— Лес сякуць, трэскі ляцяць.
— Але трэскамі нікому не хацелася.
— Ясна: дрывасекам лепей заўжды.
— Гэта яшчэ як сказаць: калі на лесапавал трапіш, сякеру ўзненавідзіш.
— Давайце, калегі, у канструктыўнае рэчышча вернемся, пра літаратуру, пра кнігі размаўляць будзем, пра станоўчага героя, а не пра лесапавал. Ніхто нікога на лесанарыхтоўкі пакуль не пасылае: пішы, працуй, не палітыканствуй, дапамагай народу дасягнуць вынікаў 84-га года па ўсіх паказчыках. Тады, між іншым, якія тыражы былі? Не сённяшнія слёзы, толькі што папера брыдкая, але ганарары цэка не шкадуючы зацвярджала. Партыя цаніла пісьменніка, трэба вярнуць прэстыж нашай прафесіі інжынераў чалавечых душаў. Бо гэтыя палітыканы з інжынераў зрабіліся паклёпнікамі, шкоднікамі, як на шахцінскім працэсе калісьці.
— “Няма таго, што раньш было”, як сказаў паэт.
— Але цяпер усё па нашых сілах — і назад вярнуцца, дапісаць недапісанае, штосьці перапрацаваць, пералапаціць, карацей зрабіць рэвізію ў літаратурным цэху, у кніжнай гаспадарцы. Новае — добра забытае старое. А наконт “шукаць учорашняга дня” — гэта недарэчны жарт, глупота, яны ж самі рэдакцыйныя партфелі яшчэ нядаўна напаўнялі забытымі, запыленымі опусамі, узятымі з паліц. Выцягнутымі з архіваў органаў, са спецхранаў, якія яны гэтак не любілі. Каб не спецхраны, яны б лапу смакталі. “Нет худа без дабра”. Не трэба на суку седзячы яго пілаваць.
— “Ты не лайся дзядзя пры савецкай уладзе!”
— Вось менавіта, а то ж усё ачарняць, а ў нас у мінулым не ўсё кепска было: паперу ў літфондзе выдавалі, харчовыя талоны, машынкі без нацэнкі, дзіркакол мой прыяцель атрымаў.
— Мы тут падбілі бабкі напярэдадні — хто якія плануе тэмы для раманаў, каб стварыць накшталт бальзакаўскай “чалавечай камедыі”, адно ў нас будзе хутчэй “аптымістычная трагедыя”, толькі інакш варта назваць, каб не паўтарацца. Гэта ж яшчэ Чорны, класік наш марыў, склаў план: адлюстраваць у раманах асноўныя падзеі, векапомныя, што ў літаратуры засталіся белымі плямамі, тэрай інкогнітай. Раманную эпапею стварыць. Вось у мяне папярэдні спіс прыблізны: “Чырвоны тэрор” — раман пра рамантыку змагання за рэвалюцыйныя ідэалы, можа быць сам вазьмуся нават, назва мне падабаецца, сам прыдумаў. Далей: “Жалезны кулак” — пра разгром бацькі Балаховіча. Чырвонаармейскі раман “Кірзавыя боты”.
— Дайце мне, мне тэма блізкая, як кожны чырвонаармеец марыў замест чаравікаў з абмоткамі пра чобаты... І пажадана пра трафейныя, афіцэрскія.
— Добра-добра, заяўкі збярэм пасля устаноўчага сходу. Прашу ўвагі, буду працягваць. Так, наступны ў нас якраз “Шабельны паход на Варшаву”, выйгрышная тэма, можам паказаць праціўнікам ідэалагічным, што мы не лыкам шытыя, таксама паказыталі панам нервы.
— Я думаю, што нам трэба назвацца “таварыствам” ад слова “таварыш”, каб не было як у іх — “згуртаванне”. Някепскае яшчэ слова “саюз”, але яго цяпер забаронена ўжываць, саюз можа быць толькі адзін — міждзяржаўны, як адзін-адзіны можа быць галоўнакамандуючы, вы самі ведаеце не горш за мяне.
— Гэта крыху не на тэму абмеркавання нашага.
— Я скончу, выбачайце: яны, канечне, будуць называць нас якім-небудзь “саюзам мяча і арала”, арцеллю саматужнікаў і графаманаў, “рогамі і капытамі”, хай. Як той казаў: няхай гімн гаўно, але слухаць будзеце стоячы. Я ўсё сказаў.
— Ну, мы не такое ўжо гаўно, не трэба перабольшваць, самапрыніжацца. А што мы зараз будзем выдаваць свае тамы, друкавацца, а яны будуць лапу смактаць, гэта так, гэта ў яблычак. Хай цяпер сваім самвыдавецтвам займаюцца, ад рукі перапісваюць, на машынцы пад капірку... А тэмаў у нас, прабачце, дачарта, надоўга хопіць. Далей, пасля “Шабельнага паходу”, — раман-эпапея “Чэка” — у падвойным сэнсе — пра бясстрашнага накшталт Джэймса Бонда, але нашага, собскага. Ну й “чэка” у сэнсе таго, што ў гранаце высмыкаць трэба, ха-ха.
— Гэта вельмі сур’ёзная тэма, тут мала дабраахвотнікаў, тут трэба каб камісія вырашала.
— Можа нават і ўрадавая, бо я пакуль не сказаў, хацеў пры канцы абрадаваць: на зацверджаныя дзяржпланам раманы будзе афіцыйны заказ з ганарарам і друкам, як у старыя добрыя часы.
— Ур-ра!!!
— А вы як думалі: родная ўлада заўжды заахвоціць, не дасі пакрыўдзіць, дзякуй партыі ды ўраду, як раней казалі. Раскрыю сакрэт: існуе думка зрабіць, калі створымся, нашую творчую арганізацыю філіяй міністэрства друкаванага слова, з пасадамі і акладамі. Можа нават званні зробяць, але без капітанаў і маёраў, а накшталт як у пракуратуры, у ВОХРы.