Выбрать главу

Падумалася Андрэю: калі вёска — гэта наша глеба, дык чаму так рэдка сыплецца ў яе тое зерне, якое яна ж вырасціла? А можа, не яна вырасціла яго? Шчодрай рукою, можа, адступіла яго гораду? Нас, мяне з табою, тысячы іпшых... I вецер падзеяў здувае ёй, час ад чаеу, адну салому ды мякіну!

Закончылі яны са Стасем перакрываць хату. Маці распаліла печ, напякла і насмажыла ім усякай усячыны. Дастала з шафы бутэльку «Белавежскай». Пасядалі за стол. Зрабілі па чарцы. Яшчэ па адной. I яшчэ. Ласаваліся па-велікоднаму: на талерцы румянілася печаная курка, смяялася ім парасячая лычавінка, красаваўся вянок каўбасы, хатняй! То агурочкі ў пахкім расоле, хрумсткія, то радыска, салат, зялёная цыбулька маладзенькая, то яечня выпучылася вачыскамі, свяжуткая. Бульба, сыпістая, у роце раставала. Здорава папілі яны. Быў на тое настрой і ахвота. Стась прынёс кан'якаватай жытнёўкі. I як пачалі спяваць, усе песні праспявалі... І пра дзявочую галованьку, і пра Янку з Алёнай, і пра Яськаву канюшыну, пра непаслухмяныя гусі, і нешчаслівае каханне спявалі, і добрую маці, і жытка недажатае, долю праклятую, гора заўзятае, пра вярбу ў полі і пра воды крынічныя. I пра мары, ой, пра мары яны ўсё спявалі і спявалі...

А маці яго, вось яна села насупраць іх, і слёзы ў яе так і пасыпаліся, так і пасыпаліся з вачэй, бы гарох. Разжалілася яна. I Андрэй, здаецца, зразумеў яе пытанне, калісьці выказанае яму: якая карысць людзям будзе ад таго, што ты, Андрэй, станеш дырэктарам?

Спяваючы са Стасем і спазіраючы на заплаканую маці, старую, Андрэй дакрануўся да сапраўднага сэнсу існавання чалавека — да пачуццяў шчаслівасці! Таго пачуцця, якое дагэтуль востра не вырысоўвалася. Ад шчаслівасці не брала яго гарэлка. Гэта шчаслівасць не мела дакладнай назвы, але яна ўжо была.

Андрэй вярнуўся ў Беласток. Першы раз паглядзеў на гэты горад, як на штосьці сваё. Выйшаўшы з сіняга аўтобуса, няспешнай хадою прайшоўся ў цэнтр — Алеяй Першамая, Сянкевіча, Дзяржынскага, Складоўскай-Кюры, Кастуся Каліноўскага. Ён не быў яшчэ падрыхтаваны да таго, каб думаць аб новай айчыне, у якой пражыў дваццаць пяць гадоў.

Нягледзячы на гады, не быў яшчэ падрыхтаваны.

Перад вачмі паўставалі аўтобусы маладосці, у якіх вельмі істотным было тое, хто, дзе і як стаіць, сядзіць, і — асабліва — як гаворыць. За шыбамі цямнота брынялі стрэхі вёсачак. А ў аўтобусе — як у маленькім тэатры. Наперадзе — святло. I ў ягоным бляску стаялі кавалеры ў футравых шапках, расшпіленыя, у ненатуральна белых кашулях, засупоненыя вузенькімі гальштукамі (такая была мода). У перадсвяточны вечар многа іх ехала да бацькоў. Балаганілася размова. Не, гэта не былі размовы, але праверкі: хто стаўся лепшым у жыцці на працягу апошніх тыдняў або месяцаў?! За нейкім там разам, ён прыкмеціў, што тыя супастаўленні неяк закончваліся тады, калі аўтобус сунуўся праз пушчу, за якой пачыналіся першыя прыпынкі, першыя развітанні... Кавалерам трэба было тут жа пераканацца ва ўражанні, якое яны зрабілі на дзяўчат, што дагэтуль маўчалі.