– Masz, Kaźmierz, drabinę – buczał, wnosząc do stodoły swoją drabinę.
– Za konusowaty jesteś, żeb' tam wysoko sięgnąć. Tym razem Kaźmierz nawet nie poczuł się dotknięty tym określeniem swego wzrostu. Zaniepokoił się tylko, że Kargul bez drabiny zostanie.
– Ty nie martwij sia – uspokoił go sąsiad.
– U mnie są dwie.
– Taż jak mnie ją brać? A jak ten niemiecki gospodarz wróci? – Aj, Kaźmierz, ryby tobą karmić – Kargul zbył wątpliwości Pawlaka lekceważącym machnięciem ręki.
– My tu nie z własnej woli przykołdybali sia. My tam zasiali zboże, a tu nam przyjdzie zebrać.
– Ot, przykrość serdeczna – westchnął szczerze Pawlak.
– Żeb' nareszcie nastał taki czas, że ten zbierze, co sam zasiał.
– Aniś ty Hitlera do nas nie zapraszał, ani ja Stalina – podsumował Kargul, opierając drabinę o deski stryszku stodoły Pawlaka.
– Najważniejsze, że ta wojna między nami raz na zawsze zakończyła sia.
– Znaczy, że my oba wygrane – radośnie stwierdził Kaźmierz, klepiąc Kargula po ramieniu. Tocząc tę polityczno-gospodarską dysputę, Kaźmierz cały czas baczył, by zasłonić przed wzrokiem Kargula zakorkowane zwiniętymi gałgankami flaszki. Ale Kargulowi wystarczył nos, by poczuć w powietrzu ożywczy zapach.
– Coś silnie brymuchą zajeżdża – wykonał głęboki wdech, a chrapy mu się rozdęły jak ogierowi na widok klaczy. Odsunął Pawlaka i idąc za węchem, pochylił się nad konewką. To stamtąd biły te ożywcze wonie. Potrząsnął konewką, a gdy zachlupotało na dnie – rozjaśnił się cały w uśmiechu.
– Tak i przyszła pora nasze święto uczcić – zapowiedział uroczyście.
– Ty rozlej, Kaźmierz, na tri palcziki, jak to ruscy mówią, a ja zaraz po kiełbasę do chaty pokołdybam sia… Chłop pije, gdy mu się coś rodzi, gdy ktoś umiera i w każdej innej sytuacji, która jest dla niego świętem. A czyż ich cudowne odnalezienie się nie było dla nich świętem? Zamknęli się w stodole, żeby słońce nie przypominało im o mijającym czasie. Kargul przyniósł pęto kiełbasy z ostatniego krużewnickiego kabana. Pawlak, nalewając do kubków dziwnie złocisty spirytus, starał się zapomnieć, co się w nim jeszcze godzinę temu moczyło. Kiedy Kargul wzniósł pierwszy toast – „Za to, że my raz na zawsze te hańdry-mańdry skończyli” – Pawlak zastygł z kubkiem przy wargach. Kargul wypił, chuchnął i popatrzył, na Kaźmierza zdziwiony.
– A cóż jemu oczy dęba stanęli jak u czerepachy? Też nie miał do czego porównać Pawlaka jak do ropuchy! Przez chwilę Kaźmierz ujrzał wypukłe oczy tej ropuchy, która została na dnie słoja, i poczuł, jak gardło mu ściska jakaś obręcz.
– To jak, za naszą zgodę nie wypijesz, Kaźmierz? Cóż było robić? Zamknął oczy i dla potwierdzenia ich wiecznej zgody wlał sobie Pawlak zawartość kubka w gardło. Zatrzęsło nim, jakby włożył palec do kontaktu, ale już po drugim toaście, który Kargul odmierzył swoim wielkim kciukiem, na „tri palcziki Kaźmierz zapomniał o pochodzeniu spirytusu i nie wytrzeszczał więcej oczu jak ta czerepacha.
– A skąd ty ten spirt zdobył, Kaźmierz? – zainteresował się Kargul, chwaląc jego moc.
– Aj, Bożeńciu, czego to człowiek z głodu nie wymyśli – jego współbiesiadnik udzielił wymijającej odpowiedzi. Spirytus rozgrzał im gardła, rozmiękczył serca, ściskać się zaczęli serdecznie i zwierzać z tą bezmierną szczerością, na jaką zdobyć się mogą tylko ludzie, poddani wspólnym doświadczeniom.
– Ja z języka świdra nie robię – zaczął Kaźmierz, siedząc na pieńku z kubkiem w ręku.
– I powiem ci z bezlitosną szczerością, że widać po to Pan Bóg zesłał na nas te wędrówke ludów, żeb' my pół świata objechawszy zrozumieli, że wspólny los nam sądzony.
– Można jeździć i w siwki, i w kare – Kargul gorliwie potakiwał głową, aż kłapciasty kapelusz zjechał mu na kark.
– Ale sąsiada dobrego ty zawsze trzymaj sia, człowiecze. Kargul, objąwszy Kaźmierza, zwalił się na niego jak wór zboża i przekonywał go, bucząc mu swoim basem prosto w ucho, że on Bogiem a prawdą to nigdy takiej prawdziwej złości na Pawlaków nie miał. Zdaje sobie wszak sprawę, że Jaśko, co go kosą po żebrach przejechał, młody był i ojcowskiej woli posłuszny. Ale czas nie stoi w miejscu, teraz Kacper – ojciec Kaźmierza i Jaśka – na krużewnickim cmentarzu został, oni przeszli istny potop i wędrówkę ludów, żeby wreszcie zmądrzeć i skończyć te hańdry-mańdry…
– Żeb' gęby darmo nie studzić, to powiem ja tobie, Kaźmierz, że oba my podurnieli z tej biedy. Zgrzeszył ja, miedzę waszą podorawszy, Jaśko też przeciw prawu bożemu wystąpił, z kosą na mnie porwawszy sia, nu, ale teraz z tym koniec!