Выбрать главу

Яму ніяк не ўдаецца з гэтай шыкоўнасцю: бачыць тое, абкружаны неашляхетчынай, і, злуючы на сябе, калі ўп'ецца, як у камфартабельнай «Данусі», раве на ўсю разаспалую вуліцу «Равела бура, дождж ішоў...». Сцёпка! Ён, такім чынам, выказвае пагарду не столькі да асяроддзя, якое, у эпоху сацыяльных рэвалюцый, надалей пагарджае якраз такімі, ім, хоць усё-такі з непрыкметнай вытанчанасцю (ведае ён аб тым!) — колькі нянавісць, нават нянавісць менавіта да самога сябе. (Ягоны сябар, Валодзька, лічыць, што Сцёпка тут заблытаўся. І што павінен ён сканцэнтравацца на тым, каб дамагацца вялікіх грошай. Таксама — праз суд — змяніць прозвішча Дурыла на Дурылоўскі або Дурыловіч. Прыдбаўшы капіталік і тонкае прозвішча — набыць кватэру, хаця б у Гданьску, ды выехаць туды... «А там, у старажытным, памятай, нельга плявацца на вёску і сялянскасць, бо па гэтым адразу цябе пазнаюць, як мужыцкага сына...»)

Андрэй дапіў адвар.

А капітана не відаць, здумалася яму. Не раскусіць яго: размаўляе, як кавалер з дзяўчынаю, ад якой невядома чаго спадзявацца...

«Застанецца плямка, халера!» — Андрэй намачыў чыстую анучку і нахіліўся чысціць нагавіцы святочнага касцюма.

Назаўтра выйшаў у ім на работу.

На пяць хвілін да яе канца, як зазвычай, — супрацоўнікі гатовы да выйсця: пісьмовыя сталы прыпарадкаваны, прыборы роўненька складзены, рукі памыты, абутак падчышчаны газетай, позіркі з карнавальным побляскам. Падцягнуты гальштукі, прыхарошаны прычоскі. Дамоў — пунктуальна, мужчыны — за жанчынамі. Выходзячы, Андрэй рэгуляваў свой няшчасны гадзіннік, які за суткі спазняўся дакладна на пяць мінут.

На сходах ля выхаду — мяккі штуршок у плячо.

— Здароў, Андрэй! — па-кампанейску знаёма.

— А, гэта ты. Здароў.

Поціск далоні. Недзе бачаны твар. Андрэю здаралася так гутарыць і не пазнаваць з кім. У людзях не знаходзіў ён таго, чаго чакаў, таму забываў стрэчы з імі.

Запамяталіся вусікі, вусікі хулігана, што ўдарыў Андрэя ў летні прысвятак ля кінатэатра «Тон». Прыгледзеўся да размоўцы.

— Не апазнаеш? — так, і ён у чымсьці знаёмы. — Ну, скажы, Андрэй, як пажываеш?

— Эт, жыццё, як сон, колькі ні спі, усё мала... — а ў думках: «Хто гэта?»

Запаволілі хаду. Той — ад асфальту вуліцы. Яго, ад гуку, дрэнна чуваць: зграі машын, машына за машынаю.

— А ты — як? — з начэкваннем: «Пагавары, і я ўспомню цябе...» — Ну, а ты? Выконьваеш? — намёк на стому нібы каня.

— Галоўнае, начальнік у нас — недурны! Гэта небасяжны плюс!..

Андрэй не даў дакончыць незнаёмцу, раптам:

— Ого, іншае трыванне пры людскім шэфе! Некаторыя перад тым як паступіць па працу, дацытваюцца, які там дырэктар.

— I я так! — ускочыў Андрэю ў тон. Ён меў да яго нейкую справу.

Андрэй: «Нашто мне гэта? Каб ты скіс са сваёй гаворкай! Адчапіся! Вон!, Вон, падла ты! Дай спакойна пайсці... Ідзі, во, пі сабе піва пад будкаю...» (Ля кіёска з піваім чырванелі півашнікі, індычыліся, зазіралі ў вядзерцавыя кухлі. Тырчэлі, вырачыўшыся адзін на аднаго, як пасля бойкі, з тымі кухлямі).

Ён клеіўся да Андрэя.

— Андрэй, ты шмат што можаш, — фактычна ён з просьбай. — Круцішся ў вярхах, я ведаю...

— Ну! — Андрэй прыкінуўся, збянтэжаным. — Хто табе гэта казаў?

Урэшце пазнаваў яго.

Адказаў Андрэю:

— То ж мая жонка ў вас! Бачыць цябе. Праўда, я не знаёміў... Яна такая тоўстая, чарнявая. Калісь была шчуплай, гэ-гэ-гэ...

— Жонка?

— Але, — тэпаў ён за Андрэем. — Прыбіральшчыцай яна. З'яўляецца прыбіральшчыцай, — паправіў сказанае, каб пасур'ёзнець. — Абяцалі ёй нешта лепшае... Паабяцалі, і як камень у воду!

— Ага...

— У лабараторыю ёй паабяцалі.

— Яна хіба тэхнік?

— Ды не: там патрэбна пастаянная баба з анучаю. Значыць, тут пыл змахнуць, там шкло працерці, во. У лабараторыі — лепш, чысцей.

— А ці даўно робіць у нас жонка?

— Гадоў тры будзе... Аднаго разу нараіліся мы, каб я да цябе схадзіў, пагаварыў наконт таго, ды акурат цесць мой завітаў!

— У чым жа мая змога падтрымаць тваю жонку? Мне нязручна... — Увогуле Андрэй не ўяўляў, як аказаць успамогу гэтай кабеціне. — Яна закончыла, можа, якую-небудзь сярэднюю школу? Прафесіянальную? Тады я б...

Адчуванне прыкрасці.

— Не, адкуль жа, — змікіціўся той. — Дзетка, ведаеш, з'явілася, яшчэ кавалерскае, гэ-гэ-гэ... Не, ніякую сярэднюю.