Удома, быццам не па ўласнай волі чакаючы нас, знаходзілася яго маладзіца; трохі як бы ўсё засаромленая грубіянаватасцю жанатых мужчынаў або палохаючыся гэткай абавязковае, шлюбнае, распусты... «Яна адчуе сябе нармальна тады, калі народзіць першае дзіця», — я пацалаваў яе халодную ды адначасна ўспацелую руку.
— Бэата, — назвала яна сваё імя, відавочна надуманае, быццам дзеля спадзяванага ў замужжа быту, велікасвецкага. Адышлася да атаманкі, апусціўшы рукі і голаў: — А цяпер, я ведаю, вы згвалціце мяне, абайстручыце, ад зайздрасці, што маю на ўвазе толькі ўсё лепшае ў чалавеку! — Бэата пастаяла так колькі хвілінаў. Зюнік аціх, як той, хто ў нечым завагаўся. Мяне ж апаноўвалі такія пачуцці, якія людзі акрэсліваюць — пляваць сабе ў бараду! I адкуль раптам гэткая чартовіна?
— Уключым ёлку, — замітусіўся ён, а мяне ад шчаслівае палёгкі, ці як (?), схапіў дурны смех.
Бэата, ці то пакарыстаўшыся такім, зручным ёй, выпадкам, — знікла; аказалася потым — за дзвярыма ў кухню. У перадвечаровае змярканне, у покуце пакоя заззяла тая ёлка, безгустоўна ўкрытая цацкамі (пабагацелая мяшчанка ў каштоўных бліскучках). Было відаць, збоч, хрыбты кніжак, якіх, напэўна, ніхто і ў руках не патрымаў; запыленыя. Урачысцела груба маляваная падлога, з узорыстым дываном на ёй, несумненна жахліва дарагім.
Мне сапраўды лепей было б пайсці адсюль, але я ардынарна спадзяваўся на пачастунак, зрэшты, безагаворачна апавешчаны Зюнікам. Недзе за сцяною заляскацелі талеркі, бы даўнія колы з жалезнымі абручамі ў цяжкагружаным возе, вось, на блізкіх ростанях. Гэта пачалося рыхтаванне застолля; прыйшла бабуся з невыносным мне позіркам зацкаванае старой, здавалася, гатовая прасіць у нас, у мяне і ў Зюніка, прабачэння за тое, што ўсё яшчэ жыве...
— Добры вечар пану, — сказала яна да мяне голасам, ад якога можна б падумаць: «Толькі-толькі што выплакалася, бедная, у каморы ці сенях, за кадушкаю з квашанай капустаю...»
Зюнь натужліва змоўчаў — і яксьці па тым гэта я адгадаў, што бачу перад сабою яго маці. Я здумаў напрасіцца да яе ў памочнікі пры сервіроўцы пасуды і, дурань з мяне, узяўся плясці ёй модны анекдот пра бабу з дзедам.
За стол мы пасядалі з немалой ганарыстасцю. Я, Зюнік, а паміж намі Бэата.
— Кніжак у мяне, каб ты тое бачыў, цэлая бібліятэка, — гаварыў ён, беручыся за бутэльку з каньяком.— Усё гарышча завалена імі!..
Бэата прапаноўвала мне шчупачка ў квашанінцы, баравічкі марынаваныя, печаную парасяцінку, ядлаўцовую каўбасу; у маю шклянку наліла яна апельсінавага соку. З грацыяй гарадское жонкі надлеснага ў Княжацкім Гоне.
— Я сам. Я... Дзякую вам, вельмі!— знясмелены яе ўвагаю, я цаднёс сваю талерачку ёй так, каб было здатней абслугоўваць мяне. — Пекна дзякую вам!
— Ну, за здароўе нашага госця, — Зюнік з пачуццём паглядзеў на мяне, затым, — так, уладна! — на Бэату.
— Я п'ю за гаспадароў... За маладых! — паправіўся я.
Мы ўзаемна шмаг кампліменцілі сабе. Да шаленства апетычныя галубцы, якія падала нам яго маці, ушчэнт абязволілі мяне. Ад раскошнае п'янкі я дзяцінеў і амаль плакаў.
— А я ўжо інжынер! — выкрычаў Зюнік у адказ на нешта маё, ажно я пахаладзеў ад імгненнае чуйнасці. — Зараз сам чорт лазаты не падкапаецца пад мяне! — і, сцішыўся, ён: — Бэата, ведаеш, наступіла завочніцаю ва універсітэт. Закончыць — тады мы, абое, во як зажывём! — паставіў угору тоўсты палец жэстам, які паказваюць у тэлевізійных праграмах пра першакласныя жыццёвыя дасягненні.
Яна ж, Бэата, ледзь чутна сказаўшы: «прабачце», паслухмяне-нька наблізілася да чагосьці нікеляванага, што паблісквала на аздобнай этажэрцы французскага фасону, і, чуваць было гэта, націснула там нейкую кнопку. Адтуль ударыла музыка з сіплым амерыканскім спевам.
— Нямецкі, — сказаў Зюнік. Ен меў наўвеце магнітафон.
— Ого, — вылезла з мяне захапленне майго нябожчыка дзядзькі, празванага Булавою, які меў звычку казаць: «Ого Англія: Англія, а братка ты мой, гэта Англія!» Ахоплівала мяне няясная злосць.
— Я хачу паведаміць табе пра адну рэч. — Зюнік, прыўра-чысцеўшы, дыхнуў на мяне сумессю гаршчэчных пахаў, а і перагарам. — Магу? Нікому не ляпнеш?
— Не, — я ўмомант запэўніў яго, прадчуўшы, што мяне пакіне одум і, чаго добрага, за такую знявагу наб'ю яму морду.
— Зюнік! — умяшалася Бэата, раз'юшваючы гэтым яго.
— Ты ціха будзь! — даволі добразычліва перапыніў ён яе. — Я, ведаеш... Мы — купляем кватэру ў сталіцы!
— Ого...
Зрабілася, — не тое што страшна, — непрыемна.
Калі я выходзіў ад іх, — Зюнік, працверазелы пад поўнач, заўпарціўся быў фатаграфаваць сябе з жонкаю і мяне з ім, і мы абодва, я з ім па-педэрасцку абымаліся ды крыўлялі тварамі дзеля ўсмешкі перад аб'ектывам, і бездапаможна валіліся на тую ёлку, топчучы пазбіватыя з яе шарыкі, таксама папяровага анёла, а Бэа-та, ад разгубленасці, з такой шчырай і непадробленай какетлівасцю п'янай ды раздасведчанай кабеткі, упусціла з рук фотаапарат, шчасліва, не пашкодзіўшы яго... Калі я, урэшце, выйшаў ад іх у маразечў, у свежасць, дык адзінае, што запамятаў з тае хвілі, гэта — невыказнае выццё сабакі ў месячнай пустэчы зімовых загуменняў.