Паглыбіўся ў пушчу, шырокакалодную ад гэтага месца. У ёй бубнела маўчанне, пяяла вышыня, пазвоньвалі зоркі, зачароўвалі туманцы, а ля зялёных вогнішчаў грэліся продкі, карэннеплячыс-тыя.
Ён пераходзіў цераз айчыну прадчуванняў.
Хатнім крокам адмерваў вёрсты.
I было так, як у ноч, пасля якой анынуўся адзін ён на забочанай Смольнай, дзе не ўцалела хаця б елачка. У тую ноч паскрыпваў гружаны воз, а ўсе трое ішлі побач з ім. Бацька сябра трымаў лейцы. Увечары, яшчэ ў адвячорак, калі зрушыліся ў дарогу, у Беласток — укладвалі клункі, пасцель. Андрэя і яго сябра выпраўлялі іх бацькі на навуку ў занебакраі. Праводзілі да ростаняў — колы ўрэзваліся ў дзярніну, пакідаючы за сабою шраміны, чарназёмныя. Захад палыхаў пажарам за саламяным краем зямлі, пасляжніўнай. Шпак, пагушкваючыся на вейках бярозы, сакатаў па-немаўляцку над абсеўшым гумном. Хваліўся ён жывоцікам, і спраўджалася ў сэрцы радаснеча: самому б запяяць! Заспяваць аб тым, што ўжо не трэба пасвіць свіней, чаргою ганяць кароў у луг, аж у Вялікі луг! Сеч дровы не трэба, сечку рэзаць, авёс малаціць, цэпам! I шмат чаго не трэба будзе. Няхай сабе спяванне тое і было б падобнае да гультайскага, цыганскага. Няхай! Развітваўся, зіхатлівы... Стаялі суседзі, бы чаплі ў плыткаводдзі. Пазнавалася іх з неспадзеўнай цяжкасцю, парадна. Усміхаліся, гаварылі штосьці і зноўку ўсміхаліся. Іх абліччы, бы прамяністыя сланечнікі, круціліся. Воз той варты быў, каб назваць яго залатою карэтаю; радаснасці была прызначана роля аздобы. Рабіна ля равіска таксама прыхарашылася, як на фэст у Грыбоўшчыну. I клён маладзенькі! А і каменьчык, што ў прыдарожнай ручаіне, і цяжарная кветка, якой не каштаваў... Іярданіўся шлях, вышэлі нябёсы, мацярыніліся жанчыны, дзяўчыніліся равесніцы, мужчынелі хлопцы. Качаліся платы каля хатаў, пунсавелі агароды за гумнамі, трапяталася лісце на дрэвах, жаўручэлі палеткі, наваколле развакольвалася!
З тадышняга падарожжа праявіліся ва ўяўленні Андрэя серабрыстыя паляны.
...Паскрыпвае воз, ляскочуць колы. Андрэй заспяшаў расцягнутым крокам, надта доўгім, і жалязняк паскрыпацеў за ім, заклекатаў па-буслінаму...
Уздыбленыя валасы ўзнялі Апдрэя — ён нестрываў і пабег! I вазіска — з гары! I цэлых дваццаць гадоў — чарадою!
...Паскрыпвае воз... За Копнай гарою зарохкаў у калдобінах з рэдкімі каменнямі, разагнаўся, што аж зямля захадзіла, затрывожылася, залекацела паветра! Без каня, без ягонага стукату капытоў, фыркання храпаў, дзынгання вуздэчкі, павеваў ад піўнага поту... Андрэй закрычаў:
— Пррр-ры-ы-ы-ы-ыыыы... — закрычаў.
— А-а-аааа-ааа!!!... — крычаў.
— Ста-а-а-аань... а-а-аай! Упаў.
Якраз у сярэдзіну лёскату.
Перад Андрэем, перад самюткім яго носам, прамчала ган'ё дзікаў. Перш чым забаяцца, падумаў ён, што вецер ад іх, не ад яго, і гэта — выратуе! Прамчалі з гулякаватай бесцырымоннасцю. Разбрыканыя.
Ляжаў.
Пясок — нагрэты. Балелі ступні.
Загледзеўся ў лясную ціш, у месячнае бязлюддзе. Баязліва зіркнуў на гадзіннік: дзесятая.
Дайшоў да рэчкі, пашукаў абрывісты бераг, дзе распрануўся дагала, цалкам, і скочыў у зорныя глыбізны. Плынь заносіла Андрэя над яму, вірыстую і без дна. Не паддаўся; малаціў рукамі, пырскаў, плыў. Чароты папрачыналіся з першага сну і непрыхільна хісталіся. (Упоцемку нялёгка вылезці з рэчкі, якой не ведаеш. Гэта была Сакалда.)
Калі ён праходзіў праз вёску з дварнякамі, падлічыў, што ў Беластоку будзе на досвітку.
«Не пашкодзіла б і ў Супраслі пакупацца. Не, аднак, выстыне яна да ранку! Хаця раніцай, у промнях росных, у празрыстасці, паміж песнямі птушынымі, акунуцца з галавою...»
Ішоў ён каля чатырох гадзін.
У мястэчку над Супраслю шампанілася музыка, датанцоўва-ючы кавалак ночы з суботы на нядзелю. Ігралі ў рэстараніку. Андрэй прайшоў у залю.
Ён заўважыў сябра з дзяцінства, даўнавата злыселага, казалі, магістра, які тужыў тут з лялечнай бландзінкай. Адразу было відаць, — старэйшая за яго і, несумненна, з багатае сям'і. Змаячаная гарэлкай, гладзіла яго па яшчэ буйнай патыліцы.
— Жанаты? — Андрэй да сябра. У бландзінкі шырэлі зрэнкі.
— Я? — утапырыў ён вочы на Андрэя. — Уласна кажучы, хто вы такія будзеце? — з п'янай павагаю. — Чакайце, чакайце... Гэта ж Андрэй! Андрэй, каб ты, хочаш, шыю скруціў, падла! Гэта ж ты! — і да яе: — Гэта наш слынны набабнік, хочаш, якога дзеўкі насілі на руках, а ён плакаў з перапалоху, каб не пакрыўдзілі, гы-гы-гы, — страсянуў бландзінку, каб радавалася разам з ім. — Ну і перапужаў ты мяне, хочаш, трасца табе ў бок! Жанаты, пытаецца. Каб ты ачмурэў, хочаш, зараза! — наліў чаркі. Андрэю — у шкляначку ад напітку.