Піліп Піліпавіч не ўстаў, адкінуўся да кнопкі на сцяне, і на званок з'явілася Зіна.
— Каляндар з аглядальні.
Запанавала маўчанне. Калі Зіна вярнулася з календаром, Піліп Піліцавіч спытаўся:
— Дзе?
— 4 сакавіка адзначаецца.
— Пакажыце… Гм… Д'ябал… У печ яго, Зіна, зараз жа!
Зіна спалохана вытрашчылася, пайшла з календаром, а чалавек дакорліва паківаў галавой.
— Прозвішча можна даведацца?
— Прозвішча згодзен узяць па спадчыне.
— Як? Якая спадчына? Менавіта?
— Шарыкаў.
У кабінеце перад сталом стаяў старшыня дамкама Швондзер у скуранцы. Доктар Барменталь сядзеў у крэсле. На чырвоных шчоках доктара (ён толькі зайшоў з марозу) была гэтакая ж разгубленасць, як і ў Піліпа Піліпавіча, які сядзеў побач.
— Як жа пісаць? — нецярпліва спытаўся ён.
— Што ж, — загаварыў Швондзер, — справа простая. Пішыце пасведчанне, грамадзянін прафесар. Вось так, маўляў, уладальнік гэтага дакумента сапраўды Шарыкаў Паліграф Паліграфавіч, гм… які нарадзіўся ў вас у кватэры…
Барменталь недаўменна паварушыўся ў крэсле, Піліп Піліпавіч варухнуў вусам.
— Гм… вось д'ябал! Дурней нічога не прыдумаеш. Не нарадзіўся ён, а проста… адным словам…
— Гэта — справа ваша, — спакойна і зларадна прамовіў Швондзер, — нарадзіўся ці не… Наогул і цалкам гэта ж вы рабілі вопыт, прафесар! Вы і стварылі грамадзяніна Шарыкава.
— І зусім проста, — прагаўкаў Шарыкаў ад кніжнай шафы. Ён разглядаў гальштук у люстраной глыбіні.
— Я б вельмі прасіў вас не ўмешвацца ў размову, — агрызнуўся Піліп Піліпавіч. — Вы дарэмна гаворыце «вельмі проста» — гэта даволі не проста.
— Як жа мне не ўмешвацца, — пакрыўджана забубніў Шарыкаў.
Швондзер яго адразу ж падтрымаў.
— Выбачайце, грамадзянін прафесар, грамадзянін Шарыкаў зусім праў. Гэта ягонае права — удзельнічаць у абмеркаванні яго ж лёсу, таму што справа датычыць дакументаў. Дакумент — гэта самая галоўная рэч на свеце.
У гэты момант аглушальны звон над вухам перапыніў размову. Піліп Піліпавіч сказаў у трубку: «Так…», пачырванеў і закрычаў: — Прашу не турбаваць мяне з-за дробязяў! Якая вам справа? — і моцна кінуў трубку на рычагі.
Блакітная радасць разлілася на твары ў Швондзера.
Піліп Піліпавіч наліўся крывёй і закрычаў:
— Адным словам, скончым гэта.
Ён вырваў з блакнота лісток, напісаў некалькі слоў, злосна прачытаў услых:
— «Гэтым сведчу…» Д'ябал ведае, што такое… Гм… «Уладальнік гэтага — чалавек, які атрымаўся ў выніку лабараторнага вопыту пры аперацыі на мазгах, і яму патрэбен дакумент». Д'ябал! Ды я наогул супроць атрымання гэтакіх ідыёцкіх дакументаў! Подпіс — «прафесар Праабражэнскі».
— Дзіўна даволі, прафесар, — пакрыўдзіўся Швондзер, — як гэта вы дакумент называеце ідыёцкім? Я не магу дапусціць, каб у доме жыў чалавек без дакументаў, якога на вайсковы ўлік узяла міліцыя. А раптам вайна з імперыялістычнымі драпежнікамі?
— Нікуды ваяваць я не пайду, — раптам панура заявіў Шарыкаў.
Швондзер аслупянеў, але хутка ачомаўся і далікатна сказаў Шарыкаву:
— Вы, грамадзянін Шарыкаў, гаворыце як зусім несвядомы. На ваенны ўлік неабходна стаць.
— На ўлік стану, а ваяваць — кукіш з маслам, — непрыязна адказаў Шарыкаў і паправіў гальштук.
Прыйшла чарга збянтэжыцца і Швондзеру. Праабражэнскі злосна і сумна пераглянуўся з Барменталем: «Вось вам і вынік». Барменталь шматзначна кіўнуў галавой.
— Я цяжка паранены ў час аперацыі, — панура сказаў Шарыкаў, — бачыш, як мяне адмастачылі? — І ён паказаў на голаў. Папярок ілба відаць быў свежы пасляаперацыйны шрам.
— Вы анархіст-індывідуаліст? — спытаўся Швондзер, высока падняў бровы.
— Мне белы білет павінны выдаць.
— Ну-с, добра, пакуль што не мае значэння, — адказаў здзіўлены Швондзер, — факт у тым, што пасведчанне прафесара мы адправім у міліцыю і вам выдадуць дакумент.
— Вось што, э… — раптам перапыніў яго Піліп Піліпавіч, якога, мабыць, мучыла нейкая думка, — ці няма ў вас вольнага пакоя? Я згодзен купіць яго ў вас.
Жоўценькія іскаркі засвяціліся ў карычневых Швондзеравых вачах.
— Не, прафесар, на вялікі жаль. І не прадбачыцца.
Піліп Піліпавіч падцяў губы і нічога не сказаў. Зноў ашалела зазваніў тэлефон. Піліп Піліпавіч нічога не спытаўся, моўчкі скінуў трубку з рычагоў, яна пакруцілася ў паветры і павісла на шнуры. Усе здрыгануліся. «Знерваваўся стары», — падумаў Барменталь, а Швондзер бліснуў вачыма, пакланіўся і пайшоў.
Шарыкаў зарыпеў ботамі і пайшоў следам.
Прафесар застаўся з Барменталем. Піліп Піліпавіч памаўчаў, патрос галавой і сказаў: