Hic puer in versu vixerit usque meo.
XX
Virginea ora geris nativo picta colore,
O puer, o animae mascula flamma meae!
Virginis et placidum pectus, quod mobile quidquam
Nesciat, ut fallax scit muliebre genus.
Luce tui excellunt oculi sensuque fideli,
Tangentes auro qualiacunque vident.
Vir specie decus omne tenes, nam percutis idem
Corda puellarum, ducis et ora virûm.
Te facere instituit primo natura puellam,
Ni studio sese falleret inter opus;
Sed nimium addendo spe me deiecit ab omni,
Id dederat quod non ad mea vota facit;
Virginibus te gratum ea fecerat; usus amoris
Detur eis igitur, dum mihi detur amor.
XXI
Dissimile ingenium nobis illique poetae
Cui canitur pictis femina nota genis.
Delicias quaerens ipsum scrutatur Olympum,
Cumque venusto omni nominat ille suam.
Comparat huic solem lunamque superbius ille,
Quasve parit gemmas terra vadumque maris;
Comparat Aprilem, et violas, et siquid ubique
Rarius aetheriae continet aura plagae.
Ast ego, verus amans, optarim scribere vera,
Atque ita, sic credas, est mihi pulcher amor;
Nil facie superat, quanquam superare nitore
Aurea per caelum lumina mille puto.
Plura quidem effundent sua qui praeconia curant;
Laus, nihil optanti vendere, quid sit opus?
XXII
Noluerim speculo de canis credere nostris
Ipse iuventutis dum, puer, instar eris;
At senii rugas in te quo tempore cernam,
Et mihi clausum iri tum scio morte dies.
Omnis enim forma haec quae te vestire videtur,
Verius insigni cor mihi veste tegit;
Vtraque in alterno vivunt nam pectore corda,
Nec sine te possim nomen habere senis.
O tueare ergo mihi te, velut ipse tuebor
Me tibi, custodem cordis, amice, tui;
Haud minus hoc timide gesto quam sedula nutrix
Praetimet infanti quem gerit omne malum.
Nec repetendum hoc ipse, meum si perdis, habeto;
Te mihi non dederas rursus ut ipse darem.
XXIII
Vt stupet in scena quis non assuetus agendo
Impositas partes excutiente metu;
Vtque ferae vires effervescentis in iram
Immodicus laedit debilitatque furor;
Sic ego nonnunquam linguae diffisus omitto
Plurima quae plane dicere vellet amans.
Et videor languens in amore ac lentior esse
Quod ruit his in me viribus ille deus.
O igitur sine me voltu mea sensa profari;
Pectoris is fiat vox sine voce mei.
Causam is amoris agat melius, mercedis et optet
Plus sibi, quam felix omnia lingua loqui.
O legere addiscas pietatis verba silentis;
Auscultare oculis ingeniosus amor.
XXIV
En oculus pictorem egit mihi, picta per illum
In tabula cordis forma venusta tua est;
Corporis in compage mei pictura tenetur
Pulchra, novoque artis perspicienda modo.
Namque per artificem spectando videris artem
Eius, et effigies quo tua picta situ;
Pectoris in cella est suspensa, vicemque fenestrae
En oculi supplent, irradiantque, tui.
Nunc oculis oculi reddunt quae mutua, quaeso,
Nosce; mei vera te posuere fide;
Perque tuos, nostro claras in corde fenestras,
Sol penetrare, ut te contueatur, amat.
Non oculis tamen omnis inest sollertia; pingunt
Visa sibi, nequeunt corda videre virûm.
XXV
Ingentis iactet titulos atque urbis honores,
Cui natalicium sidus et hora favet.
Me potius, fastus istos cui fata negarunt,
Id quod praecipuo dignor honore iuvat.
Deliciae qui sunt regum, ceu caltha, colores
Oppandunt domini solis ad ora sui,
Nubila sit facies, illorum gloria fluxit,
Aureaque in sese forma sepulta iacet.
Strenuus et miles felicia notus ob arma,
Si totiens victor vincitur ipse semel,
Raditur e fastis omnino nomen honestis,
Omniaque assiduo gesta labore cadunt.
O ego quam videor felix, immobile pectus
Pectoris immoti semper amantis amans.
XXVI
O cui me fateor iunctum vinctumque teneri
Officio ac meritis, dulcis amice, tuis,
Scripta sinas ad te legem mea, nullius artis
Indicia, at magnam testificata fidem.
Dictaque tanta fides tenui sic arte videri
Nuda potest, desint cum sua verba rei,
Ni tibi quid sensus sperem felicius esse
Quod capiat corde haec omnia, nuda tamen.
Dum mihi siqua meos discursus stella gubernat
Desuper aspectu me meliore notet;
Ac superinducat quid honestum his sordibus ipsis,
Dignior ut cultu sit tibi noster amor.
Fas animi affectus erga te deinde fateri,
Nunc mea qua noscas ora venire pudet.
XXVII
Lassus ubi repeto mea lecti strata, levamen
Dulce fatigatis membra labore viae,
Continuo sub pectore iter mihi longius iri
Incipit, exhausto corpore mentis opus.
Nam procul a membris dilabitur illa quietis
Teque petens cupide tendere pergit iter;
Pansaque lumina habet lasso, spectantia semper
In tenebras quales lumina caeca vident.
Ni mihi ad obscuros orbes se mentis imago
Offerat, effigiem visa referre tuam;
Illa relucet enim velut umbris pendula nigris
Gemma, novum antiquo noctis in ore decus.
Luce mihi membris, animo mihi nocte, negatur
—Sive ego seu tu sis causa, — fruenda quies.
XXVIII
Quaene domum reditus igitur feliciter acti
Spes mihi, si nulla sit requiete frui?
Lucis ubi aerumnis nescit nox ipsa mederi,
Noxque die gravior fit mihi, nocte dies;
Alteraque alterius licet adversaria regnis,
Vnanimas iungunt in mea damna manus.
Huic iter urgendum curae est, agit illa querelas
Quone locorum a te longius ire velim;
Voce diem solor tristem te lumina terris
Reddere, per totum si nigret umbra polum;
Blandior et furvae nocti, si nulla nitescant
Sidera, te seri vesperis esse decus.
Interea mihi cura die producitur omni,
Omni nocte agitur vi graviore dolor.
XXIX
Fortunae fugiens iras oculosque virorum
Sicubi desertum me miserumque fleo;
Sive deûm irrito frustra clamoribus aures,
Meque tuens fatis imprecor omne malum;
Vellem ubi me natum spe cum meliore fuisse.
Huius amicitiis, illius ore, parem,
Artemve alterius vel idonea tempora natum,
Quoque meum magis est hoc minus omne placet;
Tum, per eas idem curas me paene perosus,