Дырэктар працверазеў — аж да пачаткаў жаху.
— Гм, я проста не ведаю, што вам і адказаць, пан Андрэй, — у яго пакруглелі зрэнкі.
— Вы, пан дырэктар, аб нічым не ведаеце, — суцішаў яго: «Які ён далікатны! Калі я не дакажу яму сваю адданасць, загадчыкам мне не быць!» — Гэта, як крайнасць... Спадзяюся, не дойдзе да яе...
Дырэктар змаўчаў. Потым замітусіўся, як той, хто забыўся нешта ўладзіць; пазваніў сакратарцы, панурыўся ў папку з службовай карэспандэнцыяй. Андрэй зняў з вешалкі сваё паліто, шапку, сказаў: «Да пабачэння».
Апынуўшыся ў сябе, набраў нумар камутатара рэдакцыі.
Аўтар паабяцаў яму зайсці.
У адзінаццаць гадзін, паўстаў перад ім нізкі, мажны ягомасць з рыжаватай барадою ды колкім зрокам. Ён у нечым нагадваў капітана..:
— Ахвотна пацікаўлюся дасягненнямі вашай установы, — гаварыў, і цяжка было адгадаць, спалоханы ён ці злосны.
— Я не ўпэўніўся, ці ёсць у вас час? Сядайце, калі ласка, — у Андрэя ветлівы жэст.
— Ёсць, — адказаў той. — Бачу — у вас дасканалыя, здаро-выя крэслы, — журналіст гультаявата дастаў з пінжака шарыка-вую ручку.
— Папяросы? — Андрэй: «Сцяўся ў сабе, іграч!»
— Няшмат куру, — са свабодай. — Не болей дзесяці. Кажуць — такая колькасць практычна не шкодзіць.
— Вы здолееце стрымацца на гэтых дзесяці?
— Трэба.
— Зайздрошчу вам, — і Андрэй перайшоў да справы. — Чыталі мы вашы публікацыі. Што ж: віншую з багаццем мовы, — ён разгарнуў паасобныя нумары. — Шкада, пан рэдактар, што, перш чым змясціць матэрыял, вы не наведаліся да нас...
— Я ж...
Андрэй не даў яму адказаць Улавіў, што можа. пайсці на такі крок.
— Гутарка ваша з намі ўнесла б дакладнасць, — цягнуў сваё, загадзя перагаворанае. — Такім чынам вы пазбеглі б шматлікіх непаразуменняў. Вашы артыкулы мелі б вышэйшую каштоўнасць, значыць, былі б яны больш цікавымі таксама і чытачу. Вы, спадзяюся, згодзіцеся са мною, што крытычнае павінна рыхтавацца з улікам меркаванняў усіх. Гэта дае шырэйшы кругагляд, — слоўца «кругагляд» надта тут дарэчы! — У супраціўпым выпадку артыкул атрымоўваецца аднабокі, неаб'ектыўны, тэндэнцыйны. Карацей — несправядлівы! лагічнеў Андрэй, спазіраючы ца аўтара як на адурэлага Ігната з вёскі Ніва, які босы ўзыходзіў на лёд ля студні, а яго даганяў ваўкаваты дварняк Булавы, уласніка распуснай жонкі.
— Не думаю, каб у маім артыкуле была няпраўда, — не здаваўся журналіст. Але, без адчаю.
— Вы бралі інфармацыю ад каго?
— Гэта тут ні пры чым, — ухіліўся ад прамога адказу аўтар. — Я апісаў факты, агульнавядомыя ў вас. Не болей, — скупы на словы.
— Агульна? — Андрэй разагнуўся. — Давайце, склічам сход работнікаў і запытаем у іх наконт праўдзівасці прыведзеных вамі якраз фактаў...
— Сход? — аўтар прыціснуўся. — Сход?.. «Хопіць! — заўважыў самому сабе Андрэй. — Не дапусці Бог перасаліць! Заесца на нас! Яго даволі пугануць ад нас або ўкапаць!»
— Не станеце пярэчыць мне, што няма сэнсу паглыбляцца ў тое, чаго і так мы не павернем назад, бо яно ўжо адбылося. Таму перш за ўсё трэба мець на ўвазе прышласць, — Андрэй не тое гаварыў. — У асобах журналістаў мы прымаем сваіх верных памочнікаў. Апублікавалі вы артыкул, дапусцім, слушны... Аднак жа насоўваецца сумненне: што лепш — абнародаваць такое ў друку ці зайсці да нас, у дырэкцыю, і сказаць, выкласці: вось, таварышы, тое-та тое ў вас блага?! Кажу вам — многае, пра што вы пішаце, уладзілася б без цяганіны. А так — нарабілі вы шуму, сенсацыі. Гэта нікому не паспрыяла ў працы, Нат звычайнаму рабатаю, які замест таго, каб зладжана выконваць сваё, ушчынае пошукі якойсьці ісціны... — Андрэй пагразаў, цраклінаючы брыгадзіра, якога менавіта раскрытыкавалі ў газеце. «Ну і дуралоб: зажадалася яму паўладарнічаць над рабочымі. Бот! Не кеміць, на чым свінка хвосцік носіць».
— Цяжка мне пагадзіцца з вашымі меркаваннямі, пан загадчык, — даверліва азваўся рыжабароды.
«Цяпер я дам яму пагаварыць, няхай ён выстраляецца», — падумаў Андрэй.
...Учора перапыніў Андрэя стрыечны брат. Жах слепацець на тваю пысу, Андрэй. А чаму ты такі пакірачаны, адказаў яму не вельмі каб удала. Пасешся, пазайздросціў Андрэю. На сваё няшчасце, рэплікаваў яму. Мардэча твая — быццам вэнджаная шынка, шыя — бы сальцэсон, а жываціска — адна гідасць, заўважаў ён (хіба пад мухаю). Што параіш? Да чужых бабаў хадзі! Гэта не паможа, крыва аджартоўваўся брату. Тады ўчыні так: наймі гародчык у прыгарадзе і гаспадар там сабе да сёмага поту. Спадзе кіндзюк? Павінен, адказаў Андрэю. А што ў цябе, брат, напраўду чуваць? Што? Сплю, ем, працую, зноў ем, потым зноўку сплю, часам з жонкай... Хто цябе гэтак пакрэмзаў, што аблічыска тваё — быццам геаграфічная карта новаадкрытага кантынента, — Андрэй дакрануўся да яго шчакі і носа. Лёс пакрэмзаў: адчыняў дзверы ў склеп пад падлогаю, а яны, каб іх агонь спаліў, як гакнулі па маім цэбры, клямкаю па пашчэнцы, што аж тры зубы мае не ўседзелі? За іх ты, не, нямала грашовых знакаў закасіў, як за крывавы выпадак на працы, — зласлівіў яму Андрэй. Што ты, браток: каб яшчэ мяне з работы выгналі? Майму шэфу прэмію далі, за безвыпадковую арганізацыю вытворчага працэсу, галава твая варыць? Ён у нас узорны: калі патрэбны якія выпадкі, дык адразу знаходзіць іх у адпаведнай колькасці ды асартыменце. Калі ж не, дык няма іх, і годзе! Галоўнае, брат, гэта дысцыпліна лініі!..