дык вось, сядзіць дзядзька ля гною, чарвякоў выбірае, каб буйнейшыя, чырванейшыя, жвавейшыя, і раптам чуе, што ззаду нібыта нехта сапе і чмокае губамі, а ён прыехаў адзін і хто гэта можа быць такі некультурны — не ведае, але адразу страх прыкінуўся: дрыготка па целе пайшла і валасы пад шапкай падымацца сталі; азіраецца асцярожненька, так і ёсць: мядзведзь стаіць на задніх лапах і на яго па-чалавечы пазірае, а вочкі маленькія, глыбокія, вострыя — наскрозь працінаюць, праколваюць і са спіны навылёт выходзяць,
дзядзька за пісталет схапіўся і ўсю абойму ў паветра выпусціў з нецейкі, здуру; мядзведзь не варухнуўся, як аглух — во вытрымка! — сядзіць дзядзька на пятай кропцы пасярод гною і курком клацае, а мядзведзь уважліва так, па-чалавечы проста, паглядзеў на яго, павярнуўся і пайшоў, як гаспадар, павольна перабіраючы лапамі, у бамбук па сваёй сцежцы… дзядзька расказваў пра тое, яны рагаталі, пакуль не павёў ён іх да той самай знакамітай кучкі гною за лецішчам і не паказаў тую самую сцежку,
па якой вярнуўся ў сопкі мядзведзь… але калі завязалася размова пра мядзведзяў, дык трэба вярнуцца на Курылы, на Кунашыр, дзе ён пазнаёміўся са знакамітым «медзвяжатнікам», так медзвяжатнікам, толькі без двукосся, бо не тым, пра каго можна падумаць у двукоссі — ніякіх банкаў з сейфамі, апроч, пэўна, хранічна пустога раённага, на Кунашыры няма, а медзвяжатнікам сапраўдным — паляўнічым на мядзведзяў, лік здабычы якога даўно пераваліў не за сорак — магічная лічба! — а за сто; імя ў яго
было звычайнае — Іван, а знешне ён быў сам як мядзведзь: гара-чалавек, за два метры ростам, шырокі ў плячах, і калі можна сказаць пра двухметровага чалавека, што каржакаваты, дык Іван якраз і быў каржакаватым, магутным і сярод іншых людзей выглядаў, як дуб у бярэзніку… гэта па-палеску, а на востраве, з ягонай прыгнутай, прычасанай вятрамі ніжэй да зямлі расліннасцю (хоць і там ёсць немалы «Бранскі лес»), яго і параўнаць няма з чым… Іван жыў адзін, бы мядзведзь, у сваёй хаціне — бярлозе (?) —
у ніжняй, бліжэйшай да акіяна, частцы Паўднёва-Курыльска, дзе за пару месяцаў да ягонага прыезду беларусы здымалі ці не тры тыдні пару хвілінаў для фільма «Белыя Росы» (памятаеце, перад пачатковымі тытрамі малодшы сын на Курылах згадвае пра Беларусь і надумвае вяртацца, а тут землятрус і хацінка іхняя развальваецца), і народ у гарадку яшчэ жыў мройлівымі згадкамі пра тое, як пілі — не прасыхалі — кіношнікі (кебеніматаграфісты) з Менска; зрэшты, казаць «жыў адзін» у Іванавай сітуацыі было
не зусім праўдаю, бо ў яго ўвесь час гасцілі нейкія людзі — паляўнічыя, географы, заолагі, геолагі, прычым у асноўным з Масквы і Ленінграда, а адная геалагіня-вулканограф з Піцера — Ларыса — і ўвогуле жыла ў Івана штогод па сезону, а гэта шэсць-восем месяцаў запар, і была фактычна яму жонкаю, хоць там, у Піцеры (а яна толькі так называла свой горад і крыўдавала на іншую назву), мела сям’ю; Іван, не даваў ёй ніякіх надзеяў, проста прывык да ейнае прысутнасці, ставіўся да яе з любоўю, як да любое іншае рэчы
ў доме — да стала, ложка, але меншай, чымсьці да стрэльбы, адзінай каштоўнасці тут… яна ж Івана кахала безнадзейна, і ехала штогод сюды не на працу нейкую геалагічную, не ў экспедыцыю па вывучэнні дзейнасці вулкана Цяця і тэрмакрыніцаў-гейзераў, як гэта называлася, а да Івана выключна і, пэўна, кахала не столькі яго, колькі ягоную дрымучую мужчынскую сілу, вартасці якой Іван сам не разумеў, як не разумее яе мядзведзь (бо жыў, як жывецца, і іншага жыцця не ведаў, і пра іншае не думаў)…
хату Іванаву бярлогай можна было назваць і ўнутры, бо была яна неўпарадкаванай, усё там захоўвала на сабе пазнаку хаатычнасці і тым мела нейкі своеасаблівы шарм, мо таму, што была вялікай сама па сабе (як для вострава, дзе захавалася японскае імкненне да дробнасці, картоннасці — па-руску рубленая, вялізная, хутчэй — паморская, архангельская), а яшчэ таму, што ўсярэдзіне хата не мела ніякіх перагародак — на амерыканскі манер — проста адзін вялізны пакой метраў восем на дзесяць з печчу —
рускай ці лепш галандскай — у куце злева ад увахода, чым нагадала яму, калі першы раз прыйшоў, беларускія хаты з аднаго пакойчыка, пастаўленыя наспех жаночымі талокамі, адразу пасля вайны, у якіх і па сёння жывуць бабулькі-ўдовы, з адной толькі важнай акалічнасцю: тыя хаткі дужа маленькія — лесу дзяржава пашкадавала, сілаў не было без мужчынаў-мужоў большую скласці… і стаяць гэтыя хаткі і цяпер за яблынямі ды грушамі ў глыбіні садоў, бы лазенкі, непрыкметныя, шэрыя, як самі бабулькі, і амаль