Андрэй, будучы аднойчы ў глыбі Польшчы, бачыў валошку ў жыце.
Сакратар міністра тлумачыў тады ім пра будаўніцтва чагосці, але Андрэй усё пазіраў на яе: «Валошачка, ты аж тут?! Чаму ж гэта ты ўцякла з Піражкоўскіх палеткаў? Дрэнна адчуваеш сябе на чужыне: і неба тут не такое, і дажджы не пахучыя, і самота твая нікім не прыкмечана. Адна ты, зусім адна...» А валошка Андрэю: “Скажы, голубе, якія кроплі расы ў Піражкоўскім заполлі? Ці ўсё яшчэ такія самыя? Сняцца яны мне. А ці вятры гэтак жа гойсаюць па гонях? Я, ведаеш, кахала вецер ад Зялёнага луга. Моцна кахала яго! Калі будзеш, голубе, там, дык не забудзь прывітаць яго ад мяне. Прывітаеш? Скажы яму, калі б пытаў, што я памятацьму яго... Або не, нічога не кажы яму! Нашто сум прывозіць? Не трэба. Бывай, голубе. Бывай...”
Сакратар міністра:
— Прашу, панове, у машыны... Наведаем мы...
Наведвалі гігантычна абыякавае.
Вярнуўшыся ў Беласток, Андрэй, каб перадаць тое, што абавязаны быў там убачыць, чытаў газеты. Ад працяглага падарожжа выглядаў атупелым.
Паўставалі твары з дзяцінства: хто ва Уроцлаве, хто ў Шчэціне, хто ў Чыкага, у Варшаве, Мінску. У Аўстраліі. Няма выпадковасці ў тым, хто і кім стаў, бо лёс кожнага з іх можна было прадчуць ужо на парозе юнацкасці. З далечыні трыццаці пяці гадоў памяці гэта асабліва відаць. А таксама і будучыню, якую прадвызначаюць пераважна здабыткі, дасягнутыя ў саракагадо-вым узросце.
У трыццаць гадоў можна быць нікім. Але не ў сорак!
Дзеля будучыні сваёй, у якую верылася, аднак, на слова, трэба было ўставаць досвіткам, кулакамі выціскаючы з вачэй клейкі сон чатырнаццацігодка, і возам ехаць з бацькам да аўтобусавага прыпынку, што знаходзіўся ля шашы, у ветраным полі. I даволі было ўвайсці ў той аўтобус, каб апынуцца нібы ў святыні. Яркае асвятленне, мітусня па-нядзельнаму апранутых дзяўчат і хлопцаў, іх паказная ветлівасць, незямны арамат ад матора (так, арамат!), шэпты, спадзяванне нечага незвычайнага — усё гэта прыводзіла на ўспамін калядную ноч у перапоўненай царкве, куды хадзілі, каб перажыць нештодзённае, абтрэсці з сябе попел нецікавасці да свсту.
Было гэта ўпачатку.
Потым пра тую ўрачыстознасць аўтобусаў да таго ж забылі, што праціскаліся да ўвахода з гоманам ад беспардоння, абвешаныя бакатымі пакункамі бацькоўскіх харчоў. Прадаўгаваты сіні кузаў пахістваўся, бы выратавальны кацер, што вывозіць — рэшту ўцалелых у нечуванай катастрофе — на хлебны кантынент, у белакаменную выгоду ды сытасць. Аўтобусы Андрэевай мала-досці былі аўтобусамі ўцёкаў.
Лягчэй — у цягніку, што ад'язджае ад саколкаўскай станцыі. Пра яе ніхто і не ўпамінаў у тыя вераб'іныя вечары, калі шайкаю падшыванцаў валэндаліся яны па загуменнях, свяцілі электрыч-нымі ліхтарыкамі ў падстрэшшы, лавілі птушак, заначаваўшых там, укідвалі іх цераз акно ў майстэрню шаўца Глянцпаперчыка, дзе рэзаліся ў карты мясцовыя гулякі, і разбягаліся з салодкім страхам ды з дуралобнай уцехаю... У вокнах цягніка — чужыя краявіды: азерцы не тыя, чароты не аерыстыя, пагоркі засмучаныя, нямыя, хаты непрылюдныя. У цягніку едзеш у адчужанасць, у безназоўны смутак. На сустрэчных станцыях тлумы, перад варотамі горада ў вагоне няма дзе нагою ступіць! На беластоцкім вакзале дзверы адскокваюць прэч, нібы ратуючыся ад здратавання, прапускаючы ў збавенне адурэлы галоп.
На тратуары, у тым месцы, дзе вуліца танчэе да самога посвісту, дзяўчына. Зрок Андрэя, пакінуты, схаваўся пад яе бровы белыя, выбеленыя сонцам, што над стрэхамі жытнёвымі. Душа Андрэя вярнулася з пыльнага бяскраю, прыпынілася над вачамі дзяўчыны, над валошкамі ў ніве, гэтымі асколкамі блакіту, калі жніво ўселася ўжо па першых пагорках. Валасы яе серабрыліся хвалямі спелых гоняў. А губы, набрынялыя дабром, былі са спакою. Словы — з цішыні ранкаў росных, садоў квітнеючых, крыніц чыстых-чысцюткіх, некранутых...
У гушчы гадоў Андрэй не раз кладавіў памяць сваю пад яблыняй або ў полі на Івана. ён паіў яе ў халадку, пад Гаспоравым лесам... Часамі, пакачаўшыся ў свінствах, вандраваў туды, у палеткі ля лугоў, і там абмываў усяго сябе, пасля чаго ішоў пеша ў Беласток. Аўтобус даганяў яго ў палове дарогі, на трыццатым кіла-метры. Шафёр здагадна сцішаў хуткасць, але Андрэй злосна махаў яму рукою ды крычаў:
— Хто цябе прасіў спыняцца, хамут? Клаў я на твой аўтобус, дурыла!