Выбрать главу

I тае цішыні.

Калі вяртаўся я назад ды зноўку праз Вялікія Азяраны, убачыў Тасю ўжо ў пацалунках, на загуменні. Яна адмахвалася ад іх, але рабіла гэта з какетлівай няшчырасцю, бы тая дзяўчына, якую абсыпаюць цукеркамі...

Хутка блізіўся здалёку задыханы рохкат матацыкла, грубеў. Я з натугаю апрытомнеў і расплюшчыў вочы: па нашай вуліцы імчала ўсё тая самая жалезіна, і цішыня хавалася пад коўдру. Вокны гарэлі нянавісцю.

Цэлы гэты жарабец зноў пагнаўся кудысьці. Цішыня выбегла паглядзець за ім, як старая дзеўка. Выкацілася, урэшце, сонца і ўзяўся быць першы дзень велікоднага святкавання ў маім горадзе, званым Беластокам.

У Вялікдзень 1971 года.

ДЗЮБАГРАЙ

Размова з ім мела пах моцна салёнага мяса. — Ты, слухай, ты, — гэтак ён да Дзюбаграя. — Чуў ты, як цыган за кампанію павесіўся? I зноў ён:

— Слухай, ты: колькі вуліцаў, столькі і праўдаў. Во паглядзі на нашую праўду, што за акном...

У тупым рэстараніку, пад зялёнымі заслонамі на ваконні, чысценька сядзелі жанчына з хлопчыкам. Пяці, мо шасцігадовым.

— Дзюбаграй ты, эх, ты...

— Абціхні! — Дзюбаграю зрабілася вельмі прыкра. — Нічога не разумееш ты... Не бачыш тую травінку, толькі многа травы, многа, на цэлае горла, як карова...

— Хочаш у морду? — Дзюбаграя судзілі, за пабой бармана. Год ці паўтара таму назад.

— У морду? — той паглядзеў на нейкае смяццё. — У морду, значыць...

Яны абодва выйшлі на тратуар і там яшчэ гаварылі. У вуліцы далечыня пустая і здзіўленая. На дварэ ўстаялася летняя нядзеля.

— Стань, кажу табе, ну, стань! — Дзюбаграю не хацелася нікуды кратацца.

— Дзе тут піва прадаюць? — той супыніўся. Яму было ўсё роўна. — Ліманаду, ведаеш, так жа люблю... Трыццаць гадоў ужо будзе, калі я піў гэты ліманад. Хачу ліманаду!

— Ты хочаш у зубы! — зазлаваў Дзюбаграй, сам добра не кемячы чаму (?).

— Давай купім цукерак! — той зноў за сваё. — Я забыўся смак цукерак!

Накрышылі слоў.

Заспявалі.

Памяталі, як пад'ехаў міліцэйскі патруль ды забраў іх у выцверазільню. Запамяталася ім, таксама, і тое, што яны не дакончылі размовы.

Дзюбаграю не выходзіла з галавы, як тая жанчына з хлопчыкам усё гэтак жа чысцютка сядзелі. Ім падалі абед.

РАМАН СТЭФКІ

Стэфка перайшла на працу ў станцыі штучнага апладнення — ужо з легендкаю разбітнае кабеткі ды з важным медалём, пачэпленым ёй у нутрыегадоўчай дырэкцыі, што на Задрыпанцы. Тут з месца далі Стэфцы пасаду загадчыка рэферата па селекцыі пародзістых бугаёў. Учапілася яна прытым бойкае спекуляцыі валютаю, доларамі, наклікаючы гэтым на сябе вядомую зайздрослівасць.

Стэфка, — забягаючы наперад, — аднак жа, не ўтрымалася на станцыі. Яе згубіла таленавітасць на ўсе рукі і, што нярэдка наглядаецца ў адораных адзінак, даверлівасць.

Стэфчына сябрына ўтапіла б яе традыцыйнымі даносамі, калі б не шчаслівая, усё-такі, ёй акалічнасць: бяда сама прыбілася (заманулася бабе мець палюбоўніка). Яна пастаралася сабе аб нейкага маладажона, такога дзяцюка, які ёй лепей падыходзіў бы як прыёмны сын; дакладна на шаснаццаць гадоў маладзейшы за яе. Праўда, Стэфка яе хвалілася, менавіта, гэтым... У яе захаваўся інстынкт жаночае абачлівасці.

Ашуканая жонка з'явілася перад Стэфкаю ва ўстанове яксьці ў раніцу, і супрацоўнікі перш былі палічылі яе навапрынятаю старажыхаю: мардатая ды здаравезная. Тая з разбегу крыкнула на Стэфку; калегам здалося, што гэта зацясалася сюды; няйначай, п'яная гандлярка з пустыннае ў гэткую рань вуліцы. Калі ж працягнула яна свае ручыскі па Стэфачку ды тузанула яе да сябе, выглядала на падведзеную пад дурнога хату наведніцу. Імпэтная аплявуха, ад якой аж пасыпаліся іскры са Стэфчынае шчакі, усім супрацоўнікам насунула здагадку пра несусветную памылку ў падрахунках справаводнага балагану. Стэфцінка, схопленая за валасы, уявілася пацучанём, якое даканала ўз'ятраная кошка; кожны, хто быў, толькі ахнуў. Кінутая вобземлю, яна зусім памалела; супрацоўнікі адхіснуліся пад сцены. Юшлівая незнаёмніца —. з воклічам: «Ку-ррр-ва-ааа!!!» — скокнула на раскіданую Стэфу і, у вялікім забыцці, тапталася па ёй нагамі; супрацоўнікі ж шмыгалі ў дзверы, робячы тое неяк па-курынаму; у калідоры ўзнялі вэрхал, падобны на экзатычны рогат гіенаў.

Выклікана міліцыю.

Сведкі здарэння не знайшліся.

Стэфку адвезлі ў бальніцу, у якой яна праляжала тры месяцы. (Сяброўкі да скону апавядалі сабе пра тое, як яе там падвешвана на шлеі і як валялася яна на жываце ў другі этап лячэння.)