– A tak patrzę, żeby widzieć – wymigiwał się niezdarnie Witia.
– A po jaką zarazę ci to widzenie?
– Jak się zapomnieć nie chce, to trza się wpierw dobrze napatrzyć – tłumaczył się Witia, coraz bardziej brnąc w niebezpieczne rejony.
– Po kiego czorta tobie to pamiętanie, a?.
– A może my tu wszyscy poginiemy marnie? Witia wciąż patrzył w przeciwległy kąt piwnicy, gdzie Jadźka, przerażona hukiem wybuchów, zatykała sobie uszy.
– Ot, hardabas jeden – zdenerwował się Pawlak i szeptem przekazał synowi swoją nieodwołalną wolę.
– Tobie mają do końca życia moje słowa wystarczyć, że to Judaszowa córka i że nienawidzić masz to całe Kargulowe plemię! Kaźmierz obsunął się plecami po ścianie, bo bliski wybuch pocisku strącił im na głowę cały płat wapna. Witia nie zdejmował oczu z Jadźki, ale znalazł argumenty na usprawiedliwienie tego zapatrzenia.
– Ja tak patrzący nienawiść w sobie potęguję… Czując na sobie badawcze spojrzenie ojca, Witia nadał swoim oczom zimną bezwzględność, ale wzroku z Jadźki nie zdjął. Kaźmierz nie miał już czasu zajmować się dalszą indoktrynacją syna. Słysząc narastające jęki żony, podjął decyzję:
– Czas kończyć. Poddajem sia! Wbił maciejówkę na czoło i wcisnął nogawki w szerokie cholewy. Ukradkiem zrobił na piersi znak krzyża.
– Ale jak? – Kargul patrzył pytająco na Wieczorka. Ten wzruszył tylko ramionami. Kargul przeniósł spojrzenie na Pawlaka: od niego się to wszystko zaczęło – niech teraz on znajdzie wyjście.
– A mnie skąd wiedzieć?- Kaźmierz niespokojnie zakręcił się po piwnicy.
– Taż ja jeszcze tegom nigdy w życiu nie robił i wprawy żadnej nie mam. Wyrwał spod głowy Maryni poduszkę, zdjął poszewkę i przywiązał ją do drzewca zardzewiałych grabi. W tym czasie babcia Leonia zdecydowała się widać sama stawić czoło nacierającym wojskom, bo poprawiwszy węzeł chustki pod brodą, wspięła się na schodki piwnicy.
– Mama gdzie?! – krzyknął Kaźmierz, mocując się z poszewką, która wciąż obsuwała się z kija.
– Taż sam mówił, że wojsko idzie – rzeczowo wyjaśniła staruszka otwierając drzwi.
– To trza kury połapać, bo nas oswobodzą, a kury nieuchronnie w niewolę popadną. Wysunęła się ze schronu i sypiąc garściami ziarno po podwórzu, zaczęła przywoływać drób: „ Cip-cip-cip-cipeczki”. Nie zwróciła nawet uwagi na czołg, który łamiąc świeżo wzniesiony płot wtarabanił się na podwórze i zatrzymał o metr od studni. Przygarbiona Leonia wyłapywała spod jego gąsienic kury, a potem szeroko rozstawionymi rękoma zaganiała spłoszone ptactwo w stronę chlewu. Spieszyła się, bo oto podwórko zaludniło się raptem żołnierzami w rogatywkach i mężczyznami na wpół w cywilu, którzy na rękawach marynarek mieli biało-czerwone opaski z literami MO. Historyczne doświadczenie mówiło jej, że im więcej ludzi w mundurach przewali się przez chłopskie obejście, tym mniej kur zostanie, i za każde wyzwolenie trzeba zapłacić swoją cenę. Babcia walczyła o życie drobiu, Kaźmierz o życie mającego przyjść na świat potomka. Machając nad głową poszewką stanął naprzeciw czołgu. Klapa czołgu otworzyła się, wysunął się czołgista w czarnym hełmofonie, z pistoletem w ręku. Przekonany, że ma przed sobą Niemców, nie mógł ukryć zaskoczenia słysząc krzyk Pawlaka: – Lekarza macie? Wracz potrzebny!
– A na szto tiebie wracz? Do ranionego?!
– Do rodzącej.
Rozdział 16
Kiedy się wyrusza nocą w nie znaną sobie drogę, nigdy nie wiadomo, z której strony się wróci i co się z tej drogi przywiezie. Po pełnym huku wybuchów dniu ta nocna cisza, która panowała wokoło, aż dzwoniła Pawlakowi w uszach. Klaskanie kopyt jego kobyły, cichy turkot gumowych kół wozu były jedynym dźwiękiem, jaki odbijał się echem o mury martwych kamieniczek miasteczka. Żadne światło, żaden ruch nie wskazywał na to, że ktoś żyje za tymi oknami i że żył kiedykolwiek. Pawlak, siedząc na wymoszczonej słomą skrzyni, ściskał kurczowo karabin. Całe szczęście, że ten cały Wieczorek uzbroił ich, bo teraz przynajmniej Kaźmierz czuł się pewniej. Gdyby nie to, że cała jego uwaga była skupiona na znalezieniu lekarza, co by ułatwił przyjście na świat kolejnego Pawlaka, Kaźmierz niewątpliwie rozkoszowałby się luksusem tej przejażdżki: w Krużewnikach zostawił stary wóz na żelaznych obręczach; teraz toczył się pożyczonym od Kargula poniemieckim wozem na gumowych kołach, niczym dziedzic Dubieniecki w swoim powozie; nie jechał też po kocich łbach czy wądołach, lecz sunął gładko po asfalcie równym jak stół. Tylko żeby choć wiedział, gdzie ma szukać lekarza albo przynajmniej akuszerki. Pod zimnym talerzem księżyca świat wydawał się wymarły, a Pawlak i jego kobyła jakimś przypadkiem ocalonymi istotami. Dokąd właściwie tak jechał? Kogo miał spytać o drogę, gdyby zabłądził? Ani kobyła, ani księżyc nie mogli mu dać odpowiedzi. Kaźmierz wyciągnął spod koca pęk słomy, zwinął go w węzeł i rzucił na jezdnię. Kiedy dotarł do pustego ryneczku, zostawił za sobą drugi pęk słomy. Postanowił przy każdym skręcie zostawiać za sobą znaki, by móc potem odnaleźć drogę do swojej zagrody. Przełykając z przejęcia ślinę, rozglądał się naokoło. Raz mu się zdawało, że widzi kogoś za szybą otwartego na piętrze kamieniczki okna, ale to tylko wiatr poruszył przewieszoną przez parapet firankę. Odczytywał w blasku księżyca przylepione na niektórych domach kartki: „Zajęte przez Polaka”. Wołał wówczas: „Jest tam kto?” – ale tylko echo było mu odpowiedzią. Wolałby odkryć tabliczkę lekarza. Stawał przy każdym napisie, ale najczęściej były to niezgrabnie namazane litery, oznajmujące, że „Min niet”. Gdyby znalazł jakiegoś przedstawiciela nauk medycznych, to czy ten chciałby opuścić dom w głuchą noc? Oczywiście posiadany przez niego karabin mógł być niezłym argumentem, ale żeby go zastosować, trzeba było najpierw znaleźć doktora lub położną. Kobyła człapała miarowo, a on coraz bardziej oddalał się od domu, zatapiając się w tym księżycowym świetle, lecz nie natrafił na żaden ślad człowieka. Może by tak w kościele poszukać pomocy? Zaczął się rozglądać za kościelną wieżą. Przy końcu ryneczku wbijała się w zimne niebo strzelista wieża, a po jej miedzianym pokryciu księżyc spływał aż na asfalt. Zatrzymał kobyłę przed schodami kościoła. Przeżegnał się i ruszył ku wielkim rzeźbionym odrzwiom, na których postacie świętych wyciągały ku górze dłonie, jakby chciały ulecieć w powietrze. W połowie schodów Kaźmierz zawrócił po karabin: takie były czasy, że nawet podczas szukania kontaktu z Panem Bogiem lepiej było mieć przy sobie broń. Odrzwia broniły mu dostępu do wnętrza kościoła. Ogromna klamka szczęknęła głucho. Uderzył lekko kolbą karabinu w brzuch świętego Jerzego, który szykował się do przebicia włócznią ziejącego ogniem smoka. Wnętrze kościoła odpowiedziało głuchym półgłosem, święty ani drgnął, za to z karabinu pod wpływem uderzenia wyleciał zamek.