Выбрать главу

Гасцінцам ішоў Андрэй.

За Кашэчай горкай ён запаволіў хаду; прытомнеў (па-крапацеў дожджык, засмужыўшы небакрай). Параўняўшыся з Туркавым крыжам, стаў; мясціна нагадвала бярэжжа вострава, за якім хвалюецца збожжам прастора, абрамленая чаротамі ўзлессяў Крынскай пушчы.

Ля высахлай лугавіны прыселі Азерскія. Андрэй бываў у іх па вішні, спелістыя, як кроплі крыві. Па іх прыстаўлялі драбіны, узыходзячы аж да крыку. Пырскалі яны юшкаю на кашулю. Воддаль — клёны заляцаліся да ліпаў, пакінуўшы ў шляхетнай пакуце яблыні, мнагадзетныя. На саламяных чубах лагодных стрэх адпачывала супакаенне. З'яўляліся і дзяўчаткі, але яны не падыходзілі да Андрэя. I Азерскія засталіся ў ім айчынай вішняў. Колькі б ні чуў пасля слова «вішня», бачыў — Азерскія.

Насупраць, далінаю ў жытах, маяклівеў на веласіпедзе дзяцюк. Пад гальштукам, што было відаць адсюль. Ён мог азвацца, запытаць пра нешта ў Андрэя, урэшце, пазнаць яго! (Праехаў цераз масток на Вэйсаўшчыне.)

Не, Андрэй не здолеў бы адказаць яму, чаго ідзе і куды? I чаму з кіем? Ісці, ісці абы-куды, абы найдалей! Гэта жаданне не вельмі было зразумелае нават яму самому, і ён аніяк не растлумачыў бы яго. Людзі пераважна больш ведаюць, чымсьці патрапяць растлумачыць тое. Андрэй пачынаў пабойвацца, пакуль з нясмеласці... (Той, на веласіпедзе, педаліў пад гару, да Туркавага крыжа.)

Андрэй засеў за ядлоўцам. Пасвіствала яму дабрадушная пасмешка: ага, схаваўся, бы разбойны воўк, слепнякамі ўставіўся ў шчылінкі далягляду. Па-драпежніцку збаяўся, прытаіўся, затаіўся... За Андрэя заступілася галінка, зеляністая, з чорнымі ягадкамі, якая, ціхусенька пахістваючыся, засланяла яго: зусім не збаяўся ён! Нельга так думаць пра яго, гэта ж крыўдзіць! Ён не ўцёк, не, толькі выбраў такі, а не іншы ўчынак, дзеянне — мог стаяць, мог ісці, павярнуць назад...

«Мілая галінка! Хоць ты вазьмі ды прыгарні яе да сэрца і думай з ёю думы раздумныя, пацешся пацешнасцю распацешнаю!..» (Веласіпеднік пасунуўся гэткай яздою, ад якой адразу вядома, што вакол нікога — і нідзе!) «...Уласна кажучы, чаго вывандраваў я і куды? Не развітаўся ж з маці. Як гэта здарылася, што я — тут? Кагосьці хавалі...» — Андрэю калола ў той жа левай грудзіне, і, разам з тым, церпянела шыя, стыла па-мярцвецку.

Сцежанё ў верасоўніку. Яно вынырае там-сям, даволі знарочна. «Зараз, зараз, што ж гэта адбылося на могіліцах? Што?! I чаму? Чаму, чаму, чаму???» — матылілася ўваччу чырвань з чарнатою.

«Значыць, я ў Беласток, хоць і не ўзяў рэчаў. Нядобра, нічога не маю з сабою», — даведаўся ад сябе Андрэй. У горад, што калісь знаходзіўся за лясамі ды рэкамі, цяпер — блізка, і мо таму не адвярнуў назад сваіх аглобляў! Прадчуваў яснае, амаль бачыў гэта прадчуванне, хаця цяжка яму было назваць, што менавіта?

Вышаматаўся з рэдкалесся.

Жаваў ягадкі... Наступіў на грыб. Сасонка, бы рукавом, ударыла Андрэя па пераноссі... Ялінка! Перад ім пагойсаў заяц, малы, як сімвал. У закутку з хмызняку драмацела птушка, дзюбастая, уцямнелая ад самоты. Гарлапаніла цішэча.

Ён не зразу ўевядоміў сабе, што гэтак ідзецца яму праз збожжа. Плыве паўз затоку заполля, сярод стромкіх берагавішчаў лясунскай ускраіны. Не працінае далечыню хуткасць шашы з нікеляванай прычоскай. Не наткнуўся тут яшчэ ні на што такое, чаго трэба б спадзявацца: смех, сум, потым спеў. «Пахаджу сабе... Во, каб зараз дырэктар мой гэта аб'явіўся! Або — капітан».

Пад борам, узбоч ад арэшнікаў, беляхцела кужалем Барсуковіна. Дала яна Андрэю смак хлеба з маслам, якое цярпліва прамываюць ля калодзежа, абгортваюць у лапух хрэну і кладуць у гладыш, у цемень склепа (а прамываюць — самаробнай лыжкай).

У Барсуковіне былі ў Андрэя раніцы, пчаліныя, мёдаліпнёвыя. Раніцы з цішы. Здаралася з ім такое, што калі крычалі на сходзе ў дырэкцыі: «Ціха!» — уяўлялася яму прачынанне на пасцелі, ля акна цветаліпнёвага, у Барсуковіне, у айчыне цішыні, дзе ад густазялё-насці смерць здавалася забаўкаю.

Барсуковіна лявей і лявей.

Гоні, услуханыя ў жаўрукоў, не прыкмячалі Андрэя. Здзіўленыя раптам, адхістваліся ад яго, не пазнавалі, уколвалі, дзе папала, у мужчынеючае бароддзе.

На пасьбішчы, што паміж Новым Востравам і Старым Востравам, Андрэй саўгануў нагою ў балаціну. «А мо варочацца? — усумняваўся. Адступіўся на сухое. — Вярнуцца дахаты, абціхнуць, абмыцца ў ручаіне на аселіцы, прыпарадкавацца ды паладзіць з сабою. У Беласток жа — з'ехаць аўтобусам, ранішнім або вечаровым (суткі водпуску ў запасе!). Нашто дрыпаць, столькі кіламетраў?.. Камедыя: я — на выгане чужавясковым, забалочаны, падзівачэлы... I чаго?!»