Такога пра Купалу я яшчэ не чуў.
8 ліпеня. Справіў пяцідзесяцігоддзе Валянцін Панамароў — былы памочнік Машэрава. Цяпер ён палітычны аглядальнік на беларускім тэлебачанні, на яго месцы Ю. П. Смірноў.
Юбілей абышоўся без узнагароджання. Запрашаў на тэлебачанне і мяне, але я не пайшоў. Палохае слова «палітычны».
12 ліпеня. У цокальным паверсе ёсць бібліятэка, у якую часам у вольную хвіліну зазіраю і я. Чытачоў тут не шмат, можа, і таму, што бібліятэка небагатая, але часам аглядаючы, з дазволу добрай Барыкады Яфетаўны, паліцы, можна натрапіць на нешта зусім нечаканае. Стаяць у кутку «Отечественные записки» — за 70-я гады мінулага стагоддзя з раманам У. Крастоўскага «Петербургские трущобы», «Дневники» Ф. М. Дастаеўскага, «История русской литературы 40-х годов ХІХ в.» І. Замоціна... Якім ветрам іх сюды занесла, невядома. Днямі напаткаў кніжачку «Характары». Аўтар — Феофраст, старажытнагрэчаскі філосаф-мараліст. Сабраў 30 кароткіх характарыстычных чалавечых тыпаў: прытворшчык, падліза, пустаслоў, баязлівец, нягоднік, крыхабор і інш. Феафраст улічвае маральныя якасці чалавека, але людзі розныя не толькі па маральных параметрах, але і па ўсіх астатніх. Магчыма, гэта і добра. Ад рознасці патэнцыялаў узнікае рух, жыццё.
Перабіраю пісьменнікаў — у кожнага свой характар. Цэлы букет характараў. Характары нязменныя, але яны вянуць, як і кветкі.
19 ліпеня. У мінскім клубе імя Дзяржынскага адбыўся вечар з нагоды 80-годдзя з дня нараджэння Маякоўскага. Выступалі: Шамякін, Кірэенка, Хведаровіч, Грахоўскі, Барадулін, Гілевіч. Маякоўскі сябраваў з чэкістамі, і вечары яго памяці ў Мінску па традыцыі праходзяць на «тэрыторыі» КДБ. Кажуць, што аўтару адной з запісак на сустрэчы з чытачамі ён адказаў: «Вам вместо меня ответит ГПУ».
У прэзідыум вечара прыслалі запіску:
«Вы сказалі, што ёсць пераклады Маякоўскага на беларускую мову, але ці ёсць у гэтым патрэба? Вершы Маякоўскага ж ад гэтага не стануць яшчэ лепшымі, больш зразумелымі для беларусаў, хутчэй наадварот. Увогуле, ці ёсць патрэба перакладаць з рускай мовы на беларускую?
Студэнты.»
Адказваючы, І. Шамякін сказаў, што ў нас перакладаюцца творы і рускіх пісьменнікаў, і ўкраінскіх, хаця ўкраінскія таксама блізкія нам па мове, і іншыя. Гэта мае вялікае грамадскае і чыста літаратурнае значэнне, узбагачае майстэрства, мову.
20 ліпеня. У «ЛіМе» таксама адзначаны юбілей Маякоўскага. Артыкул цяпер народнага паэта П. Панчанкі «Я зямлю гэту люблю!..» і таленавітыя пераклады Р. Барадуліна.
Маякоўскі надта складаны — і як паэт, і як асоба. Паэт Хадасевіч назваў «глашатая рэвалюцыі» Маякоўскага глашатаем пошласці, грубасці і глупства, які з карысці «ўтаптаў у гразь» усё ўзнёслае.
Непрыяцеляў у Маякоўскага было шмат. Альвэк Іосіф Саламонавіч, таксама паэт, аўтар брашуры «Нахлебники Хлебникова», абвінавачваў У. Маякоўскага, М. Харджыева і іншых ва ўзурпацыі літаратурнай спадчыны і архіва Веліміра Хлебнікава. Неаднаразова наладжваў публічныя скандалы ў час выступленняў Маякоўскага.
Маякоўскі адмоўна ставіўся да мінулага, не любіў, мякка кажучы, бацькоўскі, родавы пачатак: «Стар — убивать. На пепельницы — черепа» (паэма «150 000 000»).
24 ліпеня. Дзень нараджэння Рыгора Кобеца, споўнілася 75. Быў рэпрэсіраваны. Апынуўся ажно на Далёкім Усходзе. Аўтар сцэнарыя знанага кінафільма пра яўрэяў-перасяленцаў. Аўтабіяграфія яго ў кнізе «Пра час і пра сябе». Помню, у падручніку па беларускай мове для шостага класа (аўтары Корзун і Жыркевіч) быў сказ (ілюстравалася нейкае правіла): «Чалавек — неймаверна моцная істота». Я сумняваўся, што гэта так. Рыгор Кобец не пакідае сумненняў. Пакручастае жыццё ў гэтага чалавека, шмат перажыў. Круты замес у нашага стагоддзя!
27 ліпеня. 50 гадоў Міколу Грынчыку. Таленавіты вучоны і поўнасцю захаваў народныя рысы. Удзельнік вайны. Пайшоў на фронт як толькі вызвалілі Заходнюю Беларусь. Цяжка паранены (у галаву).
1 жніўня. На Палессі, радыё перадавала, гарыць торф. Відаць, і ў Кругелі на Прыдатках таксама.
7 жніўня. У Мінску пабывалі польскія пісьменнікі В. Яжджынскі, Т. Хрусцялеўскі, С. Пагачэўскі, А. Занеўскі. Адбылася сустрэча з беларускімі пісьменнікамі: Максімам Танкам і іншымі. Усё прайшло нармальна.
9 жніўня. А. Савіцкі пайшоў у адстаўку. Не даравалі яму аповесці «Тры непражытыя дні», убачыўшы парнаграфію. Мы з Марцэлевым баранілі, але скарысталі ўладу тыя, хто наверсе.
У рэшце рэшт, можна разважаць і так, што Савіцкага шчыльней прыгарнула да сябе літаратура. Гэта — жанчына раўнівая, яна патрабуе да сябе і ўвагі, і вернасці і не любіць, каб пісьменнік дзяліў сябе паміж ёй і службай, як робяць некаторыя.