасцігоспадзі!”, з Бабарозавых губ нечакана зляцела: “Прыго-о-ожая!” І з моцнай уражанасці ад жаночай красы яна ў даважак зацэкала языком і заківала галавою, як спружынная цацка.
Адразу ж пасля гэтага выплеску некантраляваных пачуццяў ёй зрабілася страшэнна няёмка і яна фальшыва закудахтала санітару: “Ой, няможна ж пры дзіцёнку такое паказваць!” І стала тыцкаць пальцам у мяне, дваццаціпяцігадовага.
Дзядзюля, гэты шматмудры пячкур, таксама аднойчы даў пудла, бо цэлыя два тыдні зусім не хаваў эмоцыяў. Гэта здарылася ў канцы 1989-га. Дзядзюля надта перажываў за румынаў, якія сіліліся зрынуць (і ўрэшце зрынулі) дыктатара Нікалаэ Чаўшэску. Румынская рэвалюцыя выбухнула ўсяго на тыдзень, але на ўвесь гэты час Дзядзюлю апанавала нечуваная ўзрушанасць. І без таго аматар дысідэнцкіх “галасоў”, які жыць не мог без “Бі-Бі-Сі” і радыё “Свабода”, Дзядзюля цяпер увогуле зрабіўся навіновым наркаманам. Глытаў звесткі з Румыніі штодня нашча ды пасля яды, сем-восем разоў на дзень.
Гэтымі запойнымі днямі Дзядзюля панадзіўся хадзіць да Бабагруні з Бабарозай у госці. Запыханы, не раўнуючы пасланец з Марафонскай бітвы, ён прыносіў на Чкалава апошнія зводкі з полю бою. Разгортваў перад слухачкамі палатно тымішаарскага паўстання. Дакладаў пра рухі паўстанцкага войска і перасоўванні сіл камуністаў і дзяржбяспекі.
(“Госпадзе, як я ненавідзела гэтыя камуняцкія рылы, гэтага Чаўшэску і яго жонку Элену – табе не перадаць! – мімохадзь каментуе Роні. – І як мяне раздражнялі бацькавы словы: “Перажылі фашыстаў, перажывем і камуняк”. Тут Роні ўпершыню за маёй памяццю прамаўляе па-румынску. А дакладней, брудна лаецца).