Пра папярэдняга загадчыка аддзела загінуў усякі слых. Аж дзіўна: быў чалавек — і няма чалавека! Можна падумаць, што яго ніколі не было; што гэта толькі сон хворага ўяўлення, прывід з доўгім сюжэтам...
Так знікаюць людзі.
Так займаюць іх месцы — новыя, якія некалі таксама знікнуць.
Прасядзелі каля шасці гадзін.
Андрэй расказаў новаму пра ўсе справы, з падрабязнасцю дэтэктыва. Слухаючы яго, той пазяхаў, але ягоны твар бялеў у цемры ўважлівасцю. Пазяханні былі кароткія, як неабходнасць.
Разышліся па-змоўніцку.
Андрэй ліхаманкава апранаўся ў сваім пакоі і, зашпільваючы паліто ўжо ў калідоры, стараўся, каб выйсці з будынка дырэкцыі разам з новым. Такое выходжанне, прытым у позні час, несумненна было б заўважана і мела б значэнне. Прыгадаліся новыя падрабязнасці канфлікту з гаспадарнікам, якія можна было б яму расказаць пад час выхаду...
Але загадчык так хутка сабраўся дамоў, што знік, быццам дым у паветры. Шукаў яго, бегаў па сходах, уніз ды ўгору, цераз акно выглянуў на вуліцу, зайшоў у туалет, нібы памыць рукі... Нідзе не было яго.
Потым пачаў здагадвацца, што ён, гэты новы, магчыма, схаваўся ад яго, прытаіўся за шафамі або ў туалеце, што на ніжнім паверсе, прасторным, шматкабінным...
Раззлаваны на яго, болей не шчыраваў.
Ды ён болей і не пытаў Андрэя. А ў месяцы маі давялося Андрэю згадзіцца на горшую пасаду, рэферэнцкую.
Цяпер у Андрэя з'явілася ўлюбёная прымаўка:
— Усё добра і штораз лепш! — першы раз сказаў яе, падпісваючыся пад новымі ўмовамі працы. — Штораз лепей!
Неўзабаве пачуў празыўку на сябе: Усёдобравіч. Пасміхаўся брыгадзір транспартнікаў:
— Чулі, хлопцы: Антошка змяніў прозвішча!
— Ну? — вырачаліся шафёры.
— Цяпер называецца ён: Андрэй Усёдобравіч, гэ-тэ-гэ...
Хапаліся за жываты. Андрэй прайшоў міма іх. А яны нат не адвярнуліся.
Смяюцца, падумаў Андрэй. Ваша права. Ужо не баіцесія, бо страх, якім абдарылі мяне тыя двое, ужо адабраны. Трэба стаць дзеравянным. Не пераймацца лёсам, бо ён і так пакіне цябе ў дурнях, як той капітан, які чагосьці хацеў, хацеў і не сказаў менавіта чаго? Бог з ім, ці мала хто ад мяне ўсяго рознага хацеў, і ці мала я — ад іх! Цяпер хачу аднаго: пачысціць дыван у кватэры, разлегчыся на ім, паставіць начную лямпу з абажурам і многа чытаць. У мяне няма прычын для нараканняў: жывецца добра. Чаго больш хацець?
— З чым выйшаў я на сённяшні дзень? Адказаць адразу, і то самому сабе, вельмі цяжка!
— Жыву з няясным адчуваннем недахопу нечага самага важнага. Вырастае прыкрасць ад супакоенаеці гэткай цішыні, якая запыльвае пачуцці, затуманьвае бачанае. Дзіўна — знікае гонар за сябе!
Вось як!
— Узнікла ўражанне, што ўжо магу распрацаваць графік свайго далейшага жыцця— з крывымі здабыткаў, перш за ўсё тых, універмагавых. Ад яснасці наконт уласнага становішча — тупею. Болей драмлю, чымсьці жыву.
Выпіць?
Пайшоў бы да Віцюля, каб бахнуць сотку ў «Шляхецкім» бары, але ён пачне важнічаць: дарагі Андрэй, мо іншым разам, бо ў мяне халерна многа работы накапічылася, начамі не сплю, праектую квартал, Новабаярскі, будзе гэта ў Беластоку усім кварталам квартал. З невысокімі дамамі, у тры ці чатыры паверхі, з агародчыкамі, дзе кожная сям'я атрымае свой загонік — градку на памідоры, градку на цыбулю, градку на моркаўку і градку на бурачкі — і гэта ідэя надта ж прыйшлася даспадобы намесніку прэзідэнта горада: іду да яго, на нараду...
Можа, да Грышы? Але ці варта? Ен, паабедаўшы, валочыцца з кватэры ў кватэру ды рамантуе замкі ў дзвярах, газавыя пліты, нават тэлевізары.
Да Міхася не пайду: ён жа дырэктар фабрыкі, не важна, што малой.
Андрэй накіраваўся ў парк.
Нехта штурхануў яго ў плячо, і ён аглянуўся. Гэта Віктар, высокі, як справядлівасць. Ты, мусіць, хварэеш, што такі пабяле-лы, сказаў яму Андрэй. Не, не хварэю, адказваў. Я бялею, калі ўгледжу прыгожую жанчыну. Колькі прывабных жанчын, думаю, столькі і няверных жонак.
Яны селі з Віктарам на лаўку пад ліпаю. Насупраць іх гарэзілі дзяўчаты з хлопцамі, гэтак наадварот. Па-сучаснаму. Гляджу на гэты наш, доўгавалосы ды занагавічаны век і думаю, сказаў Віктару, што мода з'яўляецца рэакцыяй на манатоннасць, але і сама яна ўводзіць манатоннасць, з той розніцай, што іншую. Я кахаю моду, перабіў Віктар, бо кожная новая мода прызначана свежавыраслым дзяўчатам. Спражэшся, Віктар, жонка палічыць табе зубы... Парагаталі адзін з другога. Што, Віктар, задўмаўся над гадамі, пажартаваў Андрэй, каб той расплюшчыўся.
Слова за слова, і Віктар падзяліўся сваім найбольшым болем: легкавыя «фіяты» падаражэюць! А з мяне ўжо сілы выцякаюць, ледзь дыхаю... Учора выпіў чарульку ў знаёмага інжынера, які вёў у нас будаўнічы нагляд. Дачка ягоная, памятаеш, тая чарнавокая, што ад салдатаў хавалася ў яме пасля бульбы, на лекарку вывучылася, вялікавокая, раззалётненая. Галава мне баліць ад гэтай чарачкі, кажу ёй, і начамі пацею. А яна, губагарачая, адказвае, што замнога намагаюся, дадатковымі заробкамі капаю сабе шырокую магілу — з тандэнтным помнікам. Забываю, што другі раз не буду жыць. Кажа, трэба спаць мінімум сем гадзін, есці шмат зеляніны, а мяса — толькі лёгкастраўнае, цялячае. Добра вам гаварыць так, пані Эля, кажу ёй, калі вы шмат грошай маеце... Ага, слухай Андрэй, можа, ёсць у цябе знаёмы ў Гарадской управе? Пляц хачу купіць, у Засценкаўскім квартале, бо Новабаярскі прызначаны на высокаснае будаўніцтва, вышыннае... Кажаш, няма? Шкада! Дом варта паставіць: цешча гаспадарку прадае, капіталік неблагі дастане ў рукі. А легкавую машыну мо ад інжынера адкуплю, езджаную. Учора я ўсяго чарулечку выпіў у яго, а ў галаве так і закруцілася. Так і закруцілася! Слабеем, сказаў ён Віктару. Ну, не бядуй: разгульваючы на легкавой машыне і красуючыся ва ўласнай мураванцы, зможаш пакінуць знедужэлую жонку ды яшчэ раз ажаніцца, напрыклад, з лекаркай, вялікавокай і лягавітай. Не грэх у старыя гады жонку выменяць на лекарку, бо не ты ёй будзеш патрэбны, але яна — табе...