Марской пяхоце, зялёным берэтам выдалі слоўнічак для размовы з мясцовымі жыхарамі: “скількі ў дзярэўні камуністаў?”, “гдзе жывець Маруся?”, “скока стоіць самагон, курка, яйка?”, “як купіць туалетны папер?”, “гдзе хаваецца айцец-камандзір? — атвячай!” Гэны айцец-камандзір даўся Джонам у знакі адразу. Толькі пачалі сумёты разграбаць, кажухі скупляць, як пайшла пагалоска: з’явіўся ў тыле адважны айцец-камандзір. Як яго дакладна звалі, ніхто не ведаў, ён карыстаўся псеўданімамі. Руслан — ці гэта сапраўднае імя? — напружвалі думку ў штабе Холідэя, але адказу не было. Айцец-камандзір ўдзень праводзіў вайсковую нараду ў падземным бункеры, а ўначы за лініяй фронту чыніў дыверсіі. Як няўлоўны мсцівец, як легендарны ваяўнік-князь, што гойсаў некалі паміж гарадамі і замкамі, сягаючы на кані цераз рэкі і пушчы.
Спачатку трэ было яго ідэнтыфікаваць: вызначыць хто ён такі і адкуль узяўся? Адной з версій было, што гэта — сам прэм’ер-міністр Сцепанід Іваныч Чарнапысін, які змяніў пінжак на гімнасцёрку. Цэрэу даводзіла, што сапраўднае яго прозвішча — Кміта Чарнабыльскі, і што ён прайшоў падрыхтоўку ў ГРУ у спецаддзеле “Тыгры” ва Усурыйску. У любым разе ён быў выключна небяспечным. Паведамлялася: яго ніхто самога рэальна не бачыў, у тэлевізары дэманстравалі і актора акадэмічнага тэатра, і брата-блізнюка Чарнапысіна, і спецыяльна падрыхтаванага ахоўніка, твар якога змянілі хірургі-касметолагі. У мірны час двайнікоў, здаралася, паказвалі па тэлевізары ў адзін дзень і ўва В’етнаме, і на свінаферме, і ў Кітай-горадзе.
Каб узмацніцца, холідэеўцы стварылі з мясцовых маральна няўстойлівых элементаў, як калісьці Банапарт, пару батальёнаў — імя Брэшка-Брэшкоўскай і — Міклухі-Маклая, а таксама роту Мацея Бурачка. Ім жа за “Лініяй Молатава-Рыбентропа” супрацьстаялі Сібірская жалезная дывізія, Сярпоўская нязломная брыгада, Іванаўская мотапяхота, а таксама Варашылаўскія стралкі і брыгада хуткага рэагавання “Айцоўская гвардыя”, сувораўцы, тмутараканцы, полк асабістай айцоўскай аховы “Партызанскія сыны”. Існавалі яшчэ дзве элітныя роты — матросаўцаў і карбышаўцаў, якія праходзілі спецпадрыхтоўку на сакрэтнай базе.
Холідэевы стратэгі і тактыкі выдумлялі, што ў дыверсійнай барацьбе айцоўскіх атрадаў праглядаюцца дзеянні праметэеўскіх баевікоў, што яны дзейнічаюць не па правілах, спрабавалі вышукаць, высмактаць з пальца нейкія праявы тактыкі тэрарыстаў. Але айцец-камандзір толькі пасміхаўся у вусы: так дзейнічалі заўжды мясцовыя партызаны…. Яму нават падабалася браць з падручніка партызанскую аперацыю і ажыццяўляць у сучасных умовах. Асабліва ўражвала, вабіла яго аперацыя з прыбіральшчыцай, якая прынесла гаўляйтэру бомбу у вядры з анучай для мыцця падлогі і схавала пад падушку. Але каб стварыць умовы для яе паўтарэння, уперад трэ было здаць Холідэю сталіцу. Зрэшты, на выпадак яе раптоўнага захопу урад маральна падрыхтаваўся да пярэбараў у тылавы горад Днепрабуд, дзе тэрмінова будавалася копія ўрадавага гмаху.
Спрыяла захопнікам недабітая апазіцыя, улёткі расклейвала на платах, спрабавала ўкідаць у паштовыя скрынкі газеткі свае, эмігранцкую “Бацькаўшчыну”. Партызаны ж распаўсюджвалі за “Лініяй Молатава-Рыбентропа” “Айцову праўду”. Урадавая радыёстанцыя “Слова айца-камандзіра” вяшчала на захопленай тэрыторыі праўду пра марскую пяхоту, амерыканскі лад жыцця, ды змест першага тома дылогіі пра бабніка-Холідэя, з якім я толькі што пазнаёміўся. “Здаваць радыёпрыёмнікі акупацыйным уладам! За непадпарадкаванне расстрэл або электрычнае крэсла (паходнае) — на выбар”, такія абвесткі з’явіліся на слупах, платах і сценах дамоў у зімовай частцы Партызанскай рэспублікі. Усё ў іх прадумана, падрыхтавана, змрочна ці-то пахваліў, ці зганіў аўтар рамана Холідэевых землякоў. Хутчэй зганіў.
Тупагаловыя холідэеўцы ўсё імкнуліся зрабіць па правілах, але правілах, прыдуманых імі самімі! Яны не разумелі, не маглі дапяць — у якую пастку, зусім недарэчнае становішча, трапяць са сваёй беласлаўскай мовай, тым больш з эмігранцкім варыянтам, дзе палова слоў выдуманы, і з архаічнай граматыкай часоў сухога закону і вялікай дэпрэсіі, пацяшаўся раманіст.