Чэрвень
***
Мне падабаецца штодня мыць галаву не дома, а ў Купалаўскім тэатры. Я нашу ў заплечніку шампунь і пасля прыбірання тэрыторыі мыю валасы ў сваім цесным пакойчыку над рукамыйнікам. Гэтая дробязь надае ўсяму майму жыццю пах бясконцых вандровак. Потым хаваю мокрыя валасы пад капялюш, і, пакуль даязджаю да манастыра, яны высыхаюць. А ў манастыры слухаю Лявона Вольскага і назіраю, як манашка ў навушніках робіць мантаж фільма пра бацюшку. Простыя словы. Простыя зʼявы.
Сказаў Еве, што я дворнік. Яна зноў расчулілася.
***
Не, адназначна, у мяне ў галаве каша. Тэатр, манастыр, Ева…
На днях паеду ў Каленкавічы, потым у Польшчу. Буду глядзець у акно цягніка і думаць сваю кашу.
***
Каленкавічы — гэта вялікая вёска. Пад ліхтаром у цемры сумуюць без працы дзве прастытуткі — сапраўдныя, у парыках і з вялікімі грудзямі. Як у фільмах Альмадовара. Побач двое міліцыянтаў шукаюць мінакоў без флікераў. Знайшлі мяне, узрадаваліся.
Знайшлі б лепей прастытутак — усім было б добра. Там ужо і флікер няма куды чапляць.
***
Як жа я блізенька да таго месца, дзе прывязаны да гэтай планеты! Сэрца енчыць: «Едзь у Прудок! Едзь у дзедаву хату!».
У 1931 годзе майго прадзеда Андрэя з сям’ёй саслалі на руднікі. Праз два гады ён збег і вярнуўся назад. Яго хату ўжо прыстасавалі пад сельскую школу, таму ён тры гады бадзяўся па суседзях. Бадзяўся-бадзяўся, яго ізноў саслалі. Болей ён не вярнуўся. Памёр няведама дзе і калі. Аднак у Прудок вярнуўся мой дзед і пабудаваў там хату. Сёння яна паціху разбураецца. А што, калі…
***
— Алё, прывет. Мама, дай што скажу.
— Грошы скончыліся?
— Не. А хто жыве ў дзедавай хаце?
— У якой хаце? У Прудку?
— Ага.
— Нашто табе?
— Ай, проста скажы.
— Табе ўжо тая хата трэба!
— Ну, проста скажы, жыве хто ці не.
— Што ты ўжо прыдумаў, а? Сядзі ў Мінску і не дуры галаву.
— А хата тая яшчэ хоць стаіць?
***
Даслаў эсэмэску Еве: «Я ў Прудку. Тут лес маўчыць. Сяджу пад ігрушай, гляджу на расу ў павуцінні».
Ева зноў расчулілася.
***
Гэта ўжо не той двор, якім я яго запомніў. Ён зарос смеццем, акацыяй і дзікімі слівамі. Студня ўвалілася, і вада схавалася пад тоўстым слоем гнілых дошак. Зніклі прыбудовы. Няма лазні, куратніка, няма хлява і дрывотні.
Болей няма дзедавай майстэрні. А я яшчэ помню вялікі варштат пад маленькім акенцам. Я ніколі не бачыў дзеда. Але ўвесь час думаў, што ён жыве ў майстэрні. Калі я лазіў па дзедавых шуфлядах з інструментамі, мама казала:
— Асцярожна, нічога не паламай, бо дзед рассердзіцца.
Болей няма ні тых шуфлядаў, ні сталоў, ні майстэрні, ні дзеда.
Вокны ў хаце забіты дошкамі. А колісь, помню, паміж шыбамі ляжала сіняя вата. І віселі такія белыя фіранкі з узорам, які ўтваралі дзіркі, абшытыя ніткамі. Як жа яны называліся? Ат, ужо не помню.
У меншым пакоі, дзе стаіць груба, ляжак з трубой упаў на столь, і бэлька храснула пасярэдзіне і абрынулася на падлогу разам з столлю, цаглінкамі і пяском.
Хата, якую збудаваў дзед, разбураецца. Я хаджу па ёй у даражэнных беластоцкіх ботах.
Вясной па Птушыным Шляху разам з журавамі я вярнуся на Палессе і буду тут жыць.
Не ўсё ж жыццё быць дворнікам!
А Іосіфаўна скажа:
— Што за мужыкі пайшлі — за трыста кіламетраў не могуць ездзіць на працу.
***
Пазычыў у доні прылады для малявання і раблю ўяўны рамонт у хаце. У сталовай-кухні не будзе столі, а па рыпучай драўлянай лесвіцы адтуль можна будзе трапіць на другі паверх у адзін пакой.
Ліпень
***
Я от што падумаў. Чаму б мне не стаць сталяром, як дзед? Падумаў — і пайшоў у манастырскую сталярню запісвацца чаляднікам.
А яны мне такія:
– Калі ласка.
Мой нос учуяў пах пілавіння і шэпча мне: галоўнае ў жыцці — навучыцца рабіць табурэтку. Галоўнае ў жыцці — навучыцца рабіць стол. Галоўнае ў жыцці — навучыцца рабіць простыя рэчы.
А я сваёй арт-дырэктарцы такі:
– Не хачу быць дызайнерам, хачу быць сталяром. Мая арт-дырэктарка мне такая:
— Заўдзёўб ты мяне, Андрушка. Я ёй такі:
— Я ж рознабаковая асоба. Яна мне такая:
— Пагаворым у аўторак. Я ёй такі:
— Пагаворым у аўторак.
Уяўны рамонт працягваецца. У кухні ўжо квяцістае сонечнае святло падае на табурэтку, зробленую сваімі рукамі.
***
Сёння трапіў у закрыты музей старажытнабеларускай культуры ў Акадэміі навук.
Па-сапраўднаму маё сэрца ёкнула ля інструментаў і прыладаў. Нацягіч, зачэртач, скобля, шаршэрка, шпунтоўнік, струг... Як бы я хацеў пачуць гэтыя словы ў сапраўдным жыцці: