— Не спіш з ёю? — завялі мужчынскую, хамаватую гутарку, знарочную, і яна, надзьмуўшы губкі, адвярнулася. «Чаму гэта ўздумалася мне абражаць каго? I як ён так лоўка прадчувае, падхоплівае гэта маё жаданне?»
— Я? Хочаш, прывёў яе сюды дзеля таго, каб захапляцца, як умее яна сцябаць гарэліцу, гы-гы-гы,— ён не лічыўся з ёю. — Гэта, так сказаць, хочаш, перадпасцельная уверцюра, гы-гы-гы...
Выпілі паўлітра, дарагой і марожанай.
— Хопіць, даражэня, прышчамі язык, — Андрэй: «Бландзіначка, відаць, ужо не першай маладосціды салідна запыленая. Ёй вельмі патрэбен не муж, але замуж. I за гэта яна табе, сябра, гатова ахвяраваць у пасагу легкавую машыну зарубежнай маркі. I ўдосталь грошай... Бог адзін ведае, на што ёй тое?!»
— Хадзем! — падагнаў ён Андрэя.
— Мы ж не разлічыліся...
— За што?
— За стол, — Андрэю здалося, што сябар страчвае памяць.
— Яна заплаціць, — паказаў на яе, як мужыччо на бабу. — Багатырная! У яе грошыкаў, хочаш, што валосікаў на... — яна тузанула яго. — Бачыш, шлюбу не было, хочаш, а яна... — ён узяўся ўставаць. — Лічыць, што пасцель важнейшая...
— Свіння ты! — падала голас. З робленай гідлівасцю.
— Не кажы на мяне гэтак, — паставіў палец, — Не кажы, хочаш, бо я скажу на цябе горшае! I болей адэкватнае... Маўчы ты, калі хочаш, каб я быў добры. Ведаеш, чаму я так, хочаш, гавару. Не? Прыпомніць табе? — ён паказаў на Андрэя. — Вось, глядзі і вітай майго цудоўнага калегу, хочаш, з якім не бачыўся я, цьфу, чвэрць стагоддзя! Цэлую эпоху, ба, дзве! Зараз мы выходзім: нам трэба пагутарыць, а ты, хочаш, пасядзі сабе, падчапі каго — любіш гэткі занятак. I не забудзь з платаю. ...Ідзём, хочаш, Андрушка, — мусіць, яму не ўдаецца наогул жыццё. Так, напэўна.
Завёў Андрэя на сваю кавалерскую кватэру, задрыпаную. Някепска было б выспацца, але сябар не даваў: гаварыў пра свае дваццаць пяць, раскаркоўваў бутэлькі з віном, якога Андрэй не пераносіў. Плёў такое, што сумна было выслухваць яго. I Андрэй раздумваў аб недалёкай айчыне сваёй гордасці, перабіраў усё да драбінак. Заставалася яна ў ім і пад вобразам пяцідзесяцігадовай бабы, за якою стырчэў муж, а перад абоіма імі — зграбнаватая дачка.
З'явіліся яны пад вечар каторагасьці Новага года. Фурманкаю да аўтобуснага прыпынку: праводзілі менавіта дачушку.
— Неўзабаўку будзе аўтобус, і я паеду, — яна да пяцідзесяцігадовай маці. — Вяртайцеся, пакуль не пацямнела.
Яны — з суседняй вёскі.
— Пачакаем, — расцягла адказвала мацерка. — Мо дзе папсаваўся той аўтобус, і што тады станеш рабіць?
— Як гэта што? Мы аддалі б яе замуж за Андрэя, і нікуды не трэба было б ёй ехаць, — пажартавала маці Андрэя. А нябожчык бацька: — ёй чарульку добрую не пашкодзіла б кульнуць! — Выходзілі з-за стала і запрашалі.
Дачцэ іх увачавідкі хацелася таго, але не далі ёй.
— Цяперашнія маладыя, ой, папіваюць! — сказала маці Андрэя.
Пяцідзесяцігадовая ўспрыняла гэта, як намёк на нешта. Таму палічыла неабходным адказаць: — Наша і ў губы не бярэ гарэлкі. Нават і віна.
— Андрэй, бачу, не адмахваецца, — маці як бы і не чула хваллівай бабы. — Нальюць яму поўную, а ён і не здзівіцца...
Тэлевізар адважнеў, загольваў танцоркі да кульшаў, падтрасаў іх грудзьмі, паказваў амаль непрыстойнае.
— Эх, заднічкі кругленькія! — жартаўліва падкрыкваў бацька.
— Спрытныя якія, хваробы на іх няма! — зайздросціла пяцідзесяцігадовая.
— Як гэта не пакруціць іх? Не застудзяцца яны?..— іначай маці.
— То ж але, — муж бабы. — На капанне бўльбы іх!
Андрэй ганаровеў, усё роўна што ў покуце.
— А ты, Андрэй, калі збярэшся на работу? — папытала баба. — Колькі зарабляеш? Дзе працуеш? — памякчэлая, яна да чагосьці прымервалася.
Адказаўшы, Андрэй узняў чарку:
— На здароўе!
— Ах, Андрэй, каб Бог сцярог маё здароўе: старая я, — і да мужа: — Пайдзі з ёю на прыпынак, а я адпачну, змарылася...
Яе бацька панёс за ёю цяжэзны ўпакунак, якім баба пахвалілася, як толькі пераступіла парог: мяса, каўбасы, сушаны сыр, смятана, яйкі, мука, саланіна, шмалец з цыбуляй, фасоля, гарох, скрутак бялізны, чыстай...
Зручней расселася.
— Давайце пажэнім нашых дзяцей, — зірнула яна на маці, на бацьку і на Андрэя. — Красная з іх пара была б...
Дзе яму тамака, гэтаму паддрыганцу, — аджартоўвалася маці з адчувальнай трывогай. — Дарэчы, адправіла ты дачку на гулянне ў Беласток, а сама пра жаніцьбу хлопцу гаворыш, хітрая, — усё тым жа пожартам.
А нябожчык бацька ганарыўся:
— Ты ведаеш, хто мой сын? А ці ведаеш? Ён — інжынер! З сынам міністра вучыўся, во! — паглядзеў на Андрэя, як на фатаграфію дзеда, што пры царскай свіце служыў, значыць, у ахове яе. Беларусы верныя!