Выбрать главу

Як асаблівае дасягненне Галадзед вылучыў — узмацненне зернавой базы; гэтае дасягненне асабліва важнае тым, растлумачыў ён, што вырашэнне зернавой праблемы ідзе па лініі разгортвання аграмаджанага сектара сельскай гаспадаркі. Гэта дало магчымасць запраектаваць больш павышаны хлебанарыхтоўчы план i выканаць дагэтуль больш чым на 90 працэнтаў. Акрамя таго, гэта дало магчымасць прыступіць да арганізацыі хлебнага рэзервавага фонду.

Тут у радасны настрой Апейкі няпрошана ўнізалася насцярожлівае: легкаватай, здалося, наказана была задача — павышаны хлебанарыхтоўчы план i яго выкананне. І арганізацыя рэзервавага фонду.

— Характэрным i важнейшым фактарам, — гаварыў Галадзед, — з’яўляецца тое, што мы мелі рост калгасаўгігантаў i што мы гэты рост мел i не на былых маёнтках i дзяржаўных землях, а мы мелі рост на сялянскіх землях, гэта значыць, мелі зруйнаванне межаў, i на гэтых межах выраслі i вырастаюць калгасы-гіганты ў дзесяткі тысяч гсктараў.— Ледзь Галадзед нагадаў "калгасы-гіганты", Апейка ўспомніў, што думаў пра гэта, калі чытаў "Год вялікага пералому" Сталіна. Зноў вярнулася тое двоістае, супярэчлівае: i захапленне смелым размахам, i недаверлівая абачлівасць — ці не журавель у небе гэта?

— Найбольш сур’ёзным фактарам у развіцці сельскай гаспадаркі,— тлумачыў Галадзед, — з’яўляецца тое, што ў наступным годзе мы будзем мець магчымасць атрымаць не менш пяцідзесяці працэнтаў таварнага хлеба ад аграмаджанага сектара сельскай гаспадаркі. Калі нам прыходзілася часта праз меру траціць энергію на загатоўку хлеба ў індывідуальных гаспадарках, то ў гэтым годзе мы будзем мець пяцьдзесят працэнтаў таварнага хлеба з нашага абагуленага сектара…

У святочную бесклапотнасць Апейкі зноў уплялося: ці не занадта смела заяўляць, колькі будзе таварнага хлеба ад гаспадарак, якія яшчэ трэба аграмадзіць i наладзіць. Праўда, тут жа стрымаў сябе: у Галадзеда няйнакш ёсць падставы для такога, ён больш ведае…

— Пры дакладзе на Мінскім гарсавеце аб дванаццатай гадавіне Кастрычніка, — згадаў Галадзед, — я асмеліўся высунуць наступны лозунг: у трынаццатым годзе пралетарскай дыктатуры мы ў Беларусі павінны ўдзесяцярыць колькасць калгасаў.— Калі Галадзед стаў тлумачыць, як гэта задача будзе выглядаць у лічбах калгасаў i пасеўнай плошчы, хтосьці з залы крыкнуў: "Яшчэ мала!"

Па зале пайшоў шумок, рады заварушыліся. Апейка азірнуўся туды, на голас. Як i ён, многія паварочваліся, вялі позірк туды, адкуль пачуўся голас. Друпя глядзелі зацікаўлена ўперад, чакалі, што скажа старшыня Саўнаркома. Апейка заўважыў: у зале не адзін падтрымліваў нецярплівы вокліч: "Мала!" Яго не здзівіла гэта: знаёмы ўжо быў з такім настроем. Ды i, хоць сам быў іншай думкі, разумеў ix.

— Мне могуць сказаць, што гэта — фантастыка, — Галадзед нібы не чуў воклічу i хвалявання ў зале, развінаў сваю думку: — Фантастыкай гэтага, канечна, назваць нельга, але, таварышы, гэта вельмі агромная i вельмі смелая задача. — Апейка ахвотна ўхваліў цвярозую разважнасць дакладчыка: справядліва. — Аб ёй трэба думаць, i думаць можна рэальна толькі пры адной умове, — упэўнена вёў Галадзед, — калі мы зможам як мага лепш падцягнуць арганізацыйную нашу працу… бо мы ў шэрагу выпадкаў,— таксама ж пераканана судзіў ён, — адстаём ад калгаснага руху, ён у шэрагу раёнаў перарастае нашы адпаведныя органы…

Апейка слухаў гэта ўжо з насцярогай, з нязгодай: як так — "перарастае"? З чаго гэта ўзята — перарастае? Але дакладчык не стаў тлумачыць, упэўнена пайшоў далей:

— Мы заўсёды павінны быць на чале гэтага руху… Не чакаць, што толькі тады будзем калектывізавацца, калі нам дадуць трактар i дзяржаўны крэдыт…

"А хто чакае? Але ж i трактар i крэдыт трэба…"

— Гэта зусім не азначае таго, — як бы прадчуваючы, што яму могуць запярэчыць, разважліва загаварыў Галадзед, — што мы не павінны клапаціцца аб трактарах i дзяржаўных крэдытах для калектывізацыі… бо трактар, як гэта ўжо ўсім вядома, з’яўляецца асноўным рычагом калектывізацыі. Але справа абстаіць так, што ў першыя гады пяцігодкі ў нас трактараў не хопіць для поўнага задавальнення нашых патрэб, a калектывізацыю мы не павінны ні ў якім разе паслабляць. Наадварот, трэба ўсямерна яе разгортваць!..