Ну, загаварыўся я, працягваў Апдрэй, выбачай. Холадна сёння, халера. Вецер. Даўно не было сапраўднай вясны. Ведаеш, прапанавалі мне нядрэнную работу, у праўленні рамесніцкай арцелі, ну, у той, якую кпліва завуць «Дзяры-бяры». Пагутарыў быў са старшынёй праўлення, дамовіліся. Меўся пазваніць мне і паведаміць, калі гэта магу перайсці па работу да іх. Але не пазваніў. Чорт з ім!
Не буду жабраваць! Не пайду ў той калідор, каб стукацца ў дзверы з шыльдачкай «Старшыня», адстойвацца пад імі колькі хвілін, бо якраз знаходзіцца ў старшыні напахнёная сакратарачка або шумлівы кліент, які толькі і ведае той бяды, што нямодна пашылі яму нагавіцы. Не хачу ўваходзіць за тыя дзверы, за якімі надзіва прыгожа і ўтульна, быццам у кватэры ля засмечанай вулічкі, ды вітацца з тыпам, што ласкава вылезе з-за стала, з-за пісьмовага стала, і працямкае нязначную гутарку з табою аб тым, як гэта вельмі добра зрабіў я, заходзячы даведацца наконт новай работы, бо — на жаль — будзе яна не ад паўгоддзя, але ад чацвёртага квартала, калі ўсталюецца план штатаў. Трэба быць дурнем з птушынай наіўнасцю, каб паверыць ягоным абяцанням! Цябе не хочуць тут, і ніколі табе не зразумець таго, чаму гэта так зводзяць, не кажуць праўды, ды яшчэ цягнуць за язык: як вам працуецца, пан Антошка, і ці можаце яшчэ крыху пабыць на гэтай, цяперашняй, рабоце?! Не адкажаш, што добра адчуваеш сябе. Вымушаны трохі панаракаць на дырэктара і на міжчалавечыя адносіны, а гэты, самаўпэўнены ў сабе тып, рассеўшыся за шырокім сталом на па-дзявочаму зграбненькіх ножках, будзе глядзець табе ў вочы, быццам намерваючыся сказаць: а ў нас, думаеш, іначай! Разлічваеш на лепшае? Уцякаеш? Уцячэш і ад нас, пабяжыш у іншае месца і, каб дастацца туды, будзеш там гэтаксама плявузгаць і на мяне, як цяпер — на дырэктара. Зрэшты — будуць гаварыць табе вочы старшыні, — патрэбны нам свае людзі. Разумееце — свае! Гэта важней, чымсьці вашы высокія кваліфікацыі... Не, пайсці да старшыні ды дапытвацца, як з новай работай, гэта ўжо жабраніна! Мо калісьці гэта і зраблю, але не цяпер. Замнога ў мяне злосці накіпела! Таму застаюся я ў дырэкцыі, прыняўшы тое, што далі — горшае, але без ласкі.
Гэта вялікая справа — не заставацца нікому ўдзячным.
Як першая ўмова годнаснага жыцця!
Ведаеш — іначай сталі адносіцца да мяне. Так, быццам гэта ты ўжо робіш камусьці ласку, працуючы на мізэрнай пасадзе... Кажаш — трачу матэрыяльна. Не, не трачу: маю час на халтуру. Зарабляю, як бы не хочучы...
Аб чым я думаю? Як далей жыць? Уяві сабе, што я думаю пра тое, каб накупіць у кватэру першакласнай мэблі, вянгерскі тэлевізар, дыван, бы ў кабінеце дырэктара, крэслы, хіба нямецкія, у дзверы ўманціраваць назіральнае шкло (жабракі валочацца), выменяць аўтаматычны замок, абсталяваць новы тып газавай пліты, югаслаўскі, з тэрмарэгулятарамі, халадзільную шафу французскага вырабу, міксеры і ўсенькас такое, выгоднае смяццё... Ага, яшчэ і бібліятэчку! Маці казала: была я неяк у Марысі, што жыве ля Наваградской вуліцы, а ў яе, бачу, шклёная бібліятэчка з кніжкамі — карычневымі, блакітнымі, ружовымі, жаўцюткімі, пурпуровымі, малінавымі. I крыштальныя чаркі на высокіх ножках, на залочаным падносе, ха-хах-ха-ха... Маючы такую бібліятэку, можна жаніцца, ну, не? Жонцы не будзе сорамна за мяне... Я не жартую: такія ў Беластоку правілы гульні ў саліднае жыццё.
Цікава, што пасля абеду я забываю аб планах. I наогул вельмі не люблю таго, хто гаворыць пра іх! Яны, відаць, досыць чужыя маёй прыродзе. А яшчэ, магчыма, не люблю іх і таму, што ўпершыню сутыкнуўся з імі далёка, аж у Беластоку... Не, я хіба памыляюся... Планавалі бацькі. Але іх планаванне было не падобнае да нашага. Яны не столькі планавалі, колькі мусілі намагацца, каб пабудаваць гумно, купіць карову, перакрьшь дах, набыць кавалак зямлі... Мы, іх дзеці, плануем не дзеля таго, каб жыць, але дзеля — хочацца сказаць — раскошы. У нас няма праблемы кавалка хлеба.