Піліп Пестрак — самая каларытная постаць сярод беларускіх пісьменнікаў. Я люблю яго раман «Сустрэнемся на барыкадах», хоць там шмат недагаворанага, зацэнзурнага. Вельмі мілагучныя вершы Піліпа Пестрака аб прыродзе. І ў рамане «Сустрэнеся на барыкадах» пейзажы, прыродныя інтэр’еры проста выдатныя, у ім таксама шмат паэзіі. Аўтар хоча, каб яго экранізавалі, каб з’явіўся яшчэ адзін фільм «Чырвонае лісце», але, відаць, давядзецца шмат чакаць.
Пестрак — гэта наш народны філосаф. Па тыпе мыслення я аднёс бы яго да «дасакрацікаў», якія яшчэ не парвалі з міфалагічным станам чалавечай свядомасці і шчодра жывіліся — чаму сёння можна толькі пазайздросціць — прыроднымі імпульсамі чалавечага побыту, існавання і думання.
Да гэтага часу захоўваю кнігу «Беларускія народныя прыказкі і прымаўкі», якую Піліп Сямёнавіч падпісаў мне «з пашанай». Гэта было, як сведчыць надпіс, 25.ХІ.1957 г., у маю студэнцкую пару.
29 лістапада. Выпаў снег і шчыльна лёг на дол. Зазімак. Яшчэ растане. Адпачываю, бо ноч дзяжурыў у прыёмнай Пятра Міронавіча. Дзяжурыць даводзіцца прыблізна раз у месяц. На гэты раз пазваніў нехта з вуліцы Калініна. Лопнула труба і затапіла кватэру. ЖЭС не рэагуе. Званіў старшыні Першамайскага райвыканкама. Дапамагло.
Чытаючы Буніна, наткнуўся на нечаканую думку:
«Мир стал как будто ещё моложе, свободнее, шире и прекраснее после того, как кто-то навеки ушел из него».
Думка такая, што цяжка нават з ёй пагадзіцца. Але хутчэй за ўсё... правільная. Яна сведчыць пра тое, што Бунін — мадэрніст.
1 снежня. Кнігі многіх (ці не ўсіх?) беларускіх пісьменнікаў і паэтаў выходзяць у Маскве на рускай мове. Галоўны перакладчык беларускай літаратуры ў Маскве — Міхаіл Гарбачоў. Кажуць, на яго працуе цэлы сіндыкат.
Усё, як кажуць, схоплена.
2 снежня. Наведаўся Мікалай Іосіфавіч Панасюк — былы дырэктар Камароўскай сярэдняй школы, у якой я калісьці, пасля арміі, працаваў. Пасядзелі, успомнілі тыя цудоўныя, з сённяшняга пункту погляду, часы. Гэта была вясна 1962 года.
У Мікалая Іосіфавіча праблема: адабралі дырэктарства і адабралі несправядліва, з выдуманымі падставамі, падманам. Як дапамагчы? А ён дзеля гэтага і прыехаў.
3 снежня. Хадзілі разам з Мікалаем Іосіфавічам у аддзел навукі і навучальных устаноў наконт яго праблемы. «Будзем глядзець», — паабяцаў інструктар гэтага аддзела. З тым Мікалай Іосіфавіч і паехаў.
8 снежня. Дзень прайшоў, як звычайна. Вечарам адзначалі дзень нараджэння Эдуарда Скобелева. Быў багаты стол, які накрыла мама Эдуарда. Цудоўныя тосты. Хораша вёў рэй Валянцін Панамароў. Прызнаюся, Эдуард Марцінавіч — загадка для мяне. Як яму, бедаку, удаецца спалучыць сваё пісьменніцтва з працай у казённым доме, якім з’яўляецца наша ўстанова.
12 снежня. У Мінск прыехалі славацкія пісьменнікі Г. Брындзава, В. Шыкула і Й. Баты. Госці мелі гутаркі ў Саюзе пісьменнікаў і Беларускім таварыстве дружбы і культурных сувязей з замежнымі краінамі. Вадзілі іх і ў Літаратурны музей Якуба Коласа. Мала мы славакаў перакладаем.
18 снежня. У космасе — Пётр Клімук! Герой! Той самы Пеця Клімук, які ў 1961 годзе скончыў Камароўскую сярэднюю школу, дырэктарам якой тады быў Мікалай Іосіфавіч. Яго вучань. Цяпер ён, думаю, дапаможа свайму былому настаўніку.
19 снежня. Памёр пісьменніцкі доктар Нейфах Якаў Вульфавіч — галоўны ўрач паліклінікі Беларускага аддзялення Літфонда СССР. Сын прынёс бацькаў партбілет, аддаў А. Кулакоўскаму. Добры быў чалавек — Якаў Вульфавіч.
20 снежня. Лёня прынёс навіну: бацька ажаніўся, прывёў на сваю палавіну маладуху, маладзейшую за мяне.
25 снежня. Вечар, прысвечаны юбілею А. Міцкевіча. 175 гадоў з дня нараджэння. Даклад зрабіў А. Лойка. Мае бацькі вучыліся ў польскай школе «паўшэхнай» і з той пары памятаюць многія вершы Міцкевіча.
Калі разыходзіліся пасля вечара, хтосьці згадаў радкі ў перакладзе на рускую мову:
Меня читает Минск и Новогрудок чтит,
Переписать меня вся молодёжь спешит.
А хто такі Міцкевіч? Паляк? Беларус? Ліцвін? Хто на гэтае пытанне адкажа? Узрос ён на мясцовай глебе, на беларускім (ліцвінскім) фальклоры, побыце. У творах шмат беларускай лексікі.
Рамантыкі лічылі, што паэт — гэта вулкан, а твор — застылая магма. Гэта не іначай, як пра Міцкевіча, ці наогул пра паэзію. Проза больш абачлівая, чым паэзія.
Міцкевіч — паэт-загадка.
26 снежня. Мой дзень нараджэння. Яўгенія Эргардаўна Пфлямбаўм (жонка М. Лужаніна, паэтэса) сказала (па тэлефоне), што мой знак — Казярог. Але што гэта азначае, яна не ведае. Не ведаю і я, таму крыху заінтрыгаваны, але ж астралогія — не навука. Хаця, з другога боку, біблейскія вешчуны па ўбачанай на небе новай зорцы прадказалі нараджэнне Ісуса Хрыста.