Кальмэ не без гумару апісвае здарэнне ў старажытнай Варшаве, дзе ўпыром аказаўся ксёндз. “...Перад сваёй смерцю ён замовіў рымару аброць для каня, але памёр, не дачакаўшыся. У адну з начэй ён з’явіўся ў тым самым выглядзе, у якім быў пахаваны, пайшоў у стайню, сеў на каня і ва ўсіх на віду скіраваў да рымара. Таго дома не было, а жонка яго моцна спалохалася. Баба гучна паклікала мужа, і калі той прыбег, то псеўдаксёндз запатрабаваў у таго сваю аброць. “Але ж вы памерлі”, — праляпятаў рымар. “А вось я табе, пся крэў, пакажу, як я памёр!” — раўнуў упыр і так ляснуў таго поўху, што няшчасны рымар праз некалькі дзён сканаў”.
Я яшчэ доўга чытаў тэксты, потым старанна прагледзеў усё, што раней запісаў на камеру, перакінуў на флэшку, прадубліраваў і схаваў яе на старое месца, а запіс дубля пакінуў у блоке памяці. Вынікі задаволілі мяне. Яшчэ некалькі дзён і можна будзе адсюль ад’язджаць. Хоць, хутчэй за ўсё, гэта вырашыцца пасля высвятлення маіх адносін з Мойрай: таго, што яна скажа.
empty* * *empty
Неакрэсленае пачуццё вінаватасці раз-пораз падсвядома ўзнікала ўва мне, пакуль я не здагадаўся: справа ў тым, што я трэція суткі жыву нахлебнікам, па сутнасці, дармаедам, які нічога пакуль не зарабляе, а толькі спажывае. Усё гэта падштурхнула мяне на тое, каб неадкладна заняцца гаспадарчымі справамі, якіх, як я ўпэўніўся, назбіралася пры флігелі шмат.
На падворку я пачаў наводзіць парадак: старэйшы брат Мойры, як я ўжо ўспамінаў, раней загінуў на вайне, і трымаць дагледжаны хоць і куток у доме нават такой мэтанакіраванай жанчыне, як
Мойра, было цяжка. Дый ці магла якая там гаспадарка зацікавіць ссыльную? Я сумняваўся, а пакуль што нацягаў набытай дажджавой вады ў бак, дзеля надзейнасці адрамантаваў знешнюю электраправодку, і якраз узяўся прыстасоўваць на акно сетку ад жамяры, як аб’явілася гаспадыня.
Шчанё, якое ўвесь час круцілася каля мяне, пэўна, пазнала яе і клубком падкацілася ёй пад ногі.
“Барбі звалі ляльку, якую мне ў дзяцінстве ахвяравала бабуля, — патлумачыла Мойра і пры-лашчыла шчаня. — Быццам калісьці лялька на гэтае прозвішча была папулярная ва ўсім свеце. Бабуля казала, што яна гуляла з ёй яшчэ напрыканцы мінулага стагоддзя”.
Я адказаў, што сабачае імя гучыць прыстойна і цалкам задаволены такім яе рашэннем.
“Бачу, знайшоў сабе занятак па гаспадарцы, але ён, калі шчыра, табе толькі замінае. А як жа до-каз?”
Я коратка расказаў пра тое, што адбываецца ў бараку і што ноччу — сёння ці заўтра — усё і павінна вырашыцца.
“Дарэчы, — дадаў я, — на плошчы і ў іншых месцах я бачыў налепкі. Па-мойму, ты ведаеш, хто іх піша”.
“Мяркую, што не мы з табой”.
Я падышоў усутыч і абняў жанчыну. Нашыя напаўаголеныя целы змежаваліся. Ад Мойры пахла спёкай і цэхам, адкуль яна вярнулася з працы. Жаданне, тым не менш, адразу ўзнікала ўва мне, але жанчына адхінулася.
“Назапасіў шмат вады, — сказала яна, усміхнуўшыся, — а я вельмі стамілася. Пазычу колькі і зраблю сабе душ”.
“Запаслівы лепш за багатага”.
“У цябе нямала добрых якасцей, Берташ”.
Яна сказала гэта задумліва, нібы паглыбіўшыся ў сябе, быццам яе нешта непакоіла.
“Паслухай, Мойра, — павагаўшыся, пачаў я, але даволі рашуча. — Я не настолькі наіўны чала-век, каб паверыць у тое, што ты з Платонам наведвала ў мінулы раз Мегаполіс проста за кампанію”.
“І што далей?”
“Упэўнены — ты таксама, кім быў і ён — чалец экстрэмальнай суполкі. Я не ведаю вашых за-думак па ліквідацыі таго былога дзяржаўнага клапа — Ёхана Цынка, але, мяркую, Платон проста не захацеў падвесці цябе пад небяспеку. Магчыма, ён адчуваў да цябе вялікі сантымент, а можа, і нешта нашмат большае, а ў іншым варыянце — лічыў, быццам здолее без асаблівых праблем выканаць задуманае самастойна. Я вяду да таго, што нам пажадана заняцца нечым больш вартым — збіраннем доказаў, толькі якія, цалкам верагодна, і нішто іншае — пахіснуць сістэму хлусні, у якой мы цяпер існуем. Мне б варта прасачыць свой шлях проста, адкрытымі вачыма, свабодным ад блытаных і тупіковых намераў. Не хачу быць банальным, але жыццё настолькі кароткае і ў сваёй большасці пазбаўленае сэнсу, што, па-мойму, моцна бракуе, каб за яго чапляцца. Вядома, лепш жыць, чым памерці, але жыць сляпым, як большасць у нашым гноеадстойніку — гэта ганьба. Шукаць ісціну — самы прыстойны для мяне занятак”, — некалькі рытарычна выціснуў я з сябе цэлы маналог.
“Ты ж бачыў зусім нядаўна Платона, — перапыніла мяне Мой-
ра. — Ён быў моцны, здаровы і смелы, а вось цяпер яго няма, толькі недзе засталася жменя абгарэлых касцей. Спытаеш, можна яго параўнаць з тымі, каго ён знішчыў? Які сэнс, маўляў, што памрэ чарговы дзяржклоп і яго месца адразу зойме такі ж самы, бо іх процьма? Але сэнс ёсць. Гэта страх. Усё ў гісторыі выра-шалася праз яго”.