палову такой хаты займае печ (ці не таму слова «хата» тут яшчэ і сінонім слову «пакой»?)… аднак галоўнае, што надавала Іванавай будыніне ўражанне прасторнасці і велічы, — гэта тое, што яна не мела столі: былі бэлькі, але столі не было, і калі, седзячы ў хаце, падняць галаву, дык дах здаецца высокім-высокім і хата-пакой пашыраецца, сцены расступаюцца, і ты ўжо сядзіш не ў замкнутай прасторы, а на волі-вольнай, і тут цёпла, утульна, у печы пастрэльвае дрывамі агеньчык, адбіваецца сваімі промнямі-языкамі на супрацьлеглай сцяне, а на вуліцы гудзе-завывае
халодны вецер, і хвалі ўпарта, настырна-аднастайна і з моцай, у якой адчуваецца злосць, б’юць і б’юць у бераг… і калі ўявіць сябе на вуліцы, адразу дрыготка прабягае па спіне, халодная, колкая, як марскі вожык, а тут добра, на стале прынесеная ім пляшка «Сталічнай», хлеб, акуратна, па-піцерску тонка, накроены Ларысай, і кавалкі нейкага мяса, хочацца думаць, што «медзвяжаціны», хаця, пэўна, то звычайная — банальная — цяляціна… ціхі, густы бас гаспадара — ён папрасіў яго распавесці пра свае паляўнічыя прыгоды,
а той, відаць прывыклы за жыццё да такіх просьбаў, не стаў аднеквацца (а мо і самому было прыемна), аднак распавядаў не адразу, а нейк між іншым, паступова, так натуральна, нязмушана, што ажно сэрца ягонае ёкнула ад правільнасці таго, што адбываецца; заслухалася, прысела побач нават Ларыса, хоць байкі тыя яна, мусіць, чула ў соты раз, заслухалася, залюбавалася Іванам, як жонка з гонарам глядзіць на мужа ды яшчэ перад чужым чалавекам, а Іван не выпіў шклянку гарэлкі залпам, як, здавалася,
належала, як яму чакалася, а па-інтэлігенцку адпіў менш за палову і паставіў на стол… адна з тых Іванавых гісторыяў яму запомнілася назаўсёды — ці не пра саракавога мядзведзя, які ў той дзень не стаў Іванавым саракавым, а трыццаць дзявятым сябравым, так, сябравым, бо на Курылах на мядзведзя па адным не ходзяць, спецыфіка такая: трэба ўдвох — бамбук даволі высокі, вышэй за чалавечы (і мядзведжы) рост, уверсе пераплятаецца, утвараючы тунэль, ісці трэба па гэтым «мядзведжым тунэлі» пакуль не выйдзеш
на адкрытую прастору: да рачулкі ці да нейкае палянкі на вяршыні сопкі, а ў самім тунэлі ў любы момант можаш сутыкнуцца нос у нос з гаспадаром сцежкі, што выйшаў на паляванне і чакае не цябе, а алянё якое… сцежкі-тунэлі ўвесь час разбягаюцца ў бакі адгалінаваннямі, і па любым з іх да цябе ў тыл можа зайсці мішка і пакласці лапу на плячо: «прывітанне!», а таму паляваць трэба ўдвох і брысці спіна да спіны, каб адзін глядзеў уперад, а другі — назад, са стрэльбай нагатове; задняму цяжка пхацца
спінай уперад, адстае ён, бывае, асабліва калі наперадзе прагал мільгне, тым больш, што, да прыкладу, блукаюць яны гэтак гадзінаў восем ад святла, увесь час напагатове, чакаючы небяспекі з-за кожнага павароту, з кожнага завулка, з кожнага атожылка, і спіны ўзмакрэлі-склеіліся, і вочы пачырванелі ад напружання… вось і тым разам ішлі яны з сябрам cпіна да спіны, як браты сіямскія, — наперадзе паказаўся прагал: там рэчка, ведалі яны, бо сцежкі гэтыя сто разоў ходжаныя, справа і злева больш
тунэляў няма, і сябар адстаў ад яго, каб хапануць-з’есці жменю кісленькага лімонніку ці салодзенькага кішмішу (з якога, дарэчы, новазеландскі ці нейчы іншы мічурын пазней плод пад назовам ківі выштукарыў, у дзясяткі разоў павялічыўшы, і ім цяпер у нашых крамах здзівіць можна хіба новазеландца) — малады яшчэ, прысмакаў хочацца, а Іван выйшаў да рэчкі… што там за рэчка! — ручай метры два-тры ў шырыню, у якім між сухіх зверху камянёў цурчыць, прабіваецца да акіяна вада; рэчкай ручай гэты бывае толькі
падчас веснавое паводкі ці тайфунаў з ласкавымі жаночымі імёнамі, што праносяцца тут мінімум раз на год — тады не стой на ягоным шляху: змые ручай-рака, з ног саб’е і панясе, бы саламіну… тут, пры прагале, праўда, рачулка трохі шырэйшая — метраў пяць-сем і багацейшая на ваду, вырашыў Іван твар спацелы і забрыдзелы ад поту ў дробных ранках змыць (у лесе хочаш не хочаш падрапаешся-парэжашся — аб гостры бамбукаў ліст, аб колкі элеутэракок, драплівы лімоннік…): скінуў пляцак, стрэльбу каля яго паклаў,
плечы расправіў і ўвайшоў у ваду — добр-а-а! — крок наперад да незамутненае вадзіцы, яшчэ крок — і дайшоў амаль да другога берага; гарбушы між ног плывуць, з гарбылямі-самцамі труцца, асмялелі, цесна ад іх у вадзе, зачэрпнуць няма як, здаецца, і прывык да такога, а тут загледзеўся — прыгожая рыба, мкнецца, прэцца наперад да свайго канца, абы нашчадкаў пакінуць… асцярожная, калі небяспеку чуе, нахабная, калі баяцца перастае, таўчэцца між ног, як парасяты, што да карыта лезуць — смешна, пацешна, —